Bất ngờ lý do thất bại của hệ thống BRT trên thế giới

Bất ngờ lý do thất bại của hệ thống BRT trên thế giới

Trương Mạnh Kiên
Thứ 7, 03/03/2018 | 04:00
0
Khác với Việt Nam - nơi trạm dừng BRT vắng vẻ người sử dụng, các nước có hệ thống BRT trên thế giới lại thất bại vì... không đủ khả năng phục vụ lượng hành khách quá đông.
Hồ sơ - Bất ngờ lý do thất bại của hệ thống BRT trên thế giới

Hệ thống BRT TransMilenio ở Bogota, Colombia rất được ưa chuộng nhưng đang rơi vào tình trạng quá tải.

Xe bus chuyên chở nhanh (Bus rapid transit) hay còn gọi là BRT, BRTS, busway, transitway... là hệ thống vận tải công cộng lưu lượng lớn bằng xe bus, được thiết kế để cải thiện chất lượng về năng lực hoạt động và tốc độ phục vụ so với xe bus thông thường, theo định nghĩa của Viện Giao thông vận tải và Chính sách Phát triển (ITDP).

Về cơ bản, hệ thống BRT bao gồm một làn đường ưu tiên cùng với các tính năng được thiết kế để giảm các nguyên nhân gây chậm trễ trong phục vụ.

Trong đó, ngoài làn xe riêng nhằm tránh tắc đường, BRT còn có các điểm dừng thu phí ngoài xe để giảm thời gian chậm trễ do mua vé. Sàn điểm dừng cũng được thiết kế ngang với sàn xe để giảm thời gian chậm trễ do lên xuống khác bậc.

Ngoài ra, xe bus nhanh cũng có quyền ưu tiên tại các điểm giao để tránh chậm trễ do dừng đợi đèn giao thông.

Sự phát triển của BRT trên thế giới

Hệ thống BRT đầu tiên trên thế giới là Rede Integrada de Transporte (RIT) tại Curitiba, Brazil, đi vào hoạt động vào năm 1974. Curitiba RIT đã truyền cảm hứng cho nhiều hệ thống tương tự trên khắp Brazil cũng như trên thế giới, như hệ thống TransMilenio tại Bogota, Colombia, khai trương vào năm 2000.

Hệ thống BRT đầu tiên tại châu Á - TransJakarta - được khai trương tại Jakarta, Indonesia, tháng 1/2004. Hiện nay TransJakarta là hệ thống BRT dài nhất thế giới với chiều dài 230km.

Hệ thống BRT của Johannesburg (Nam Phi) - Rea Vaya - là hệ thống BRT đầu tiên hoạt động tại châu Phi vào tháng 8/2009, phục vụ cho 42.000 lượt khách đi lại hàng ngày.

Tính đến tháng 11/2016, tổng cộng có 207 thành phố trên 6 lục địa đã triển khai hệ thống BRT với tổng chiều dài lên tới 5.468 km.

Mỗi ngày có khoảng 34,3 triệu lượt khách sử dụng BRT trên toàn thế giới, trong đó có khoảng 21,1 triệu lượt hành khách đi thường xuyên ở châu Mỹ Latinh, nơi có nhiều thành phố triển khai BRT nhất (với 69 thành phố). Quốc gia có nhiều BRT nhất là Brazil với 34 thành phố.

Các nước châu Mỹ Latinh có số người đi BRT hàng ngày nhiều nhất là Brazil (11,9 triệu), Colombia (3,1 triệu) và Mexico (2,4 triệu). Ở châu Á, con số nổi bật có thể kể đến Trung Quốc (4,4 triệu) và Iran (2,1 triệu).

Thất bại vì không đáp ứng đủ nhu cầu

Hồ sơ - Bất ngờ lý do thất bại của hệ thống BRT trên thế giới (Hình 2).

TransJakarta của Indonesia là tuyến BRT dài nhất thế giới.

Hệ thống BRT được coi là giải pháp giảm tắc nghẽn giao thông công cộng hiệu quả và được nhiều tổ chức phi chính phủ như EMBARQ, Rockefeller Foundation, Viện Giao thông vận tải và Chính sách Phát triển cũng như các công ty sản xuất xe bus như Volvo khuyến khích mở rộng.

Về cơ bản, BRT ở một số quốc gia đã có sự phát triển nhất định và trở thành phương tiện quen thuộc của người dân, tuy nhiên hệ thống này thường bị phê phán là không mang lại hiệu quả như mong đợi dù chi phí bỏ ra không rẻ.

Không giống như tàu điện, bus nhanh sử dụng động cơ diesel bị chỉ trích là gây ra ô nhiễm không khí, tiếng ồn và độ rung, mặc dù trên thực tế nó không gây ra ảnh hưởng về môi trường đáng kể so với xe cá nhân.

Ngoài ra, hệ thống BRT có thể thay thế một mạng lưới xe bus thông thường với khả năng phục vụ hiệu quả hơn và ít gây ô nhiễm hơn.

Ví dụ, Bogota (Colombia) trước đây phải huy động 2.700 xe bus thông thường phục vụ vận chuyển cho 1,6 triệu hành khách hàng ngày, trong khi hệ thống BRT TransMilenio có khả năng vận chuyển 1,9 triệu hành khách chỉ với 630 xe bus nhanh.

Sự thay thế này mang đến sự tiết kiệm ¼ số xe bus vận hành, lưu thông với tốc độ gấp đôi, trong khi giảm đáng kể ô nhiễm không khí.

Một số nơi trên thế giới như Trung Quốc, Jakarta, hệ thống BRT cũng đang chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu “sạch hơn” như điện hoặc loại xe bus sử dụng động cơ hỗn hợp.

Tuy nhiên, BRT chủ yếu bị chỉ trích là do không đạt được mục tiêu vận chuyển hành khách nhanh chóng và hiệu quả, dù được dành hẳn một làn đường ưu tiên.

Thành công của BRT trên thế giới là không đồng đều, với lý do chính thường đến từ quy mô của hệ thống. Nhiều quốc gia có nhu cầu sử dụng BRT rất lớn nhưng cơ sở hạ tầng lại không đủ để phục vụ.

Hệ thống TransMilenio ở Bogota được coi là mô hình BRT tiêu biểu của thế giới nhưng giờ đây đang đối mặt với tình trạng quá tải. 

Sự thất bại của hệ thống BRT ở New Delhi (Ấn Độ) và Bogota (Colombia) thời gian qua càng làm tăng thêm sự hoài nghi về khả năng của BRT trong việc giải quyết vấn đề như ùn tắc giao thông nhờ làn xe chuyên dụng.

Các nhà ga quá tải cùng số lượng xe bus không theo kịp số hành khách ngày càng gia tăng đã khiến các nhà chức trách suy nghĩ đến việc thay thế BRT bằng hệ thống tàu điện.

BRT ngày càng không được chào đón ở một số địa phương khi bị chỉ trích là bỏ tiền lãng phí, do nhiều tuyến BRT được xây dựng một thời gian lại nhanh chóng chuyển đổi cho các phương tiện khác sử dụng.

Ví dụ về điều này có thể được tìm thấy ở Delhi, nơi hệ thống BRT bị bỏ rơi và ở Aspen, Colorado (Mỹ), nơi nhiều lái xe vận động chính phủ cho phép mọi phương tiện giao thông được đi trên tuyến BRT.

Một số nơi còn kêu gọi tháo dỡ làn đường BRT sau khi thử nghiệm không thành công. Bangkok cũng đang có kế hoạch thu dọn một số làn xe bus vào đầu năm 2017.

Sự thoái trào này khiến cho BRT trở nên ít hấp dẫn hơn so với đường tàu điện trong mắt các nhà quy hoạch giao thông.

Hà Nội: Bất ngờ đề xuất cho xe đi vào làn buýt nhanh BRT

Thứ 2, 26/02/2018 | 10:11
Theo đề xuất, các phương tiện được sử dụng chung làn đường dành riêng cho buýt nhanh BRT 01 bến xe Yên Nghĩa – Kim Mã, Hà Nội từ 4h đến 23h hàng ngày.
Cùng tác giả

Các nước trên thế giới áp dụng EPR ra sao?

Chủ nhật, 26/09/2021 | 06:00
Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) được áp dụng thành công từ cuối những năm 1980 tại các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Đức...

Vì sao các thương hiệu lớn đổ xô đi sản xuất... tiếng cười?

Thứ 3, 29/06/2021 | 16:22
Hài độc thoại trở thành phương thức quảng cáo mới để các công ty như JD.com, Meituan, Alibaba thu hút người tiêu dùng thế hệ Z.

Vụ chặn tàu khu trục: "Gậy nhỏ" của Anh khó đấu "chiến ý lớn" của Nga?

Chủ nhật, 27/06/2021 | 10:00
Hành động mạo hiểm của tàu HMS Defender với Nga được cho là đã có tính toán từ trước, nhưng cách tiếp cận của Anh bị coi là “miệng to nhưng gậy nhỏ”.

Thả bom chặn tàu khu trục: Nga "rắn" là có ý đồ, Anh hành động kỳ lạ?

Thứ 7, 26/06/2021 | 10:00
Nga đã hành động "rắn" hơn mức cần thiết khi tuyên bố thả bom chặn tàu khu trục Anh nhưng hành trình "nhạy cảm" của tàu HMS Defender cũng được cho là mạo hiểm.

Xe ô tô điện Mitsubishi giá chỉ 400 triệu đồng sắp đổ bộ thị trường Đông Nam Á

Thứ 6, 25/06/2021 | 16:39
Dựa vào những chính sách trợ giá và tối ưu chi phí sản xuất, Mitsubishi sẽ ra mắt mẫu xe điện cỡ nhỏ có giá khoảng 18.000 USD ở Đông Nam Á vào năm 2023.
Cùng chuyên mục

Thông tin mới về Dự án tuyến đường BT trước "hoàng hôn" tại Thanh Hóa

Thứ 4, 12/07/2023 | 07:00
Tỉnh Thanh Hóa vừa có động thái "quay xe", khi điều chỉnh thanh toán đối ứng từ 5 khu đất xuống còn 3 tại dự án BT đường nối Tỉnh lộ 514 và Quốc lộ 47C, Triệu Sơn.

Kiên Giang: Xử phạt 38 cơ sở kinh doanh hàng giả vi phạm gần 1 tỷ đồng

Thứ 5, 29/06/2023 | 14:50
Trong 6 tháng đầu năm 2023, Cục QLTT phát hiện và xử lý 38 cơ sở kinh doanh vi phạm, phạt tiền 901.242.000 đồng, trị giá hàng hóa vi phạm 889.870.000 đồng.

Mỹ công bố thêm tài liệu mật về vụ ám sát cố Tổng thống Kennedy

Thứ 7, 18/12/2021 | 19:00
Giới chức Mỹ mới đây đã công bố tập tài liệu mật dài hàng nghìn trang về vụ ám sát cố Tổng thống John F. Kennedy.

Ấn Độ: Chủ quan ngủ dưới xe buýt, 18 người bị xe tải đâm tử vong

Thứ 4, 28/07/2021 | 19:38
Một xe tải chạy quá tốc độ đâm vào xe buýt hai tầng ở miền Bắc Ấn Độ khiến ít nhất 18 người tử vong và nhiều người khác bị thương.

Virus Corona chỉ gây bệnh cho chó lại xuất hiện ở người viêm phổi

Thứ 5, 20/05/2021 | 20:15
Một nhóm khoa học quốc tế đã phát hiện ra một loại virus corona mới có thể lây nhiễm cho con người. Trước đó, loại virus này được biết đến chỉ gây bệnh ở chó.
     
Nổi bật trong ngày

Nơi đáng sợ nhất hành tinh, hơn cả tam giác quỷ Bermuda

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:01
Gây nên hàng loạt vụ mất tích của hàng chục nghìn người mà không để lại dấu vết nào,  Alaska còn bí ẩn và đáng sợ hơn tam giác quỷ Bermuda. 

Vụ tai nạn tại Nam Phi: Chỉ duy nhất bé gái 8 tuổi sống sót

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:36
Vụ tai nạn xe buýt nghiêm trọng khiến 45/46 người thiệt mạng tại Nam Phi. Người sống sót duy nhất là một đứa trẻ 8 tuổi.

Giải xổ số độc đắc 28.000 tỷ đồng đã có chủ

Thứ 6, 29/03/2024 | 07:00
Giải độc đắc Mega Millions đã công bố chủ nhân chiếc vé trúng thưởng trong kỳ quay số trị giá 1,13 tỷ USD sau 30 lượt quay trước đó mà không tìm ra người chiến thắng

Khoảnh khắc tên lửa dẫn đường Nga tấn công, hệ thống P-18 của Ukraine nổ tung, bốc cháy dữ dội

Thứ 5, 28/03/2024 | 13:55
Hai video vừa được công khai cho thấy, tên lửa Nga tấn công chính xác, hai hệ thống radar giám sát trên không và cảnh báo sớm P-18 của Ukraine nổ tung.

Sau trận chiến kéo dài, Nga vào Krasnoe, Ukraine nỗ lực phản công

Thứ 5, 28/03/2024 | 09:55
Lá cờ của Lực lượng Dù Nga đã được treo ở thị trấn Krasnoe, phía tây nam Artyomovsk.