Trong bài phỏng vấn với Người Đưa Tin nhân dịp năm mới 2022, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng dành nhiều trăn trở khi nói về cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Với phương châm “sớm nhất - hiệu quả nhất”, Bộ trưởng nói rằng phải chủ động xây dựng chính sách và chuẩn bị nguồn lực triển khai các biện pháp hỗ trợ dài hạn, bền vững để giúp doanh nghiệp nhanh chóng phục hồi, thích ứng với tình hình mới.

NĐT: Nhìn lại năm 2021 đầy khó khăn, điều gì làm cho Bộ trưởng cảm thấy hài lòng nhất? Và nếu còn điều gì trăn trở, xin ông có thể chia sẻ suy nghĩ của mình?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Nhìn lại năm 2021, khó để có thể nói bản thân hài lòng nhất về chính sách cụ thể nào, nhưng nếu nói về điều làm tôi tâm đắc, tôi muốn chia sẻ về việc trong năm qua, tất cả chúng ta thấy được sự vào cuộc quyết liệt, quyết tâm, trên dưới đồng thuận của cả hệ thống chính trị từ Quốc hội, đến Chính phủ, các Bộ ngành trung ương, địa phương. Cùng tất cả các thành phần kinh tế, cộng đồng doanh nghiệp và sự đồng lòng của hơn 90 triệu người dân Việt Nam để cùng với Chính phủ triển khai những quyết sách quan trọng thực hiện mục tiêu kép “vừa phòng chống dịch, vừa phát triển kinh tế”.

Có thể nói, chưa bao giờ công tác xây dựng, ban hành, hoàn thiện thể chế, chính sách được quan tâm, triển khai một cách nhanh chóng, kịp thời, đồng bộ đáp ứng được yêu cầu của người dân và doanh nghiệp như năm 2021. Hàng trăm nghị quyết, nghị định, quyết định, thông tư đã được ban hành để kịp thời gỡ khó cho doanh nghiệp, khơi thông nội lực của nền kinh tế. Các chính sách, giải pháp ban hành được cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước đánh giá cao, góp phần quan trọng tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp để khôi phục chuỗi cung ứng bị đứt gãy; tháo gỡ khó khăn về dòng tiền, chi phí, lao động, chuyên gia...

Còn nếu nói về sự trăn trở, tôi muốn nói đến sức lực của nhiều doanh nghiệp đã bị bào mòn trong khi tình hình dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp. Việc triển khai các chính sách còn hạn chế, qua theo dõi và tổng hợp các kiến nghị phản ánh của cộng đồng doanh nghiệp cho thấy vẫn còn một số hạn chế, tồn tại trong khâu thực thi các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp.

Trong các kiến nghị, các doanh nghiệp đều nhấn mạnh đến vấn đề đơn giản hóa các thủ tục, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, nhất quán trong thực thi triển khai các quy định, chính sách trên toàn quốc; tính công bằng, minh bạch và thái độ phục vụ sát cánh cùng doanh nghiệp của đội ngũ cán bộ cấp thực thi. Đây là điều doanh nghiệp mong mỏi nhất từ phía các cơ quan chính quyền.

Chính vì lẽ đó, trong thời gian tới, cần có sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm và nhiệt tâm hơn nữa của tất cả các cấp, các ngành, các địa phương đặc biệt ở cấp thực thi chính sách. Quán triệt quan điểm hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp phát triển, coi việc thực hiện các giải pháp, chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và khôi phục nền kinh tế là nhiệm vụ trọng yếu, cấp bách.

NĐT: Quá trình phục hồi và phát triển kinh tế trong năm 2022 sẽ gặp không ít thách thức khi nhiều điểm nghẽn, nút thắt cần được giải quyết. Với mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2022 là 6 - 6,5%, dự cảm của Bộ trưởng về triển vọng kinh tế của Việt Nam sẽ như thế nào khi nhiệm vụ sẽ nặng nề hơn và khó khăn hơn?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Nhìn chung, quá trình phục hồi kinh tế năm 2022 sẽ gặp không ít thách thức, nhiều điểm nghẽn, nút thắt cần được giải quyết. Việt Nam tiếp tục đối diện với sự gia tăng áp lực lạm phát, trần nợ công và nợ xấu ngân hàng, những hạn chế về khả năng đáp ứng nhân lực, trang thiết bị, hạ tầng của hệ thống y tế cơ sở, trong khi số lượng người cần được hỗ trợ y tế, an sinh xã hội là rất lớn.

Bên cạnh đó, việc phục hồi sản xuất, kinh doanh có thể bị cản trở bởi khó khăn về tài chính và thị trường tiêu thụ. Tỉ lệ tín dụng so với GDP vẫn ở mức cao, vốn trung, dài hạn của nền kinh tế chủ yếu vẫn dựa vào hệ thống ngân hàng.

Tuy nhiên, dự cảm trong năm 2022, tôi cho rằng, Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn các nhà đầu tư trong trung hạn. Có nhiều cơ hội cũng như triển vọng để Việt Nam phục hồi kinh tế đạt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2022 là 6 - 6,5%.

Trong đó, chúng ta có nhiều cải thiện cả về động lực và kết quả phục hồi, phát triển kinh tế so với năm 2021. Với kinh nghiệm, năng lực, khả năng ứng phó dịch bệnh tiếp tục được nâng lên, khả năng chủ động sản xuất được vắc-xin ngừa Covid-19 sẽ sớm đảm bảo mục tiêu tiêm vắc-xin cho toàn dân, đưa đất nước sớm trở lại trạng thái bình thường và nền kinh tế mau chóng hồi phục. Do đó, việc hoàn thành bao phủ vắc-xin chậm nhất vào đầu năm 2022 là một trong những điều kiện tiên quyết để phục hồi và phát triển kinh tế.

Trong năm 2022, Việt Nam cũng sẽ tăng cường khả năng phục hồi thông qua hệ thống trợ giúp xã hội mạnh mẽ và linh hoạt trên cơ sở phân bổ thêm vốn cho các chương trình trợ giúp xã hội; áp dụng kỹ thuật số, để nhanh chóng xác định những người dễ bị tổn thương; mở rộng quy mô thanh toán điện tử, để tiếp cận một cách hiệu quả những người thụ hưởng đã được xác định.

Tiếp đến là nhiều giải pháp được thực hiện đồng bộ. Trong bối cảnh dịch bệnh có thể kéo dài, các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu được đặt ra là tập trung thực hiện linh hoạt, hiệu quả mục tiêu vừa phòng, chống dịch vừa phục hồi, phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm sức khỏe, tính mạng nhân dân và an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, cần kiểm soát lạm phát, hạn chế nợ xấu phát sinh, đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, xuất khẩu, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Các chính sách hỗ trợ phát triển tạo động lực kích thích cho cả tổng cung và tổng cầu, củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô và thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế sâu rộng hơn, tạo thêm “sức bật” cho doanh nghiệp.

NĐT: Ở thời điểm này, đà phục hồi kinh tế bắt đầu trở lại nhưng đây vẫn là thời điểm khó khăn, thử thách cho cả Chính phủ và doanh nghiệp. Sự quan tâm, niềm tin và kỳ vọng đổ dồn về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế giai đoạn 2022 - 2023 được Kế hoạch và Đầu tư xây dựng. Bộ trưởng có thể chia sẻ thêm về các giải pháp trọng tâm hỗ trợ doanh nghiệp sẽ được triển khai thực hiện trong Chương trình phục hồi kinh tế chưa từng có này?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do tác động tiêu cực của dịch Covid-19, hỗ trợ doanh nghiệp ổn định sản xuất, kinh doanh, hồi phục và tạo đà phát triển trong thời gian tới, Chương trình phục hồi kinh tế và phát triển kinh tế giai đoạn 2022-2023 sẽ tập trung vào 3 nhóm giải pháp chính.

Trong đó, thực hiện hiệu quả các chính sách, giải pháp hỗ trợ tăng tính thanh khoản cho doanh nghiệp như tiếp tục chính sách giãn, hoãn thời gian nộp thuế cho doanh nghiệp; giảm thuế, phí, các khoản phải nộp; cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp; thực hiện chính sách cấp bù lãi suất cho các doanh nghiệp trong những ngành nghề bị tác động mạnh bởi dịch bệnh Covid-19 và những nhóm ngành trọng tâm ưu tiên phát triển để tạo đà phục hồi cho kinh tế.

Hỗ trợ tái cấu trúc doanh nghiệp, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh bền vững.

Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng thuận lợi cho doanh nghiệp. Trong đó, rà soát, sửa đổi các quy định chồng chéo, mâu thuẫn để tháo gỡ vướng mắc cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Công khai, minh bạch các định hướng, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, các cơ chế chính sách để định hướng cho doanh nghiệp đầu tư theo quy hoạch, kế hoạch phát triển và bảo đảm quyền lợi đầu tư, giảm rủi ro kinh doanh. Tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận bình đẳng các nguồn lực phát triển, nhất là trong việc thực hiện các dự án, công trình theo hình thức hợp tác công - tư.

NĐT: Cộng đồng doanh nghiệp đặt nhiều niềm tin vào chương trình mở cửa thích ứng an toàn, phục hồi lại kinh tế. Sự đồng thuận của hệ thống chính trị, doanh nghiệp, người dân có phải là yếu tố then chốt quyết định mức độ hồi phục của kinh tế hay không, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Tôi cho rằng, ở mọi quốc gia, sự đồng lòng, đồng thuận của người dân và doanh nghiệp đối với các quyết sách, quyết định của Chính phủ đóng vai trò quan trọng, quyết định sự thành bại của chính sách đó.

Ông cha ta đã có câu: “Tư tưởng không thông vác bình tông cũng nặng”. Trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã chứng minh tinh thần đoàn kết luôn là vũ khí sắc bén giúp dân tộc Việt Nam giành được chiến thắng trong mọi hoàn cảnh khó khăn nhất và tinh thần này cũng chính là vũ khí giúp chúng ta vượt qua khó khăn của đại dịch trong 2 năm qua.

Về phía cộng đồng doanh nghiệp, ngay từ đầu năm 2020, khi dịch bệnh Covid-19 tác động nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất kinh doanh, cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân đã nêu cao tinh thần chia sẻ đồng hành cùng đất nước, vượt khó, tự lực, tự cường, nỗ lực thích ứng với hoàn cảnh khó khăn để duy trì sản xuất kinh doanh và việc làm cho người lao động.

Điều đáng mừng là khi dịch bệnh căng thẳng, các doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam không chỉ chủ động có những giải pháp linh hoạt tự thích ứng, chia sẻ khó khăn, hỗ trợ lẫn nhau trong sản xuất, mà còn có nhiều hoạt động nhằm hỗ trợ người dân, cộng đồng, đóng góp lớn về tài chính vào Quỹ vắc xin phòng, chống Covid-19. Chính vì vậy, tinh thần đoàn kết, sự đồng thuận của toàn bộ hệ thống chính trị, doanh nghiệp, người dân luôn là yếu tố then chốt quyết định mức độ hồi phục của kinh tế trong thời gian tới.

NĐT: Việc tăng cường nội lực cho nền kinh tế là rất quan trọng. Đã có ý kiến nói rằng, muốn đưa Việt Nam trở lại lộ trình phát triển tốc độ cao và hiện thực hóa những khát vọng tương lai thì phải gắn liền với việc thúc đẩy vai trò của khu vực tư nhân trong nền kinh tế. Bộ trưởng nhận định thế nào về vai trò của kinh tế tư nhân trong cơ cấu lại nền kinh tế trong những năm tới?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Vai trò của khối kinh tế tư nhân đã được thể hiện rõ trong Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021-2025 và Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2021-2030.

Xuất phát từ vai trò của khu vực kinh tế tư nhân, cụ thể hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 đã đề ra mục tiêu cụ thể quan trọng là phấn đấu đến hết năm 2025 đạt khoảng 1,5 triệu doanh nghiệp, trong đó có khoảng 60.000 đến 70.000 doanh nghiệp quy mô vừa và lớn, tỉ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP khoảng 55% và tối thiểu có 5 - 10 sản phẩm quốc gia xây dựng được thương hiệu quốc tế.

Cùng với đó, Kế hoạch cũng đặt ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp nhằm phát triển khu vực kinh tế tư nhân, thúc đẩy chuyển đổi số, liên doanh, liên kết, nâng cao năng lực cạnh tranh. Chính vì lẽ đó, vai trò của khối kinh tế tư nhân là một trong những động lực rất quan trọng trong phát triển kinh tế.

NĐT: Theo Bộ trưởng, đâu là yếu tố then chốt để việc khơi gợi nguồn lực của kinh tế tư nhân thực sự căn cơ và bền vững?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Để khơi gợi nguồn lực của kinh tế tư nhân thực sự căn cơ và bền vững, sẽ cần 3 nhóm yếu tố. Thứ nhất, cải cách thể chế để nuôi dưỡng tinh thần kinh doanh, ý chí khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, an tâm đầu tư dài hạn vào sản xuất kinh doanh. Bản chất của kinh tế thị trường hiện đại, đầy đủ và hội nhập dựa trên nền tảng sở hữu tư nhân và sự phát triển của doanh nghiệp khu vực tư nhân.

Do đó, sẽ có một số yêu cầu, trong đó cần đổi mới cơ chế về sở hữu, hoàn thiện hệ thống quy định về bảo đảm quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản, các quyền, nghĩa vụ dân sự của các tổ chức, cá nhân. Tiếp tục bãi bỏ các rào cản, quy định về điều kiện kinh doanh không cần thiết, bất hợp lý, mở rộng khả năng tham gia thị trường, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng.

Yếu tố thứ hai là hỗ trợ nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh của kinh tế tư nhân. Việc hoàn thiện chính sách phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường trong giai đoạn phát triển mới.

Trong yếu tố này cần có cơ chế chính sách khuyến khích và hỗ trợ hình thành các chuỗi giá trị, mạng sản xuất trong đó doanh nghiệp của Việt Nam phải ngày càng có vai trò quan trọng, tham gia vào những khâu, công đoạn quan trọng, có giá trị gia tăng cao.

Hỗ trợ để hình thành một số tập đoàn kinh tế tư nhân có quy mô lớn có vai trò dẫn dắt ở một số ngành, lĩnh vực hoặc vùng hoặc vai trò là doanh nghiệp dẫn đầu trong chuỗi giá trị, đặc biệt là các chuỗi giá trị trong nông nghiệp. Hay hoàn thiện cơ chế để khuyến khích các doanh nghiệp khu vực tư nhân tham gia vào quá trình sắp xếp lại khu vực doanh nghiệp nhà nước để hình thành nên các doanh nghiệp đa sở hữu quy mô lớn.

Và yếu tố thứ ba chính là tiếp tục cải cách mạnh mẽ kinh tế nhà nước và doanh nghiệp nhà nước để tạo sân chơi cho khu vực kinh tế tư nhân.

NĐT: Đầu tư nước ngoài (FDI) sẽ tiếp tục là dòng vốn đặc biệt quan trọng cho tăng trưởng và hội nhập kinh tế quốc tế, góp phần bổ sung vốn, công nghệ, năng lực quản lý, khả năng kinh doanh, khả năng tổ chức và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Vậy Việt Nam cần làm gì để tiếp tục dẫn đầu trong cuộc đua giành FDI, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trong năm 2021, mặc dù dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nhưng cả năm 2021, vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam đạt 31,15 tỷ USD, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2020. Điều này cho thấy các nhà đầu tư nước ngoài đang đặt niềm tin rất lớn vào môi trường đầu tư Việt Nam.

Trong bối cảnh nguồn cung vốn hạn chế và ảnh hưởng nặng nề của đại dịch, các quốc gia đều tranh thủ thu hút nguồn lực bên ngoài để duy trì và phục hồi nền kinh tế. Do đó, cạnh tranh thu hút FDI giữa các quốc gia đang phát triển có sự tương đồng về thị trường, trình độ phát triển, công nghệ và lao động đang ngày càng gay gắt.

Do vậy, để tiếp tục có sức hấp dẫn nhằm thu hút FDI trong thời gian tới, chúng ta cần thực hiện nhiều giải pháp. Trong đó, tiếp tục điều chỉnh kịp thời chính sách đầu tư nước ngoài cho phù hợp và theo kịp với những biến động của kinh tế toàn cầu và những thay đổi trong chiến lược thu hút FDI của các nước trên thế giới.

Đồng thời tạo môi trường đầu tư kinh doanh cạnh tranh, thông thoáng, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về chính sách để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động của các doanh nghiệp, nhà đầu tư.

Việc tiếp tục duy trì ổn định kinh tế vĩ mô rất quan trọng cũng như có chiến lược đúng trong xử lý dịch. Đẩy nhanh quá trình tiêm chủng để đưa các hoạt động kinh tế, xã hội trở lại bình thường, xóa bỏ tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng hàng hóa, lao động tạo dựng niềm tin và sự an tâm của các nhà đầu tư nước ngoài.

Chúng ta cũng cần chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện cần thiết để thu hút đầu tư như rà soát, bổ sung quỹ đất sạch, rà soát lại quy hoạch điện và đôn đốc triển khai các dự án điện, tăng cường việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bổ sung chính sách và các biện pháp để phát triển công nghiệp hỗ trợ, cải thiện thủ tục hành chính.

Cần xây dựng các quy định, tiêu chuẩn như một “bộ lọc mới” nhằm lựa chọn các nhà đầu tư nước ngoài có công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường, có năng lực, khả năng chống chịu sức ép từ bên ngoài để phát triển bền vững và bảo đảm an ninh quốc gia của đất nước…

NĐT: Hồi đầu năm 2021, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) của Bộ Kế hoạch và Đầu tư được khai trương với mục tiêu hướng mạnh đến một nền kinh tế số, nền hành chính số. Bộ trưởng có thể chia sẻ thêm về vai trò của Trung tâm này trong kích thích không khí đổi mới sáng tạo trong mọi khu vực của nền kinh tế, mọi doanh nghiệp và người dân?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Việc ra đời của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia có thể nói là hành động mạnh mẽ, cụ thể của Chính phủ, thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm hiện thực hóa các cơ hội phát triển từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và đưa đổi mới sáng tạo trở thành một động lực mạnh mẽ cho đất nước trong giai đoạn tới.

Trung tâm hoạt động theo mô hình là đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ hoàn toàn, không sử dụng ngân sách Nhà nước. Đây là mô hình đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ thành lập và khác với mô hình trung tâm phổ biến ở các nước trên thế giới là do các doanh nghiệp, tập đoàn thiết lập và thường chỉ phục vụ mục tiêu nghiên cứu phát triển của các doanh nghiệp, tập đoàn đó.

Với quan điểm đổi mới sáng tạo cần phải được thúc đẩy trong mọi mặt đời sống xã hội, đặc biệt lấy người dân, doanh nghiệp là trọng tâm, trong năm 2021, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chỉ đạo Trung tâm xây dựng và triển khai những nhiệm vụ lớn trong phát triển hệ sinh thái, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện đổi mới sáng tạo và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho đổi mới sáng tạo.

Đặc biệt, trong năm 2021, Bộ đã chỉ đạo Trung tâm phát triển mạnh Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam tại hơn 20 quốc gia, vùng lãnh thổ với 6 mạng lưới thành phần (tại Châu Âu, Đức, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan) với nhiều hoạt động thiết thực như Chương trình Innocity (Mạng lưới ở Châu Âu), Diễn đàn nông nghiệp thông minh (Mạng lưới ở Úc), Diễn đàn Vietnam Summit 2021 và Giới thiệu Tuyển tập Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (Mạng lưới Nhật Bản), Hội thảo xúc tiến đầu tư Hàn Quốc vào Việt Nam (Mạng lưới ở Hàn Quốc).

Các hoạt động đã góp phần thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, lan tỏa tinh thần và các mô hình đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp, tổ chức và người dân cả nước.

NĐT: Trân trọng cảm ơn những chia sẻ của Bộ trưởng!

NGUOIDUATIN.VN | Thứ 3, 01/02/2022 | 00:01