Hằng năm, cứ mùng 4 và mùng 5 Tết Nguyên Đán hơn 20 con trâu, bò làm bằng rơm rạ đến từ 4 tổ của 2 làng Đồng Vệ và Bích Đại (xã Đại Đồng, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc) tập trung tại miếu để khởi động năm mới với Lễ hội “Trâu rơm, bò rạ”.
Tương truyền Đinh Thiên Tích - vị tướng có công đánh đuổi giặc Ân thời Hùng Vương thứ 6 đã đem quân về làng Bích Đại mổ trâu ăn mừng. Vị tướng tài của vua Hùng đã dạy con dân nơi đây làm nông nghiệp, chăn gia súc, xây nhà, dệt vải…
Lễ hội cũng tái hiện các hoạt động tứ dân chi nghiệp: nông dân, thầy đồ, học trò, thợ mộc, tượng trưng cho 4 tầng lớp: sĩ, nông, công, thương.
Khoảng 5h30 sáng, các chú "trâu, bò" đã xếp hàng trang điểm tại sân miếu xã Đại Đồng.
Hàng trăm người dân địa phương có mặt từ sáng sớm để đón xem những nghi thức độc đáo.
4 tổ đến từ các thôn, có những thôn tới 180 người tham dự, với 6 đến 8 trâu, bò lớn, nhiều bê, nghé cùng những người đại diện các tầng lớp công, nông, trí thức...
Rơm rạ được chuẩn bị từ mùa gặt năm trước và bện thành trâu, bò vào dịp cuối năm. Trâu rơm, bò rạ này được buộc theo một cái cày đã tháo lưỡi; một người đàn ông đóng vai trâu, bò, một người đàn ông khác cầm cày.
Nam đóng giả nữ, nữ đóng giả nam tượng trưng cho hình ảnh các thiếu nữ dưới 20 tuổi cắp thúng đi vãi giống khắp cánh đồng, đây cũng được coi là Ngày hội toàn dân xuống đồng.
Mỗi nhà có trâu đều được tuyển chọn kỹ lưỡng, gia đình phải “sạch bụi”. Những con trâu tết từ rơm, rạ chính là chiếc áo khoác.
Tiếng trống, chiêng vang lên, những con trâu do người dân hóa thân đi cày, những chàng trai giả gái tung trấu, gieo mạ, ngư dân đi câu cá, trâu nhỏ nhởn nhơ gặm cỏ, nô đùa trên đồng cỏ.
Hoạt động được tổ chức nhằm trình bày, giới thiệu về nghề canh nông cổ truyền, thể hiện nguyện vọng của người dân cầu sự phù trợ của thần linh cho mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu, gia súc, gia cầm không ngừng sinh sôi nảy nở.
Thành Nam
