Điểm đến của các băng đảng ma túy
Buổi tối định mệnh vào Giáng sinh 2013, Tamara Chevez từ trường trở về nhà trong trạng thái thất thần, uể oải, sắc mặt tái nhợt. Bàng hoàng, cha mẹ Tamara sốt sắng hỏi, nhưng cô chỉ nói rằng thấy hơi mệt và cần nghỉ ngơi một lát. Tuy nhiên, vài giờ sau, khi lên phòng để kiểm tra tình hình sức khỏe của con gái, gia đình phát hiện Tamara đã tử vong. Các kết quả khám nghiệm tử thi cho thấy, Tamara thiệt mạng vì đã dùng một hỗn hợp bao gồm cocain và thuốc an thần. Theo kết quả điều tra sau đó của cảnh sát, những thứ thuốc chết người này được Tamara mua tại chính trường học.
Những cái chết tương tự như Tamara không còn quá xa lạ ở thành phố lớn nhất của Ecuador như Guayaquil. Thi thoảng, giới truyền thông lại đưa tin những vụ đột tử đáng tiếc như thế này. Sự việc thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới truyền thông Ecuador.
Không giống các nước láng giềng như Colombia và Peru - vốn được xếp vào danh sách những nước xuất khẩu cocain lớn nhất thế giới, Ecuador hầu như không trồng cây coca. Tuy nhiên, nước này lại được xem là một điểm trung chuyển quan trọng trong tuyến đường buôn bán ma túy từ Nam Mỹ sang châu Âu. Theo báo cáo về ma túy toàn cầu năm 2012 của Bộ Ngoại giao Mỹ, các băng đảng nổi tiếng của Mexico như Zetas, Sinaloa và Vùng Vịnh, cũng như Tổ chức chống Chính phủ (FARC) của Colombia đều buôn lậu ma túy thông qua lãnh thổ Ecuador. Có bằng chứng cho thấy ngày càng có nhiều cocain được tinh luyện ở Ecuador. Một số chuyên gia phân tích an ninh báo cáo về sự gia tăng tội phạm liên quan đến ma túy ở Ecuador. Theo báo cáo mới nhất của Cơ quan Phòng chống tội phạm và ma túy Liên hiệp quốc (UNODC), tỉ lệ án mạng ở Ecuador là 18,2 vụ giết người trong số 100.000 dân. Còn bạo lực liên quan đến ma túy ở nước này chủ yếu giới hạn ở những khu vực nằm dọc theo những con đường buôn lậu ma túy.
Sở dĩ Ecuador trở thành “điểm đến” của các băng đảng ma túy bởi 2 nguyên nhân chính. Thứ nhất, đồng USD là tiền tệ quốc gia, nên Ecuador càng được coi là thiên đường cho những giao dịch bất hợp pháp và rửa tiền. Thứ hai, chính quyền Ecuador đánh giá thấp mối nguy hiểm từ các nhóm tội phạm có tổ chức hoạt động trong lãnh thổ nước này.
Một vụ bê bối làm rõ mối quan ngại về năng lực của chính quyền Ecuador: Tháng 2-2012, cảnh sát Italia phát hiện 40kg cocain trị giá gần 2 triệu USD trong túi xách ngoại giao đến từ Ecuador. Nhưng, chính quyền Ecuador bác bỏ sự dính líu đến ma túy và Bộ Ngoại giao nước này cho rằng túi xách đi qua một quốc gia thứ 3.
Những điều trên đồng nghĩa với việc các loại ma túy có thể tìm thấy ở bất cứ nơi đâu ở Ecuador, với mức giá vô cùng hợp lý. Một liều perica - hỗn hợp gồm có cocain trộn lẫn với một số chất khác - có giá chỉ dưới 1 USD. “Các băng đảng ma túy trả công cho các đối tượng trung gian bằng chính ma túy hay tiền mặt. Các đối tượng trung gian này sau đó phân phối ma túy tới các chân rết. Tiếp đó, các chân rết này đã tìm đến những nhóm đối tượng là những cô bé hay các cậu bé đã bị đuổi ra khỏi hệ thống giáo dục để thuê họ đi bán ma túy cho chúng” - Bộ trưởng Nội vụ Jose Serrano cho biết.
Nỗ lực trấn áp “boong-ke ma túy” trong trường học
Ma túy hiện được bán không chỉ bên ngoài mà còn ở bên trong các trường học ở Ecuador. Theo ông Luis Benavides - một hiệu trưởng tại Guayaquil, các học sinh có rất nhiều cách để đem các chất gây nghiện vào trong trường mà qua mắt được bảo vệ và các giáo viên. Đó có thể bằng cách giấu vào những cây bút, giấu vào gấu quần áo đồng phục hay giữa các trang trong các quyển sách, quyển vở. “Ma túy có mặt tại các trường học, giống như nạn trộm cắp hay bạo lực vậy. Tất cả những thứ ngoài xã hội đều hiện diện trong các trường học”, ông Ricardo Loor - một chuyên gia về ngăn ngừa ma túy thuộc văn phòng ma túy Ecuador cho hay.
Cái chết của nữ sinh Tamara Chevez gióng lên tiếng chuông cảnh báo về “cái chết trắng” giữa môi trường học đường. Dư luận xã hội sau đó đã nhiều lần kêu gọi các trường học có các biện pháp để đối phó với những kẻ buôn bán ma túy. Nhiều trường học đã tăng cường việc giám sát các học sinh ra vào các cơ sở của mình. Một số trường ở Guayaquil thậm chí đã yêu cầu cảnh sát tiến hành một số đợt kiểm tra túi xách và sử dụng chó nghiệp vụ để truy tìm ma túy trong học đường. Nhiều Hiệu trưởng tại thành phố này còn mời cảnh sát đến lớp học để nói chuyện về mối nguy hiểm từ ma túy. Dự án này được mở rộng xuyên suốt trong năm 2013.
Monica Franco, Phó Chủ tịch Quản lý giáo dục cho biết, các chính sách như thế là một phần trong các nỗ lực ngăn chặn ma túy đang tiến hành của chính quyền Ecuador. Thực tế cho thấy, tệ nạn ma túy và sự tác động đến an ninh công cộng là mối lo ngại hàng đầu của chính quyền Ecuador hiện nay.
Mặc dù trong 2 năm qua, quân đội Ecuador được triển khai trên các đường phố để hỗ trợ cảnh sát, trong khi lực lượng này đang có những nỗ lực tăng cường bài trừ ma túy và cải thiện các kỹ thuật điều tra. Nhưng rất nhiều người khác thì cho rằng, cần có những chiến lược mở rộng hơn nữa bởi ma túy không thể giải quyết một cách đơn giản bằng những cuộc nói chuyện của cảnh sát với học sinh, các cuộc hội thảo hay kế hoạch đối phó với những tình huống bất ngờ mà làm sao để cho giới trẻ thấy được những viễn cảnh tương lai.
Trên thế giới, cuối tháng 1-2013 vừa qua, Hạ viện Nga thông qua lần đầu Dự luật do Chính phủ nước này đệ trình về xét nghiệm ma túy đối với học sinh phổ thông trung học, học sinh tất cả các trường chuyên và dạy nghề cũng như sinh viên. Tuy nhiên, việc xét nghiệm ma túy chỉ được tiến hành nếu có sự đồng ý bằng văn bản của học sinh - sinh viên trên 15 tuổi hoặc của bố mẹ những học sinh có tuổi đời dưới 15 năm. Những học sinh và sinh viên bị phát hiện sử dụng ma túy sẽ được chuyển ngay tới các tổ chức y tế hoặc trung tâm chuyên trách để điều trị cai nghiện.
