Cuộc thanh trừng nội bộ tại Triều Tiên đã thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế trong những ngày qua, thậm chí Trung Quốc cũng đã bắt đầu lo ngại về quan hệ với đồng minh quan trọng này. Theo giới phân tích, đỉnh điểm của cuộc thanh trừng với việc truất phế người nắm đầu tàu về tài chính Jang Song-thaek được đánh giá là hành động nguy hiểm, ảnh hưởng tiêu cực đến quan hệ kinh tế giữa CHDCND Triều Tiên với Trung Quốc và các nước khác.
Bên cạnh các chức vụ chính trị như là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên đoàn Chủ tịch, Phó Chủ tịch quân ủy trung ương Triều Tiên. Ông Jang còn là Giám đốc của Ngân hàng Phát triển Nhà nước, Giám đốc của Tập đoàn Đầu tư quốc tế Taepung và Giám đốc của Tập đoàn Quốc tế Taesong.
Cai Jian, giám đốc Trung tâm nghiên cứu Triều Tiên ở Đại học Phúc Đán (Thượng Hải) bình luận. “Tôi cho rằng sự cố này sẽ ảnh hưởng tới quan hệ Trung-Triều, vì mọi người đều biết ông Jang Song-Thaek có quan hệ gần gũi với chính quyền chúng tôi và chịu trách nhiệm về hợp tác kinh tế với chúng tôi”. “Việc các dự án hợp tác Trung-Triều và những kế hoạch thu hút đầu tư nước ngoài của Triều Tiên phải đối mặt với một số khó khăn sẽ là không thể tránh khỏi”.
Từng thăm Trung Quốc nhiều lần, ông Jang là người được Bắc Kinh kỳ vọng sẽ thúc đẩy cải tổ nền kinh tế Triều Tiên theo mô hình Trung Quốc và thúc đẩy mối quan hệ hòa hảo với cả Seoul lẫn Bắc Kinh. Không chỉ phụ trách các dự án hợp tác và phát triển kinh tế, ông Jang còn phụ trách ngành xuất khẩu khoáng sản của Triều Tiên, chiếm một nửa trong kim ngạch thương mại của nước này với Trung Quốc.
Ngoài ra, nhiều người thân tín dưới trướng ông Jang, vốn nắm trong tay hoạt động kinh doanh của CHDCND Triều Tiên ở nước ngoài cũng đã quyết định chạy trốn khi đối mặt với cuộc thanh lọc dữ dội nhất trong nội bộ chính quyền Bình Nhưỡng, do đó, đánh giá về sự khó khăn trong hợp tác kinh tế của Triều Tiên giai đoạn sắp tới là dễ nhận định.
Trong một diễn biến liên quan, vào 11/12, Bình Nhưỡng đã bắt đầu bán ra một số lượng lớn vàng dự trữ cho Bắc Kinh với hy vọng qua được cơn khủng hoảng kinh tế nội địa. Đây cũng là lần đầu tiên CHDCND Triều Tiên bán vàng kể từ khi ông Kim Jong-un lên nắm quyền vào năm 2011. Theo số liệu của Hàn Quốc, kho dự trữ vàng của miền Bắc vào khoảng 2.000 tấn, tương đương 8 tỉ USD. Trong khi vẫn chưa giải quyết xong bất ổn kinh tế, Triều Tiên lại đang tự đẩy mình vào thế khó.
Tuy nhiên, thiệt hại về kinh tế vẫn chưa gọi là lớn, nếu so sánh với tác động tiêu cực của cuộc thanh trừng tới quan hệ ngoại giao Bắc Kinh – Triều Tiên.
Jingdong Yuan, giáo sư chuyên về chính sách quốc phòng và đối ngoại của Trung Quốc thuộc Đại học Sydney (Australia) đã đặt ra câu hỏi khó đối vấn đề ngoại giao Triều Tiên sau cuộc thanh trừng. “Những nhân vật là trung gian của Trung Quốc trong giới lãnh đạo cấp cao Triều Tiên đã biến mất, … hiện giờ, ai sẽ là người trung gian giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng?”
Hồi tháng 2/2013, sau khi Triều Tiên tuyên bố thử hạt nhân lần ba, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gián tiếp cáo buộc nước láng giềng gây bất ổn khu vực cho “những mục tiêu ích kỷ”. Từ khi Kim Jong Un lên nắm quyền, Trung Quốc đã nhiều lần bày tỏ sự không hài lòng của mình với Triều Tiên và nhà lãnh đạo trẻ, đồng thời Kim Jong Un cũng chưa một lần tới Trung Quốc. Thậm chí, có nguồn tin cho rằng Chủ tịch Tập Cận Bình đã từ chối tiếp Kim Jong Un.
Trong khi đó, ông Jang Song Thaek đã nhiều lần dẫn đoàn tới thăm Trung Quốc và nhận được sự tiếp đón trọng thể cấp nhà nước. Những căng thẳng bất thường giữa Trung Quốc và Triều Tiên sau sự kiện Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo cũng đã được xoa dịu sau chuyến thăm của ông Jang.
Theo giáo sư Dư Tú Cần từ đại học Hoa Đông Thượng, đối với chính quyền của ông Tập Cận Bình, Kim Jong Un có vẻ như đang ngày càng giống một con ngựa bất kham mà họ đang cảm thấy khó khống chế, và Jang Song Thaek là "công cụ" hữu hiệu nhất mà Trung Quốc có trong tay. Nhưng sau khi người dượng của nhà lãnh đạo Kim Jong-Un chính thức bị xử tử, Trung Quốc đã mất một đầu mối liên lạc và trung gian quan trọng trong chính quyền Triều Tiên.
Nhiều nguồn tin cho rằng Kim Jong Un sẽ đưa ông Choe Ryong-hae lên thay vị trí của Jang Song Thaek. Ngược lại với ông Jang, Choe Ryong Hae dường như không nhận được nhiều thiện cảm của Trung Quốc.
Theo giáo sư Dư, ông Choe cũng từng đến thăm Trung Quốc, song chưa bao giờ được đón tiếp như Jang Song Thaek, chủ tịch Tập Cận Bình cũng không gặp mặt ông này. Ông Choe Ryong Hae được cho là người tham mưu cho Kim Jong Un những động thái cứng rắn như bắn tên lửa hay thử hạt nhân - những hành động mà Trung Quốc thường không ủng hộ vì nó đe dọa ổn định khu vực trong thời điểm mà Trung Quốc chưa hoàn toàn nắm phần thắng trong trường hợp xảy ra biến cố ở Châu Á Thái Bình Dương.
Chính vì vậy, giáo sư Andrei Lankov tại Đại học Kookmin (Hàn Quốc) cho rằng, Trung Quốc đang lo ngại về nguy cơ bất ổn mà có thể xuất phát từ những hành động như vụ thanh trừng ông Jang. Đặc biệt là về khả năng lãnh đạo Kim Jong-un sẽ cho tiến hành thử hạt nhân mới.
Đồng tình với quan điểm này, chuyên gia Mỹ Roger Cavazos trả lời phỏng vấn với The New York Times rằng, “Những người Trung Quốc mà tôi đã gặp đều cho biết họ lo ngại ông Kim Jong-un sẽ sớm thử hạt nhân”, trong khi giới học giả Trung Quốc còn quan ngại ông Kim có dấu hiệu “ngày càng mất kiểm soát” và nhận định “bất kỳ cuộc thử hạt nhân nào của Triều Tiên cũng đẩy Trung Quốc vào thế kẹt”.
Bài xã luận trên Hoàn Cầu Thời báo ngày 10/12 nói rằng "Trung Quốc nên sắp xếp đưa ông Kim Jong-un sang thăm càng sớm càng tốt để đem lại lợi ích cho sự ổn định lâu dài và mối quan hệ hữu nghị song phương Trung-Triều". Hoặc ít nhất, Trung Quốc cũng có thể mời Kim Jong-un đơn giản chỉ vì Trung Quốc sẽ không thể né tránh việc phải đối phó với nhà lãnh đạo này. Như bài xã luận lưu ý, chính cuộc thanh trừng ông Jang chứng tỏ Kim Jong-un đã củng cố quyền lực chặt chẽ và Trung Quốc buộc phải đi đến kết luận rằng không còn cách lựa chọn nào khác là củng cố mối quan hệ với nhà lãnh đạo trẻ.
Bất kể lý do gì đằng sau lời mời, thì diễn tiến của quá trình thanh trừng nội bộ Trung Quốc cũng sẽ gây ra khá nhiều trắc trở với quan hệ Trung – Triều. Tuy nhiên, việc Trung Quốc từng thay đổi thái độ với Triều Tiên sau vụ thử hạt nhân tháng 3/2013 có thể minh chứng rằng, Trung Quốc cũng không dễ dàng làm kẻ chịu thiệt
Theo Một thế giới
