Trách nhiệm không chỉ thuộc về cơ sở sản xuất
Liên quan đến quyền lợi của người lao động khi không may trở thành nạn nhân của các vụ cháy nổ, PV báo Người Đưa Tin đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Huy An, Văn phòng luật sư Huy An và cộng sự (Đoàn luật sư Hà Nội). Theo luật sư Huy An, trước tiên cần xem xét xem những người lao động này có được ký hợp đồng lao động chính thức với công ty hay doanh nghiệp đó hay không. Nếu có hợp đồng lao động thì chắc chắn họ sẽ được hưởng các quyền lợi về bảo hiểm và bồi thường theo quy định của pháp luật. Đối với những trường hợp không có bảo hiểm, người sử dụng lao động phải chịu trách nhiệm với mọi thiệt hại phát sinh khi không may xảy ra cháy nổ.
Theo quy định, chủ công ty và các cơ sở sản xuất kinh doanh phải có trách nhiệm về an toàn phòng chống cháy nổ với người lao động. Chính vì thế, trong trường hợp nào thì người lao động cũng sẽ được bồi thường, chỉ có điều mức độ bồi thường sẽ tùy vào chế độ pháp lý giữa người lao động với chủ. Chế độ đó là người lao động được ký hợp đồng lao động hay không ký hợp đồng (thỏa thuận miệng).
Đại tá Ngô Văn Xiêm.
Cũng theo luật sư Huy An, sau khi xảy ra các vụ cháy nổ, những công ty không ký kết hợp đồng với người lao động không những phải chịu bồi thường cho công nhân của họ mà còn bị xử lý theo Luật Lao động. Bởi khi họ sử dụng lao động mà lại không ký kết hợp đồng và thực hiện các chính sách liên quan đến quyền lợi cho những người đó tức là đã vi phạm pháp luật.
Đề cập đến trách nhiệm của các cấp quản lý trong vấn đề này, luật sư Nguyễn Huy An cho biết: Bất cứ một công ty hay một đơn vị kinh doanh nào, khi xây dựng nhà xưởng cũng phải có hồ sơ thiết kế hoặc các phương án phòng chống cháy nổ. Cơ quan có thẩm quyền cấp phép đủ tiêu chuẩn cho các cơ sở này chính là Sở PCCC của các địa phương. Nếu các cơ sở kinh doanh đáp ứng đầy đủ các quy định và đảm bảo an toàn trong sản xuất thì mới được phép hoạt động. Chính vì vậy, khi xảy ra cháy nổ, mặc dù lỗi đầu tiên là thuộc về người sử dụng lao động, nhưng chúng ta cũng cần xem xét xem các đơn vị quản lý về PCCC ở địa phương đó đã làm hết trách nhiệm chưa. Họ có cấp phép đúng như quy định và thường xuyên kiểm tra, thẩm định, giám sát công tác PCCC tại doanh nghiệp này hay chưa. Vì vậy trách nhiệm không chỉ nằm ở chủ cơ sở xảy ra cháy nổ mà còn thuộc về những người cấp phép và kiểm tra công tác phòng chống cháy nổ ở các cơ sở này.
Luật sư Huy An cũng đưa ra khuyến cáo: "Tôi thấy gần đây có rất nhiều các vụ cháy nổ tại các xưởng sản xuất kinh doanh hoặc các công ty nhỏ lẻ. Hậu quả mà người lao động phải gánh chịu là rất nặng nề, nhiều người bị bỏng dẫn đến dị tật cả đời, không ít trường hợp bị mất mạng. Thiết nghĩ, việc PCCC là liên quan mật thiết đến tính mạng con người, những người phát triển sản xuất cho cả công ty đó. Vì vậy, các đơn vị sản xuất không nên chỉ nhìn vấn đề đó dưới góc độ của pháp luật mà còn nên nhìn dưới góc độ nhân văn để bảo vệ tính mạng cho những người lao động của mình".
Cần nâng cao mức xử phạt
Nhìn nhận lại những vụ cháy gây hậu quả nghiêm trọng tại một số cơ sở sản xuất kinh doanh trên phạm vi cả nước trong thời gian vừa qua, PGS. TS - đại tá Ngô Văn Xiêm - phó hiệu trưởng trường ĐH Phòng cháy chữa cháy tỏ ra khá lo lắng. Đại tá Ngô Văn Xiêm phân tích: Để xảy ra những sự việc đáng tiếc đó là do người dân nói chung và chủ các cơ sở sản xuất nói riêng chưa nhận thấy được sự cần thiết của công tác PCCC. Nhiều nơi có thể thời gian đầu đảm bảo các yêu cầu về phòng chống cháy nổ, nhưng sau một thời gian 5, 6 năm không thấy xảy ra sự cố họ lại tỏ ra lơ là chủ quan. Nguyên nhân kế tiếp là khi xảy ra cháy nổ đa phần người gặp nạn rơi vào trạng thái hỗn loạn, không có kỹ năng để tìm phương tiện khống chế ngọn lửa và bảo vệ bản thân.
Về phía các cơ sở sản xuất kinh doanh, vì mục tiêu lợi nhuận, nên họ đã tìm đủ mọi cách để cắt giảm các khoản chi không liên quan trực tiếp đến nghiệp vụ. Công tác PCCC cũng chỉ nằm trong danh mục những khoản mà các cơ sở này ít quan tâm và tìm cách cắt giảm tối đa. Mặc dù biết là tiềm ẩn nguy hiểm và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nhưng nhiều công ty, doanh nghiệp vẫn không chịu bỏ tiền ra đầu tư. Về phía cơ quan chức năng, đôi khi họ cũng tỏ ra lơ là vì cho rằng quy mô của các cơ sở sản xuất đó nhỏ, không đáng kể.
Là một chuyên gia trong ngành PCCC, đại tá Ngô Văn Xiêm nhấn mạnh: "Việc chữa cháy chỉ là công tác thứ yếu. Điều quan trọng nhất là cần tập trung vào công tác phòng cháy. Mỗi gia đình, mỗi cơ sở kinh doanh đều phải ý thức được rằng: Thực hiện PCCC chính là bảo vệ tính mạng cho mình. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cũng cần tăng cường thanh kiểm tra để đảm bảo các đơn vị trên địa bàn mình thực hiện tốt các quy định của pháp luật về phòng chống cháy nổ".
Khi PV đề cập đến việc xử phạt các cơ sở sản xuất kinh doanh không đảm bảo các điều kiện an toàn về phòng chống cháy nổ, hiện mới chỉ dừng lại ở hình thức xử phạt hành chính là chưa đủ sức răn đe, vị Đại tá này cho rằng, cần xem xét rõ hậu quả thiệt hại, ý thức và hành vi của chủ các cơ sở sản xuất trong từng trường hợp cụ thể. Theo ông, chỉ khi phát hiện các yếu tố đủ cấu thành tội phạm thì mới có thể xử lý các cơ sở vi phạm, còn không thì sẽ xử lý phạt hành chính tùy mức độ nặng nhẹ.
Liên quan đến vấn đề này, luật sư Huy An cũng phân tích: Cháy nổ là hình thức tai nạn rủi ro không ai mong muốn. Đối với những trường hợp thiệt hại không lớn về người và tài sản thì có thể xử phạt hành chính. Tuy nhiên chúng ta cần xem xét để xử lý hình sự trong những trường hợp mà chủ đơn vị sản xuất kinh doanh cố tình không đảm bảo các yêu cầu về an toàn phòng chống cháy nổ, làm giả giấy tờ để xin cấp phép.
Đặc biệt đối với những nơi mà có nguy cơ cháy nổ cao như sản xuất gỗ, giấy, thiết bị điện, mỏ, xăng dầu, gas... Khi đã cố tình không thực hiện theo quy định để phòng tránh những tai nạn đáng tiếc về cháy nổ cho người lao động, tức là họ đã chấp nhận để người lao động phải hứng chịu nguy hiểm bất cứ lúc nào. Lường trước được hậu quả mà cố tình lẩn tránh, lách luật thì cần thiết phải xử lý hình sự để có tính răn đe cho xã hội.
Phạm Hạnh
