Sáng 17/6, phát biểu giải trình, làm rõ một số nội dung các ĐBQH đề cập tại phiên thảo luận về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước), Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thắng cho biết, qua tổng hợp ý kiến phát biểu tại tổ, tại hội trường, có thể thấy tất cả các đại biểu Quốc hội đều đồng tình ủng hộ rất cao về sự cần thiết phải triển khai dự án đường cao tốc này để thúc đẩy liên kết vùng ở khu vực Tây Nguyên với Đông Nam Bộ và cả Tây Nam Bộ.
Giải trình làm rõ các vấn đề đại biểu quan tâm, về tính khả thi đầu tư dự án theo phương thức PPP, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng theo phương án tài chính đã trình, đây là dự án được quy hoạch 6 làn xe và sẽ thi công xây dựng hoàn chỉnh 4 làn với phần vốn nhà nước tham gia là 50%. Dự kiến, tới năm 2045 sẽ tiếp tục mở rộng thêm 2 làn xe.
Qua tính toán, có thể thấy, đây là dự án có thời gian hoàn vốn tương đối tốt so với các dự án trước đây, khoảng 18 năm. Đây là điểm mà các nhà đầu tư giao thông rất yêu thích và các ngân hàng cũng đồng tình.
Bên cạnh đó, hiệu quả tài chính và thời gian thu hồi vốn tương đồng với 3 dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông vừa hoàn thành và chuẩn bị đưa vào thu phí.
Đặc biệt, dự án này đã có nhà đầu tư đề xuất thực hiện dự án đồng nghĩa đã có nhà đầu tư quan tâm và có tính khả thi cao.
“Chúng ta còn một phương án khác là Nhà nước đầu tư toàn bộ sau đó sẽ chuyển nhượng quyền thu phí nhưng tôi tin không phải sử dụng tới giải pháp này”, ông Thắng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng.
Về tác động của dự án này với các dự án BOT song hành, khi hoàn thành toàn tuyến không chỉ có 2 dự án BOT song hành bị ảnh hưởng mà sẽ có thêm một số dự án khác bị tác động.
Chính phủ đã lường trước vấn đề và yêu cầu Bộ GTVT trình phương án xử lý, tháo gỡ các dự án BOT bị ảnh hưởng đặc biệt do quá trình Nhà nước đầu tư các dự án BOT cao tốc Bắc – Nam phía Đông và các trục ngang trong đó có dự án này.
Bộ GTVT đã trình, trong đó đề xuất một số phương án tuỳ theo mức độ ảnh hưởng thực tế. Trước hết, là phương án có thể kéo dài thời gian thu phí nếu hai dự án BOT bị ảnh hưởng nhưng vẫn đảm bảo lưu lượng xe, khả năng tài chính.
Trong trường hợp doanh thu quá dài, sẽ cân đối xem xét để bổ sung hỗ trợ một phần ngân sách Nhà nước cho hai dự án và tiếp tục thu phí.
Về tiến độ dự án, nhiều đại biểu băn khoăn nếu kết thúc vào năm 2026 thì có khả thi không? giải đáp thắc mắc, ông Thắng cho biết, dự án này được thực hiện vào thời điểm thuận lợi, chúng ta đã có kinh nghiệm làm nhiều dự án cao tốc. Thời gian thực hiện dự án này được tính toán dựa trên kinh nghiệm thực hiện dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2 thông thường chỉ khoảng 1,5 năm còn 2 năm là quá dài.
Ví dụ, đường cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2, khởi công ngày 1/1/2023, các dự án này gặp rất nhiều khó khăn về nguyên vật liệu, giải phóng mặt bằng. Song ở một số dự án giải quyết được các vấn đề này, thời gian thực hiện rất nhanh, tối đa không quá 24 tháng, nhiều dự án rút ngắn thời gian khoảng 8 tháng.
Với dự án cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước), theo ông Thắng, không phải đấu thầu tìm đơn vị xây lắp nên rất thuận lợi. Ngoài ra, về giải phóng mặt bằng các địa phương rất quyết tâm.
“Sau khi Quốc hội phê duyệt, Chính phủ sẽ chỉ đạo và hai địa phương sẽ tích cực giải phóng mặt bằng và dự kiến khởi công ngay trong 2024. Rất nhanh!”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.
Một thuận lợi khác là về nguyên vật liệu, theo đánh giá hiện nay hai địa phương đã bố trí đầy đủ các vị trí mỏ và trữ lượng.
Các ĐBQH tại phiên thảo luận.
Các cơ chế đặc thù về giải phóng mặt bằng, chỉ định thầu để xây dựng khu tái định cư hay bố trí mỏ nguyên vật liệu vốn là đường găng tiến độ ở các dự án khác thì ở dự án này rất thuận lợi.
Hơn nữa, địa hình, địa chất của dự án này rất tốt, đất lúa chỉ có 2ha; đất rừng có 100% là đất rừng sản xuất; còn lại chủ yếu là đất trồng cây lâu năm nên việc giải phóng mặt bằng rất thuận lợi.
Ông Thắng chia sẻ: “Với các hộ dân bị ảnh hưởng, Chính phủ sẽ chỉ đạo hai địa phương để giải quyết tốt nhất chế độ để khi chuyển về nơi mới phải có điều kiện tốt hơn hoặc chí ít phải bằng”.
Về băn khoăn địa phương không đủ nguồn vốn ngân sách để tham gia dự án, tư lệnh ngành giao thông chỉ ra trong quá trình làm việc với 2 địa phương, cả hai đều rất quyết liệt và khẳng định có thể bố trí nguồn vốn tham gia dự án.
Ông Thắng nêu ví dụ khi xây dựng sân bay Điện Biên, dù đây là địa phương nghèo thuộc tốp cuối cùng, khi xây dựng sân bay, địa phương phải bỏ ra 1.200 tỷ trong khi ngân sách của tỉnh một năm chỉ thu được 800-1200 tỷ/năm nhưng vẫn hoàn thành. "Do đó, với hai địa phương Đắk Nông, Bình Phước, có thể hoàn toàn tin tưởng", ông Thắng nói.
Về cơ chế khai thác mỏ khoáng sản vật liệu và quá trình triển khai thi công mà dự án có thể vướng mắc về khoáng sản mà Nhà nước phải thu hồi theo quy định, Bộ trưởng đồng tình với quan điểm của các đại biểu và mong Quốc hội có nghiên cứu, xem xét đưa vào Nghị quyết để quá trình thực hiện thuận lợi hơn.
