Đây là loài linh trưởng đang bị đe dọa tuyệt chủng do các hoạt động săn bắn trái phép, phá hoại rừng - môi trường sống của chúng và nạn buôn bán động thực vật hoang dã.
Ở nước ta, lượng cá thể của loài này chiếm tới 83% trên thế giới với khoảng 530 cá thể, tập trung chủ yếu tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng. Vì vậy, nơi đây được các nhà linh trưởng học trong nước và quốc tế đánh giá là "vương quốc" của loài Voọc vá chân nâu, cần phải được bảo vệ vô điều kiện.
Theo một số thông tin, riêng khu vực bán đảo Sơn Trà đã có 7 dự án du lịch, trong đó mỗi dự án ít nhất cũng chiếm gần 40 ha đất lâm nghiệp. Nhưng hiện tại mới có 2 dự án đưa vào hoạt động, còn 5 dự án đang "án binh bất động".
Một vị lãnh đạo Thành phố cho biết: "Nguyên nhân do ảnh hưởng của suy thoái toàn cầu!"? Tuy nhiên, khi đến tận vùng lõi của Khu Bảo tồn Thiên nhiên Sơn Trà, mới thấy rõ được tác động đáng ngại của các dự án du lịch, kể cả hậu quả của việc mở các tuyến đường lên đây.
Hầu như Tiểu khu nào cũng bị xâm hại, một số cánh rừng bị chặt phá nham nhở, ngổn ngang đất đá và lán trại bỏ hoang của công nhân làm đường. Tiếng chặt cây của các tiều phu cộng với tiếng động cơ ô tô, xe máy của các đoàn người du lịch sinh thái xé nát khung cảnh yên bình vốn có của một Khu bảo tồn.
"Bình quân mỗi ngày có khoảng 500 khách du lịch tự do lên đây. Riêng vào dịp lễ tết, mỗi ngày lên tới hàng chục nghìn lượt người, nhưng lực lượng Kiểm lâm không được phép can thiệp trừ khi họ có hành động xâm hại" - ông Lê Phước Bảy, Trưởng Trạm Hạt Kiểm lâm Sơn Trà - Ngũ Hành Sơn thừa nhận.
Lẫn trong các đoàn xe cộ đi du lịch sinh thái, không khó nhận biết "thợ săn" đèo sau xe những chiếc lồng bịt kín, hoặc những người lén lút lên đây khai thác lâm sản phụ trái phép.
Bà Nguyễn Thị Dạn ở quận Sơn Trà cho biết, hàng ngày vẫn trốn lực lượng Kiểm lâm lên đây khai thác mây, lấy lá Thiên tuế làm vòng hoa và kiếm củi "Vì không làm như vậy thì lấy gì mà ăn!"
Ngoài những tác động tiêu cực đến sự đa dạng sinh thái của Khu bảo tồn Thiên nhiên Sơn Trà do hoạt động du lịch, mở đường giao thông và săn bắt, khai thác lâm sản trái phép gây ra, Khu bảo tồn này cũng đang đối mặt với nguy cơ tiềm ẩn của 40 hộ dân "khai hoang lập nghiệp" từ nhiều năm trước, tập trung chủ yếu ở Tiểu khu 62.
Hiện không ít hộ đã xây nhà kiên cố và làm kinh tế theo mô hình trang trại. Để tránh những con mắt nhòm ngó, nhà nào cũng "dậu cao rào kín" và trước cổng còn treo thêm tấm biển "Không phận sự miễn vào"?. Đồng thời, sự xâm lấn của giống cây ngoại lai Bìm bìm lên tới 800ha đang giết dần giết mòn những loài cây bản địa, đang là vấn đề đau đầu đối với các nhà quản lý ở địa phương.
Văn Hào
Kỳ 2: Voọc vá chân nâu suy vong hay phát triển?
