Đặc biệt đối với những vụ hiếp dâm cùng huyết thống, thì nạn nhân là con, em thì hậu quả lại ghê gớm hơn nhiều, tổn thương nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ và cả người thân. Xung quanh câu chuyện đau lòng này, PV báo Nguoiduatin.vn đã có cuộc trao đổi với chuyên gia tâm lý gia đình TS. Trịnh Trung Hòa.
Chỉ là hiện tượng dị biệt trong cuộc sống
Thời gian qua liên tục xuất hiện những vụ án hiếp dâm trẻ em, đau lòng hơn trong các vụ án đó cả nạn nhân và hung thủ đều chung huyết thống, như cha hiếp con, anh hiếp em, chú hiếp dâm cháu. Xung quanh câu chuyện đáng buồn này, ông có những đánh giá và lý giải như thế nào về hiện tượng này?
Theo tôi đánh giá thì đây là những hiện tượng đặc biệt trong cuộc sống thường ngày, nó không vào cái chung. Cho nên ngay cả các nhà tâm lý tư vấn lâu năm cũng ít gặp những trường hợp tư vấn như thế này. Những người mà hiếp dâm, cưỡng bức người trong gia đình, con, cháu thì đó là những hành động mang đậm chất thú tính.
Tôi cho rằng, phần lớn những vụ việc đau lòng đó xảy ra trong những gia đình có văn hóa thấp, thậm chí là không có giáo dục văn hóa. Hung thủ thường là những người sống bừa bãi, buông thả hoặc có những hành động bất bình thường trước khi gây án. Những người này khi có điều kiện thì bất chấp mọi việc để thỏa mãn thú tính, giải quyết sinh lý. Đây là những trường hợp dị biệt, không thuộc phạm trù đạo đức chung của xã hội. Vì thế, cũng có những ý kiến cho rằng những hiện tượng này phản ánh đạo đức xã hội đang xuống cấp một cách nghiêm trọng. Theo tôi, điều đó là chưa chuẩn xác, bởi những kẻ này chỉ là hiện tượng dị biệt trong cuộc sống mà thôi. Xã hội nào thì cũng có những kẻ dị biệt, khác thường, ví dụ như ở nước ngoài có những kẻ cầm súng xả thẳng vào đám đông, bắn chết bố mẹ đẻ... Đó cũng là những trường hợp đặc biệt.
Chuyên gia tâm lý TS. Trịnh Trung Hòa.
Có quan điểm cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đau lòng trên là do mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình khá lỏng lẻo, thiếu sự gắn kết. Dưới góc độ là chuyên gia tâm lý gia đình, ông đánh giá như thế nào về mối quan hệ trong gia đình hiện đại?
Tôi cho là đúng như vậy. Trong xã hội hiện đại, mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình đôi khi lỏng lẻo, thiếu sự quan tâm lẫn nhau. Có những vụ hiếp dâm ở vùng nông thôn (Tuyên Quang, Bắc Giang, Vĩnh Long) xảy ra trong trường hợp con cái thiếu sự quan tâm chu đáo của bố mẹ. Nhiều khi vì mải đi làm nương, làm rẫy mà mẹ không có thời gian chia sẻ, quan tâm đến con gái. Vì thế, con gái bị bố hiếp dâm nhiều lần nhưng mẹ không biết, con gái cũng không dám chia sẻ với mẹ, nên vụ việc diễn ra nhiều lần mới bị phát hiện.
Rõ ràng, nạn nhân của những vụ hiếp dâm thường bị tổn thương tâm lý nặng nề, nhưng đặc biệt nạn nhân của hiếp dâm trẻ em cùng huyết thống thì hậu quả càng lớn hơn và để lại những hệ lụy rất xấu. Ông có thể phân tích rõ hơn hậu quả của việc này?
Liên quan đến các vụ hiếp dâm, hậu quả nhãn tiền của nó thì ai cũng hiểu được, đặc biệt là hiếp dâm trẻ em. Bởi lẽ, những vụ việc đau lòng đó sẽ để lại những vết thương tâm hồn khó chữa lành đối với nạn nhân. Những vụ hiếp dâm cùng huyết thống sẽ bị dư luận xã hội lên án gay gắt. Vì thế, không chỉ làm tổn thương nạn nhân mà còn làm tổn thương đến những thành viên khác trong gia đình, khiến họ xấu hổ, đau khổ mỗi khi đối diện với người ngoài. Nhiều trường hợp vì xấu hổ quá mà trẻ phải bỏ học, chuyển trường, sa vào những cạm bẫy khác của xã hội, còn người lớn cũng xấu hổ vì chung sống với một người mang đầy thú tính. Cái đó nặng nề hơn những chuyện hiếp dâm bình thường ở bên ngoài, nó nói lên một sự xấu xa, mất danh dự, nhân cách của gia đình, dòng họ.
Nên xây dựng chuẩn mực trong giao tiếp, văn hóa sống
Hậu quả của những vụ hiếp dâm trong gia đình là vô cùng lớn, tổn hại nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của người trong cuộc. Để hạn chế tình trạng này, ông có thể đưa ra những lời khuyên, lời chia sẻ với độc giả xung quanh hiện tượng này?
Để tránh những hiện tượng này, tôi cho rằng trong cuộc sống, mỗi gia đình nên xây dựng những chuẩn mực trong giao tiếp, văn hóa sống. Tránh những hiện tượng như suồng sã quá trớn. Có những gia đình, đặc biệt là ở vùng nông thôn, vào mùa hè thì bố, con, anh em ăn mặc hở hang, cởi trần... rồi ăn chung, ngủ chung, sinh ra những đụng chạm về cơ thể. Trong mỗi con người đều có phần con và phần người, những đụng chạm đó nếu sinh ra với những người thiếu bản lĩnh, thiếu kiềm chế, thiếu văn hóa thì dễ sinh ra những vụ việc đáng tiếc như trên. Thực ra, nếu trong những gia đình có nền nếp, văn hóa thì sẽ khó xảy ra hơn, vì người ta có sự giữ gìn ý tứ.
Những trường hợp bố hiếp dâm con, anh hiếp dâm em ruột hay cả những việc bố chồng ngủ với nàng dâu nhiều khi bắt nguồn từ cách ăn mặc khơi gợi, gợi cảm và hở hang của người trong cuộc. Vô tình những điều đó khơi gợi thú tính, phần con của những người bên cạnh.
Nếu có một lời khuyên để tránh tình trạng này, theo tôi, trong gia đình cần xây dựng văn hóa gia đình. Trong điều kiện ở nước ta, chỗ ăn, chỗ ở nhiều khi còn chật hẹp, chung đụng, không có phòng riêng cho các thành viên, do đó cái việc ăn ở chung chạ, suồng sã, tùy tiện sẽ tạo điều kiện cho thú tính của con người trỗi dậy. Lúc người ta không kìm hãm được thì dễ dẫn đến những hành động xấu, thậm chí là phạm pháp như báo Nguoiduatin.vn phản ánh.
Xin cảm ơn ông!
Hà Khê (thực hiện)
