Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Những lời trao đổi thân thiện giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong tháng này đã “làm mềm đi” những lo ngại trước đó của Mỹ đối với Bắc Kinh, theo Washington Post
Bên cạnh đó, giới phân tích dự đoán, quốc gia châu Á hiểu rằng đây là thời điểm họ sẽ bắt đầu thay thế vị trí và vai trò của Mỹ trên sân khấu toàn cầu.
Ẩn giấu trong một lớp bình phong
Tại Hội nghị Thượng đỉnh Bắc Kinh hôm 9/11, nhà lãnh đạo Tập Cận Bình nhấn mạnh mối quan hệ hợp tác “đôi bên cùng có lợi”. Tổng thống Trump không còn lời phàn nàn như mọi khi, mà đáp lại bằng thái độ hòa nhã khi gọi ông Tập là “một người đàn ông rất đặc biệt”.
Mặc dù từng chỉ trích về sự mất cân bằng thương mại với Trung Quốc, nhưng chuyến thăm lần này của ông chủ Nhà Trắng nổi bật nhiều hơn về hợp tác Trung-Mỹ.
Ông Tập khi đó trích dẫn một câu tục ngữ của Trung Quốc: “Không có sự ngăn cách nào kể cả biển rộng, núi cao có thể cản bước những người kiên trì đạt được mục đích của họ” – như một ẩn ý gửi tới vị khách đến từ nước Mỹ.
Câu nói này chính là khái quát tinh thần nỗ lực không ngừng của Trung Quốc trên con đường trở thành siêu cường toàn cầu, cây bút David Ignatius của tờ Washington Post nhận định.
Sự trỗi dậy của Trung Quốc là rất nhanh chóng, nhưng lại ẩn giấu trong một lớp bình phong chậm rãi, khiến cho người ta không thể nhận ra đất nước này đã mở rộng sức mạnh như thế nào.
Phong cách đi chậm “mê hoặc” tóm tắt trong khẩu hiệu “giấu mình chờ thời”, nay được thay thế bởi những gì các nhà phân tích Mỹ gọi là “trò chơi quyền lực mở rộng”.
Thật không may khi chiến lược “nước Mỹ là trên hết” của Tổng thống Trump đã vô tình tạo điều kiện ngày càng thuận lợi cho tham vọng của quốc gia châu Á.
Mặc dù những lời chỉ trích mạnh mẽ của chính quyền Trump liên tục nhắm vào Trung Quốc, giới phân tích nhận định động thái này chỉ mang lại lợi ích thực tế đầy khiêm tốn.
Trong khi đó, vị Tổng thống mới của nước Mỹ lại rút lui khỏi diễn đàn hợp tác châu Á-Thái Bình Dương TPP và rời bỏ vai trò dẫn đầu trong các liên minh khác nhau - mở đường cho sự xâm nhập của Trung Quốc trên mạng lưới toàn cầu, trong đó có sáng kiến “Vành đai Con đường” (OBOR) kết nối thương mại Á-Âu. Trong khi đó Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á, tài trợ cho các dự án do Trung Quốc khởi xướng.
Với túi tiền rủng rỉnh, Trung Quốc đã nắm quyền kiểm soát ở cảng Piraeus, Hy Lạp.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy, kế hoạch kết nối Á-Âu của Trung Quốc còn vượt ra khỏi quy mô Kế hoạch Marshall năm 1947 - với mục đích củng cố sức mạnh của Mỹ ở châu Âu thời hậu chiến.
Báo cáo ước tính, khuôn khổ OBOR sẽ cung cấp lên đến 1.000 tỷ USD hỗ trợ của Trung Quốc cho hơn 64 quốc gia, trong khi kế hoạch Marshall cung cấp chỉ khoảng 150 tỷ USD theo thời giá hiện nay và chủ yếu là cho 6 quốc gia.
OBOR là một chương trình quy mô chưa từng thấy trong chiến lược xây dựng một trật tự do Trung Quốc dẫn đầu ở khu vực Á-Âu. Sáng kiến này bao quát trên mọi lĩnh vực, đặc biệt là cơ sở hạ tầng và tài chính.
Trung Quốc đang xây dựng cơ sở hạ tầng làm bước đệm cho việc mở rộng ảnh hưởng ở khu vực Ấn Độ Dương, bao gồm cả ở Sri Lanka, Malaysia, Pakistan, Myanmar, Djibouti, Kenya và UAE. Việc đầu tư dự kiến là gần 250 tỷ USD.
Trung Quốc cũng đã đầu tư 13,6 tỷ USD ở Hy Lạp, mua quyền kiểm soát cảng Piraeus và cổ phần lớn của các cơ sở hậu cần và các công ty sợi quang học ở nơi đây.
“Hy Lạp đóng vai trò như một cửa ngõ chiến lược cho Trung Quốc vào châu Âu”, báo cáo ghi nhận.
Trong khi đó, Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á đã phê duyệt 16 tỷ USD cho các dự án tại 10 quốc gia, trong đó có các đồng minh lâu năm của Mỹ như Ai Cập, Ấn Độ và Oman.
Và những kế hoạch đầy tham vọng
Người Trung Quốc đang xây dựng các tuyến đường sắt đến châu Âu và phần còn lại ở châu Á, cho phép nước này không cần sử dụng các tuyến đường biển do Mỹ kiểm soát. Hiện tại, Trung Quốc đã có 40 tuyến đường sắt đến 9 nước châu Âu.
Vai trò thống trị của Mỹ trong việc trang bị các phòng thí nghiệm khoa học và công nghệ hiện đại, nhằm thu hút người tài từ khắp nơi trên thế giới cũng đang bị Trung Quốc đe dọa nghiêm trọng.
Trung Quốc đang xây dựng ít nhất 50 phòng thí nghiệm khoa học và công nghệ liên doanh với các nước và sáng kiến OBOR trong vòng 5 năm tới để tập hợp 5.000 nhà khoa học nước ngoài, kỹ sư và các nhà quản lý đến nghiên cứu.
Trong khi các nhà khoa học nước ngoài rút khỏi một số phòng thí nghiệm của Mỹ do vấn đề thị thực bị siết chặt và nguồn tiền tài trợ giảm xuống - người Trung Quốc lại cho thấy cách làm ngược lại.
Trung Quốc hiện vượt qua Mỹ về ứng dụng bằng sáng chế hàng năm và đứng thứ 2 về số các bài viết nghiên cứu khoa học trên nhiều lĩnh vực.
Cường quốc châu Á đang huy động thế mạnh về công nghệ để phục vụ cho tham vọng xây dựng đế chế toàn cầu.
Tập đoàn viễn thông China Telecom có kế hoạch đặt một đường mạng cáp quang dài 150.000km bao quanh 48 quốc gia châu Phi.
Công ty dữ liệu IZP, lên kế hoạch để mở rộng sớm tới 120 quốc gia. Beidou, một cơ quan Chính phủ, đang xây dựng một hệ thống định vị vệ tinh GPS dành riêng cho khu vực Á-Âu.
Trong khi Trung Quốc đang chạy đua để nắm bắt sự kiểm soát bằng công nghệ và thương mại, thì ngược lại, dưới ngọn cờ “nước Mỹ là trên hết”, chính quyền Trump đang bảo vệ cho ngành công nghiệp khai thác than và đặt câu hỏi về vấn đề khí hậu.
Điều này có thể là lý do khiến ngôi vị của Mỹ và Trung Quốc sẽ đổi chỗ cho nhau.
