Lần đầu tiên chứng kiến Bayern Munich đăng quang Bundesliga, Gregor Weinreich ăn mừng cho đến khi mặt trời mọc. Đó là năm 1994. Ba năm sau, điều đó lại xảy ra, anh phấn khích đến mức cầm đuốc chạy quanh Olympic, sân bóng cũ của Bayern. Weinreich không đơn độc. Hàng trăm người khác cũng làm vậy.
Những ký ức ấy vẫn còn sắc nét, rõ ràng và ấm áp trong một phần tư thế kỷ sau. Ngược lại, hồi ức của anh về những lần đăng quang gần đây của đội bóng yêu quý nhạt nhòa hơn nhiều. Weinreich biết Bayern đã giành Chiếc đĩa bạc vào các năm 2014, 2015, 2016 và 2017, nhưng ông không thể phân loại được ký ức ăn chiến thắng trong những năm đó. “Nếu bạn hỏi về những chức vô địch ấy, tôi gần như không có ký ức gì”, ông nói.
Không khó hiểu tại sao thành công của Bayern lại trở thành ký ức vô hình như vậy. Cuối tuần qua, Hùm xám xứ Bavaria đã đánh bại đội nhì bảng Dortmund – đội bóng gần nhất tước được chức vô địch của Bayern vào năm 2012 – để giành Chiếc đĩa bạc thứ 10 liên tiếp.
Weinreich không có kế hoạch thức thâu đêm để ăn mừng cùng chiến công của CLB, với niềm phấn khích hoang sơ và khó định nghĩa mà mọi tín đồ túc cầu giáo đều khao khát tận hưởng. Tình yêu của ông với Bayern có thể không thay đổi – ông là cựu chủ tịch CLB số 12, một hội CĐV Bayern – nhưng ông không còn đặc biệt coi chức vô địch Bundesliga nào khác là lý do để ăn mừng nữa.
Weinreich không phải là CĐV Bayern duy nhất trong cơn hoang hoải ấy. “Ngày càng có nhiều người hâm mộ Bayern lo ngại về tính thiếu cạnh tranh”, ông cho biết. “Tôi không biết có phải đa số hay không. Nhưng tất nhiêu ngày càng nhiều người hâm mộ hoài nghi giá trị của một giải đấu 10 năm liên tiếp chỉ có 1 nhà vô địch”.
Dưới góc độ nào đó, đây là mùa giải hấp dẫn đối với bóng đá Đức. Chỉ hơn 1 tuần trước, Eintracht Frankfurt đã đưa 3 vạn khán giả tràn sang Barcelona để theo dõi trận đấu tại Europa League, đến nỗi gã khổng lồ xứ Catalonia phải mở cả một cuộc điều tra nội bộ về việc có quá nhiều CĐV đội khách so với quy định.
Frankfurt giành chiến thắng trong đêm kỳ dị đó để giành vé vào bán kết Europa League. Họ có thể đương đầu một đại diện khác của Budesliga, RB Leipzig, trong trận chung kết vào tháng tới. Trong khi đó, SC Freiburg, đội bóng khiêm tốn đến từ vùng rìa đẹp như tranh vẽ của Rừng Đen, không những có cơ hội giành quyền tham dự Champions League mùa tới mà còn lần đầu tiên trong lịch sử lọt vào chung kết cúp Quốc gia Đức.
Ông Christian Streich, HLV trưởng Freiburg, vị chiến lược gia ngày càng được trọng vọng trong làng bóng đá Đức, cho biết: “Mọi cuộc đua khác đều thú vị. Đua trụ hạng thật hấp dẫn. Có nhiều đội tranh suất dự Europa League. Chỉ tiếc là cuộc đua đến chức vô địch Bundesliga diễn ra không quá hấp dẫn”.
2 mùa giải gần nhất, Bayern bỏ xa đội về nhì 13 điểm. Chỉ 1 lần trong 10 năm qua – mùa giải 2018/19, khi Dortmund về đích chỉ kém nhà vô địch 2 điểm – Bundesliga mới đượcc hứng kiến một cuộc đua danh hiệu đích thực. Ngoại trừ mùa giải này, Bayern luôn bỏ xa đội á quân từ 10 điểm trở lên.
Tất nhiên, không thể phủ nhận công lao của Bayern. Từ lâu, đội bóng này đã là CLB lớn nhất, giàu nhất, hấp dẫn nhất của nước Đức, nhưng trong nhiều năm tiềm lực khổng lồ bị kìm hãm bởi chuỗi siêu tân tinh ở CLB. Sự hòa trộn giữa những chất dễ cháy như quyền lực cầu thủ, HLV ngôi sao và giám đốc điều hành ưa thể hiện quyền lực là một cách tự thiêu đến mức Bayern từng được ví là FC Hollywood. Kiệt quệ bởi những cuộc đấu đá nội bộ, Hùm xám thường xuyên để những đối thủ dưới cơ như Dortmund, Werder Bremen hoặc Stuttgart chớp lấy cơ hội vồ lấy Chiếc đĩa bạc.
Sự thống trị không ngừng của Bayern trong 10 năm qua là minh chứng đội bóng này đã biết cách kiềm tỏa truyền thống tự thiêu. Đội bóng này thuê những HLV phù hợp, bổ nhiệm khôn ngoan các cựu danh thủ vào những vị trí trọng yếu trong nội bộ. Chiến tích Bayern đạt được đơn giản là thành quả của một đội bóng khổng lồ được vận hành hiệu quả.
Và vì vậy, bấy lâu nay những nhà môi giới quyền lực của bóng đá Đức luôn khẳng định sự thống trị của Bayern là điều tích cực. Các nhà điều hành tại Deutsche Fussball Liga (DFL), cơ quan quản lý của Bundesliga, từ lâu đã coi sự thống trị của Bayern như một lợi thế cho giải đấu. Bản sắc của Bayern, theo lý thuyết, không chỉ đóng vai trò như một cách quảng bá cho bóng đá Đức, đồng thời còn tác động đến chính đối thủ cạnh tranh, giúp lôi kéo tất cả theo đuổi.
Dario Minden, phó chủ tịch Unsere Kurve, một liên minh đại diện cho quyền lợi của người hâm mộ trận đấu trên khắp nước Đức, không đồng quan điểm này. “Không phải họ không mắc sai lầm,” ông nói. "Họ làm. Họ mắc sai lầm lớn. Chỉ là họ có ưu thế quá lớn để khỏa lấp sai lầm”.
Trong mắt Minden, chẳng có gì bí ẩn về việc tại sao Bayern thống trị. “Cốt lõi vấn đề là ngân sách hàng năm của Bayern lên tới 380 triệu USD và Dortmund, đội bóng giàu có thứ hai, là 270 triệu USD”, ông nói. “Theo sau là những đội bóng nhỏ, như Greuther Furth, với ngân sách 19 triệu USD”.
Ưu thế tài chính ấy đồng nghĩa Bayern hoạt động trên một tầng bình lưu khác so với phần còn lại. Carro, giám đốc điều hành của Leverkusen cho biết: “Thực tế đơn giản là họ chẳng bao giờ phải lo bị đội bóng khác hút máu, tức Bayern duy trì cốt lõi đội bóng xuyên suốt nhiều năm”.
Đối với Carro, đó không phải là trở ngại không thể vượt qua. Ông cho rằng mùa giải nào Leverkusen cũng khởi đầu với niềm tin đủ sức chấm dứt sự thống trị của Bayern. “Nếu bạn không có niềm tin như vậy, bạn chẳng làm được gì cả”, vị GĐĐH Leverkusen nói. “Ưu thế có thể rất mỏng manh. Đã có cơ hội cho những ứng viên khác chen chân, và sẽ có những cơ hội trong tương lai. Tất nhiên, bạn cần thể hiện phong độ cao nhất trong thời gian dài, nhưng tôi tin rằng có thể thực hiện được”.
Tuy nhiên, đối với những người khác, tình hình nguy nan hơn. Nhiều người Đức tin rằng Bundesliga giờ đây là lời cảnh báo cho mọi giải đấu lớn tại châu Âu về sự nguy hiểm của việc nguyên tắc “cân bằng cạnh tranh bị phá vỡ” ở mức độ nào đó, như Minden đã nói. “Bundesliga thật nhàm chán,” ông đưa ra quan điểm, “Nhưng ai cũng thấy thế là bình thường”.
Thực ra, ý kiến của Minden chưa hoàn toàn đúng. Đã có những nền tảng hỗ trợ cho ý tưởng thay đổi, cho dù còn khá mông lung. Ví dụ, Weinreich lập luận rằng hiện trạng bóng đá Đức được củng cố bởi thực tế hàng năm, những đội bóng hàng đầu, đặc biệt là Bayern, đều có được nguồn thu lớn để tranh đua ở đấu trường Champions League và tạo thành “chuỗi thức ăn” bền vững. “Cách chia tiền được tổ chức theo cách các đội bóng ở vị thế thống trị được hưởng lợi”.
Năm ngoái, người hâm mộ của cả Bayern và Dortmund – hai đội bóng được hưởng lợi nhất từ cấu trúc này – đã đề xuất thay đổi cách phân bổ doanh thu, để nhiều tiền hơn chảy vào túi các đội bóng ở xa cuối chuỗi thức ăn. “Theo như tôi biết, đây là lần đầu tiên người hâm mộ yêu cầu câu lạc bộ của họ nhận ít tiền hơn,” Weinreich nói.
Những người khác muốn đi xa hơn. Minden, thành viên tổ tư vấn đặc biệt được triệu tập bởi các cơ quan quản lý bóng đá Đức, khuyến nghị không chỉ các quy định tài chính nghiêm ngặt hơn – chủ yếu được thiết kế để ngăn chặn các đội bóng như Leipzig, Leverkusen và Wolfsburg được hỗ trợ mạnh mẽ bởi doanh nghiệp – mà còn là là một loại thuế xa xỉ phẩm, mô phỏng theo cách làm thường thấy trong các môn thể thao thịnh hành ở Mỹ.
Trong khi đó, Carro gợi ý rằng giải pháp nhanh chóng và duy nhất phá vỡ thế bá chủ của Bayern là bãi bỏ quy tắc 50+1, có nghĩa phải có ngoại lệ bên cạnh quy tắc các CLB Đức phải được kiểm soát bởi người hâm mộ. Về lý thuyết, cơi nới quy tắc 50+1 sẽ tạo điều kiền cho các nhà đầu tư rót tiền như đã thấy ở Ngoại hạng Anh.
Tuy nhiên, ý kiến của Carro không nhận được sự ủng hộ từ phần đa người Đức đầy niềm kiêu hãnh. Minden cho rằng ông cảm thấy “ghê tởm” khi các đội bóng Đức thuộc quyền quản lý và điều hành của một số nhà đầu tư đã thâu tóm Premier League. Đó là “sự phá sản về mặt đạo đức”. “Tôi không thể ăn mừng bàn thắng được mua bằng tiền của một kẻ độc tài đã bịt mồm dư luận”, ông nói.
Bên cạnh đó, vị cố vấn của bóng đá Đức cho rằng, việc từ bỏ hệ thống 50 + 1 sẽ làm trầm trọng thêm vấn đề, thay vì giải quyết vấn. “Điều này sẽ gây ra thiệt hại rất lớn”, ông nói. “Vẫn chỉ có các đội bóng lớn thu hút được đầu tư. Thương hiệu toàn cầu duy nhất ở Đức vẫn là Bayern Munich. Tiền vẫn đổ vào đấy, và chúng ta đánh mất sự tự chủ và bản sắc”.
Ngay cả nhà quản lý của các CLB đang hưởng lợi với cán cân quyền lực hiện tại cũng không phản đối ý tưởng thay đổi. Đầu năm nay, DFL cho biết họ đang thảo luận một vài lựa chọn để kết thúc Bundesliga theo thể thức đấu loại trực tiếp. Hầu hết phản đối, nhưng không phải Bayern. “Tất nhieen, giải đấu sẽ hấp dẫn hơn nếu có nhiều sự cạnh tranh ở nhóm tinh hoa”, huyền thoại Oliver Kahn, giám đốc điều hành CLB cho biết. “Không có điều gì là bất khả xâm phạm. Nếu đấu loại trực tiếp giúp chúng ta, thì chúng ta bàn về đấu loại trực tiếp, với những trận bán kết và chung kết tạo phấn khích cho người hâm mộ”.
Tất nhiên, thể thức này cũng làm giảm đi lợi thể của Bayern, biến Hùm xám trở thành con mồi cho tính chất ngẫu nhiên của bóng đá. Tuy nhiên, có lẽ đó là điều cần thiết để các CLB – hoặc ít nhất là một số cổ động viên – cảm nhận lại điều gì đó thiêng liêng và hoang sơ của túc cầu.
Kế hoạch ấy không dành cho mùa giải này. Bayern đã đăng quang lần thứ 10 liên tiếp. “Và trừ khi biến cố xảy ra, có thể sẽ có chức vô địch thứ 15, hoặc 20 liên tiếp”, Weinreich nói. “Giành chức vô địch vẫn được xem là chiến tích không thể quên. Vấn đề xảy ra khi bạn không phân loại được chiến thắng này với chiến thắng khác”.
Ngọc Trung
Theo NYT
