Nếu không sớm tái cơ cấu, chỉ trong một thời gian ngắn nữa, VNPT sẽ tiếp tục lao dốc trong khi các hãng viễn thông khác đang lớn mạnh lên từng ngày. Đó là những nhận định của các chuyên gia, doanh nhân, nhà quản lý mổ xẻ trên trang Giáo dục Việt Nam những ngày qua.
VNPT thụt lùi vì đang tự ‘giam mình’ trong ao nhà nhỏ hẹp?
Theo Vũ Tuấn Anh - giám đốc Viện Quản lý VN: Thị trường quốc tế và thị trường Việt Nam so sánh với nhau tương tự như biển lớn và ao nhà. Ao nhà hạn hẹp với 90 triệu dân nhưng có vẻ thanh bình và dễ chịu. Biển lớn với 8,4 tỷ dân nhưng quá lớn và đầy bất trắc cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Hiện tại, chúng ta có thể thấy VNPT đang cố gắng để gia tăng doanh thu từ thị trường trong nước – ao tù thông qua hàng loạt khuyến mại và chương trình kích cầu. Tất cả những hoạt động đó đều mang lại kết quả ít hơn kỳ vọng vì một lý do đơn giản - thị trường ao tù 84 triệu dân đã bão hòa với các dịch vụ viễn thông.
Bỏ chỗ đối phương mạnh và tập trung vào những nơi đối phương yếu hoặc chưa có để gia tăng quy mô hạ tầng. Có thể nói mở rộng hạ tầng là yếu tố quan trọng nhất trong viễn thông để đạt qui mô về kinh tế. Viettel đã xác định lựa chọn chiến lược này và tuân thủ chặt chẽ khi vươn mình ra biển lớn và thâm nhập các thị trường khác nhau trên thế giới.
Chiến lược mở rộng ra nước ngoài trên lý thuyết ai cũng hiểu, tuy nhiên, để làm được điều đó cần lãnh đạo quyết đoán và dám chịu trách nhiệm. Đây chính là điểm khác biệt lớn nhất giữa Viettel và các công ty Việt Nam khác.
Sau gần 10 năm, Viettel đã bỏ xa VNPT về doanh thu, quy mô và công nghệ.
Tâm thế và não trạng của những người lãnh đạo tổng công ty được lập trình bởi những giá trị cốt lõi họ tin tưởng và dấn thân thực hiện. VNPT tại thời điểm 2005-2006 chiếm mọi ưu thế hơn so với Viettel, tuy nhiên, tâm thế quản lý vẫn tự giam hãm ở sân nhà.
Yếu tố quan trọng thứ hai trong chiến lược đó là lựa chọn thị trường xâm nhập mục tiêu. Đây có thể là một bài học kinh nghiệm sâu sắc cho các công ty Việt Nam muốn mở rộng ra thị trường quốc tế. Một cách hình tượng, muốn xâm nhập thành công thị trường quốc tế, công ty cần phải tạo “áp suất” đủ lớn để thâm nhập thành công.
Ra biển lớn để chiến thắng hay mắc kẹt trong ao nhà – thị trường nội địa là lựa chọn của các tổng công ty Việt Nam. Tuy nhiên thị trường nội địa không phải là phép màu với sức mua bão hòa và qui mô thị trường bị giới hạn.
VNPT thụt lùi là do tư tưởng thỏa mãn
Theo PGS-TS Bùi Quang Bình thẳng thắn nhận định: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến VNPT ‘tụt dốc’ trên thị trường viễn thông nhưng quan trọng nhất vẫn là tư tưởng thỏa mãn trước những thành công khi còn giữ vai trò độc quyền nên sức cạnh tranh yếu dần…
Những con số doanh thu 140.000 tỉ đồng của Viettel hay 130.000 tỉ đồng của VNPT năm 2012. Có thể khẳng định doanh thu của VNPT sẽ tiếp tục thua xa với Viettel trong những năm tới trừ phi VNPT có sự thay đổi, cải tổ từ chính bản thân tập đoàn này, nhưng điều đó không dễ thực hiện trong ngắn hạn.
Có thể có nhiều nguyên nhân nhưng quan trọng nhất có lẽ vẫn là tư tưởng chưa muốn thay đổi, thỏa mãn với những gì đã có; Thứ hai trong cơ cấu phát triển nhân sự của VNPT thì những người năng động trẻ có tư tưởng mới thì lại chưa được tham gia nhiều vào bộ máy lãnh đạo, chưa thu hút được nhiều người tài. Như trong bộ máy của MobiFone thời còn liên doanh với Thụy Điển có rất nhiều người giỏi được đào tạo tốt nhưng họ lại chưa được tham gia vào bộ máy lãnh đạo của tập đoàn.
Theo PGS-TS Bùi Quang Bình: VNPT thụt lùi do tư tưởng thỏa mãn.
Ông Bùi Quang Bình cho rằng: ‘Việc sáp nhập hai đơn vị VinaPhone và MobiFone thành một theo kiểu cơ học là sai lầm, trái với luật cạnh tranh của doanh nghiệp. Cái thiếu nhất là thiếu tư duy chiến lược dẫn đến cạnh tranh rất yếu do vậy để giải bài toán hạn chế của VNPT đó là vấn đề tư duy lãnh đạo có thay đổi hay không? Có năng động, có tư tưởng cạnh tranh quyết liệt và chiến lược dài hạn hơn hay không?…Đây là căn bệnh chung của doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế nhà nước. Vì thế, trước hết VNPT phải tự cởi trói mình trước khi chờ chính phủ hỗ trợ’.
Theo tôi, để phát huy tối đa sức mạnh của VinaPhone và MobiPone, VNPT nên tách ra để phát triển. Tuy nhiên việc này rất khó vì VNPT phải quản lý cả hai Tổng công ty VinaPhone và MobiFone. Hai đơn vị này một bên đại diện cho cách quản lý cũ, bộ máy nặng nề là VinaPhone còn MobiPhone đại diện doanh nghiệp mới tiên tiến. Nếu VNPT bỏ một mô hình và cả cách triển để thì sẽ vấp phải những khó khăn đòi hỏi sự thay đổi từ tập đoàn.
Hiện nay không cần bộ máy tập đoàn lớn như vậy, trong khi việc hoạch định phát triển đã có đội ngũ lãnh đạo từng tổng công ty, công ty trong tập đoàn làm. Việc sinh ra một chức năng gián tiếp làm hạn chế sự phát triển của VinaPhone và MobiPone. Vì vậy, cần giảm bớt bộ máy tập đoàn gọn nhẹ giảm.
VNPT ‘tụt dốc’: Có thể trở thành EVN Telecom thứ 2
Theo phân tích của TS Mai Liêm Trực, nguyên thứ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông - tổng giám đốc Tổng Công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam cho rằng: ‘Thời điểm tham gia vào lĩnh vực kinh doanh viễn thông, EVN Telecom có một số lợi thế vượt trội khiến nhiều đối thủ phải ganh tỵ lẫn lo ngại với việc được sử dụng hạ tầng sẵn có của EVN như cột điện treo cáp, hệ thống cáp quang đến tận các huyện, đội ngũ cán bộ có kinh nghiệm làm kinh doanh điện năng, các giao dịch viên có lợi thế trong tiếp cận khách hàng, các mối quan hệ và kho số đẹp đầy ắp báo hiệu sự thành công của EVN Telecom và đặc biệt là lợi thế dựa vào thương hiệu lớn là tập đoạn EVN’.
‘Khi EVN Telecom tham gia thị trường viễn thông thì thị trường này đã phá bỏ độc quyền mở ra cạnh tranh, trong khi EVN nhiều năm vẫn hoạt động trong môi trường độc quyền. Cung cách quản lý của EVN Telecom với việc EVN đã thành lập doanh nghiệp với 100% vốn nhà nước mà lại để những người trong cơ chế độc quyền hoạt động lâu năm trực tiếp điều hành thì ngay cả mô hình kinh doanh, quản trị doanh nghiệp cũng như các cơ chế nội bộ của EVN Telecom hoàn toàn sai lầm trong môi trường kinh doanh’. TS Mai Liêm Trực cho biết:
Sự thất bại và chậm chuyển đổi công nghệ đã khiến EVN Telecom trả cái giá đắt bằng sự cáo chung vào đầu năm 2012. Và số phận của EVN Telecom sau đó là bài toán đau đầu của ngành viễn thông trong nước.
Nhìn mức độ sụt giảm doanh thu nhanh chóng của VNPT trong những năm qua, Chủ tịch Hội đồng thành viên VNPT - ông Phạm Long Trận thừa nhận là do kinh tế khó khăn và ảnh hưởng từ việc giảm thuê bao, giảm doanh thu từ mạng điện thoại cố định.
Theo đó, hiện nay VNPT cần phải giải bài toán điện thoại cố định, khi mà công nghệ, thiết bị đầu tư rất lớn không thể muốn là có thể thay thế bằng công nghệ khác được trong khi người tiêu dùng đang quay lưng với dịch vụ này.
Đưa ra lời khuyên với VNPT, chuyên gia kinh tế PGS.TS Bùi Quang Bình cho rằng, VNPT phải tăng chất lượng dịch vụ và giảm giá thành để hộ gia đình, người dân quay trở lại sử dụng ở khía cạnh nào đó mạng điện thoại cố định vẫn có vai trò rất quan trọng.
Nhìn từ sự sai lầm trong công nghệ của EVN Telecom chắc chắn VNPT không muốn giẫm lên vết xe đổ và trở thành một EVN Telecom thứ hai.
Kiều Oanh (tổng hợp)
