Hiệp ước hợp tác quốc phòng biên giới mà các nhà ngoại giao đang gấp rút hoàn thành trước khi Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh sang thăm Trung Quốc vào tuần tới là một bước nhỏ trong mối quan hệ phức tạp được đánh dấu bằng quan hệ kinh tế đang bùng nổ nhưng cũng không đáng tin tưởng.
Vào tháng Năm, quân đội hai nước đã chấm dứt 3 tuần hòa bình ở phía Tây dãy Himalaya sau khi quân đội Trung Quốc dựng trại bên trong lãnh thổ Ấn Độ, gây ra một cuộc phản công và kêu gọi Ấn Độ hãy dũng cảm đương đầu với nước láng giềng mạnh mẽ.
Trung Quốc phủ nhận việc quân đội đã xâm nhập vào lãnh thổ Ấn Độ .
Theo thỏa thuận mới, quân đội hai bên được trang bị vũ khí hạt nhân sẽ luân phiên thực hiện các cuộc tuần tra dọc khu biên giới có lãnh thổ không rõ ràng. Họ sẽ đảm bảo rằng các cuộc tuần tra không "chồng chất" lên nhau để tránh nguy cơ đối đầu.
Quân đội hai nước, kiểm soát đoạn đường biên giới 4.000 km kéo dài từ cao nguyên Ladakh ở phía tây đến những khu rừng của Arunachal Pradesh ở phía đông, cũng đã đồng ý thiết lập một đường dây nóng giữa các quan chức cấp cao, ngoài liên lạc cấp lữ đoàn hiện có.
Một quan chức chính phủ Ấn Độ cho biết: “Vấn đề quan trọng là duy trì hòa bình trên biên giới. Thỏa thuận hợp tác quốc phòng biên giới được xây dựng trên các biện pháp xây dựng lòng tin hiện có và được thiết kế để đảm bảo rằng việc tuần tra dọc Đường Kiểm soát Thực tế, khu vực vẫn chưa được phân định rõ, sẽ không tiến triển thành một cuộc giao tranh ngoài ý muốn.
Cuộc chiến tranh biên giới giữa Ấn Độ và Trung Quốc bắt đầu năm 1962; kể từ đó mối quan hệ hai nước bị sa lầy trong ngờ vực. Trung Quốc tuyên bố sở hữu hơn 90.000 km vuông đất ở khu vực phía đông. Ấn Độ không đồng ý và cho rằng Trung Quốc đã chiếm 38.000 km vuông của lãnh thổ Ấn trên cao nguyên Aksai Chin ở phía tây.
Ông Srikanth Kondapalli, một chuyên gia về Trung Quốc công tác tại trường đại học Jawaharlal Nehru ở New Delhi, cho biết: “Vấn đề cơ bản mà họ không giải quyết là xác định đường kiểm soát thực tế và sau đó giải quyết tranh chấp biên giới.”.
Tăng cường quốc phòng
Một lý do khiến căng thẳng gia tăng là cả hai nước đều nâng cấp cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự ở hai bên biên giới.
Theo một báo cáo của Lầu Năm Góc năm 2010, Trung Quốc đã cải thiện đáng kể con đường của nước này, đồng thời đang xây dựng hoặc mở rộng các sân bay trong khu vực biên giới ở Tây Tạng. Trung Quốc cũng đã đặt tên lửa tầm trung có khả năng hạt nhân trong khu vực và triển khai khoảng 300.000 quân trên khắp cao nguyên Tây Tạng,.
Ấn Độ cũng đã thức tỉnh và đang lập một kế hoạch 10 năm để mở rộng biên giới với một mạng lưới đường bộ và sân bay. Trong tháng 7, một quân đoàn mới gồm khoảng 50.000 binh sĩ đã được chỉ định gìn giữ an ninh ở biên giới Trung Quốc.
Thùy Ngân