Bí ẩn mê cung huyền bí trong thế giới cổ đại

Mê cung Labyrinthe và quái vật Minotaur

Mê cung cổ đại trở nên đáng sợ hơn bao giờ hết khi một truyền thuyết của người Hy Lạp được lan truyền. Truyền thuyết đó bắt đầu khi Minos (con trai của thần Zeus và nàng Europa) muốn làm vua xứ Crete nên ông đã cầu xin thần biển Poseidon ban cho mình địa vị. Poseidon đồng ý với điều kiện ông phải dâng một con bò trắng đẹp tuyệt trần để chứng tỏ lòng thành của mình. Nhưng sau khi nhìn thấy con bò, Minos đã bị vẻ đẹp của nó làm cho mê mẩn.

Để giữ lại sinh vật quý hiếm này, Minos đã đem một con bò giả để thay thế. Tức giận, thần Poseidon liền trừng phạt Minos bằng cách hóa phép cho hoàng hậu của Minos là nàng Pasiphae kiều diễm trở thành một người phụ nữ dục vọng vô độ trái tự nhiên: Nàng đã ăn nằm với một con bò mộng và sinh ra đứa con đầu bò mình người tên gọi là Minotaur.

Dù đây là một con quái vật nhưng hoàng hậu vẫn giữ lại đứa con, bất chấp lệnh giết bỏ quái vật. Bởi vậy, khi Minotaur lớn, với sức mạnh của một quái thú, nó đã gieo rắc nỗi kinh hoàng cho toàn đảo Crete, phá phách và ăn thịt người vô tội vạ. Để giấu đứa con quái vật này, Minos cho xây một mê cung, một cung điện dưới mặt đất thật lắt léo, phức tạp nhốt đứa con quái vật. Đặc điểm của tòa nhà này là có đường vào nhưng không có đường ra. Thời đó, Minos gọi mê cung là Labyrinthe (Tiếng Hy Lạp có nghĩa là mê cung).

Quái vật Minotaur bị nhốt trong mê cung Labyrinthe

Trong tòa mê cung bí hiểm ấy, Minotaur ngày đêm lồng lộn đi tìm lối thoát nhưng vô vọng. Nó được nuôi dưỡng bằng thịt người, bởi vậy hàng năm mọi người phải đem nộp bảy chàng trai và bảy cô gái để cho Minotaur ăn thịt.

Thậm chí, Minos còn đặt ra một hình phạt cho kẻ khiến Minos không vừa ý hay những phạm nhân mắc tội nghiêm trọng là tống vào mê cung cho quái vật ăn thịt. Mê cung nhốt quái vật trở thành nơi không ai dám bước chân vào, là cửa tử của bất cứ ai muốn thám hiểm nơi ở của quái vật này.

Từ ngày đó, có rất nhiều các chàng trai được chỉ định vào mê cung để diệt quái thú Minotaur, nhưng tất cả đều một đi không trở lại, có những người may mắn tưởng như tìm được đường về nhưng đều bỏ mạng ngay sau cách cửa vào mê cung chỉ vài mét.

Tình trạng bi thảm này kéo dài gần mười năm cho đến khi hoàng tử Theseus, người anh hùng của xứ Aten, trừ diệt được con quái vật. Chàng xin tự nguyện đi vào mê cung cùng với đoàn người cống vật để loại trừ Minotaur. Để giúp Theseus tìm được đường ra khỏi mê cung, công chúa Arian thông minh (con gái vua Minos) đã trao cho chàng một cuộn chỉ và dặn chàng cứ thả dần dần nó ra theo bước chân của mình. Nhờ vào cuộn chỉ của Arian, Theseus đã hoàn thành sứ mạng thiêng liêng cao quý của mình: Chàng đã giết quái vật Minotaur và lần theo sợi chỉ để thoát ra khỏi mê cung.

Tất cả vẫn chỉ là truyền thuyết, việc con quái thú Minotaur ở trong mê cung ngày đêm tìm đường ra vẫn được người dân Hy Lạp kể lại. Con quái thú có thật hay không, có thực sự bị tiêu diệt hay không, không một ai biết. Nhưng một điều chắc chắn là mê cung huyền bí Labyrinthe thực sự đã tồn tại.

Mê cung Labyrinthe

Dấu vết của truyền thuyết trong mê cung cổ đại

Thực tế, mê cung được xây dựng mãi về sau này, khoảng chừng 1.600 năm trước Công nguyên (TCN). Công trình này nằm trong hoàng cung ở Thủ đô Knossos trên đảo Crete. Các nhà khoa học không muốn tin vào truyền thuyết nhưng vẫn cố hình dung xem mê cung có hình thù ra sao.

Hiện nay họ đang ngả về ý kiến cho rằng ở đây nói đến một tòa nhà có những lối đi rất quanh co. Trong tòa nhà này người ta đã trình diễn những điệu múa nghi lễ và những vở diễn. Có thể mê cung này được bảo vệ đằng sau những bức tường bằng đá.

Các nhà khoa học phán đoán, người cổ đại thường tiến hành những nghi lễ cổ. Khi vào trong mê cung, người ta sẽ cảm nhận thấy được một nguồn ma lực toát lên từ các bức tường. Người xưa tin rằng, mê cung biểu hiện cho sự thử thách, những khó khăn trong cuộc đời mỗi con người. Nếu thoát ra được mê cung một cách an toàn, người đó sẽ thành công trong bước đường chông gai của cuộc đời mình. Bởi vậy, cuộc du ngoạn qua mê cung có thể mang lại cho đồng ruộng vụ mùa như mong muốn, thành công, cho cặp vợ chồng hiếm hoi đứa con…

Mê cung vừa đáng sợ vừa có sức hấp dẫn lạ kỳ với người xưa bởi một người dù dũng cảm đến đâu cũng vẫn lo sợ bị lạc trong mê cung lắt léo nhưng ý chí tìm lối thoát mang lại cho họ một cảm giác hưng phấn lạ. Mê cung của người Hy Lạp hoàn toàn có thể so với "bánh xe số mệnh" của châu Âu thời Trung cổ.

Tháng 3 vừa qua, các nhà khảo cổ Anh và Hy Lạp đã thám hiểm mê cung trên hòn đảo Crete. Ông Nicholas Howarth, nhà nghiên cứu đến từ trường Đại học Oxford phụ trách nhóm khảo cổ nói rằng, hiện mê cung cổ đại này đến nay còn thu hút được rất nhiều du khách đến tham quan.

Mọi người đến Knossos không chỉ để ngắm phế tích của một cung điện cổ được khai quật, mà còn muốn tận mắt chứng kiến bằng chứng còn lại của thế giới thần thoại Hy Lạp. Trước khi di chỉ Knossos được phát hiện vào cuối thế kỷ XIX, các hang đá Gortyn, được người địa phương gọi là Labyrinthos, có những đường hầm dài 2,5 dặm đan xen với các căn phòng và ngõ cụt mới là mê cung duy nhất có sức hút. Trong Thế chiến II, nơi đây còn là kho đạn của phát xít Đức.

Theo ông Howarth, hang Labyrinthos ở Gortyn tối om, gây cảm giác rùng rợn và khiến người ta rất dễ bị lạc. Ngoài Knossos và Gortyn, còn một quần thể hang động khác ở Skotino nằm trong đất liền của Hy Lạp cũng có khả năng là nơi tọa lạc của mê cung huyền thoại xưa kia. Nhưng ông Andrew Shapland, người phụ trách Phòng Kỷ nguyên đồ đồng Hy Lạp tại Bảo tàng Anh ở London, không đồng tình với ý kiến của Howarth.

Ông nói: "Knossos là di chỉ có tính thuyết phục hơn vì nó được dựa theo truyền thuyết cổ xưa chứ không phải truyền thuyết sau này do khách tham quan dựng nên. Hơn nữa, Knossos còn được đề cập trong tác phẩm của thi hào cổ đại Homer. Nếu mê cung đó có thật thì Knossos mới chính là nơi mê cung đã được đưa vào thần thoại Hy Lạp".

Những tranh cãi về nơi thực sự đã nhốt quái vật đầu bò mình người vẫn chưa dứt. Có điều, họ đều có chung một quan điểm là mê cung Labyrinthe đã tồn tại, khiến bao người phải bỏ mạng do bị lạc. Sau này, nhiều mê cung được dựng nên ở khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là ở châu Âu. Những căn biệt thự của người quý tộc bao giờ cũng được xây dựng song song với các khu vườn mê cung như một cách chứng tỏ sự giàu có, một cách hưởng thụ cuộc sống xa hoa của họ. Dần dần, mê cung được nhắc đến như một khái niệm phổ biến, không còn là nỗi khiếp sợ với nhiều người. Người ta trở nên thích thú khám phá những mê cung cỏ được dựng lên, mê cung càng phức tạp càng thu hút khách du lịch đến tham quan và muốn được trải qua cảm giác lạc đường trong mê cung và tự mình tìm được lối ra.            

A.M