Theo Reuters, nhiều ngày trước khi bay tới Moscow để thương thảo về thỏa thuận ngừng bắn với Nga nhằm chặn đứng cuộc tấn công vào Idlib, Syria, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cảnh báo lực lượng quân đội chính phủ Syria phải rút lui nếu không họ sẽ phải đương đầu với cảnh “đầu lìa khỏi cổ”.
Sau 6 giờ bàn thảo với Tổng thống Nga Putin, ông Erdogan buồn bã thông báo về thỏa thuận mang đến ích lợi lớn cho lực lượng Syria được Nga hậu thuẫn.
Trở về từ Nga, ông Erdogan cho biết thỏa thuận của ông Putin sẽ đặt nền móng cho sự ổn định ở Idlib và bảo vệ người dân, những người rất có thể trở thành người tị nạn ở Thổ Nhĩ Kỳ sau những tháng xảy ra cuộc chiến khốc liệt.
Tổng thống Nga Putin và nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan
Thỏa thuận, nếu được thực hiện triệt để có thể tạo bước tiến mới cho lực lượng trung thành với Tổng thống Syria Assad và xoa dịu nỗi lo lớn của Ankara đó là dòng người Syria sẽ tràn qua Idlib, qua biên giới vào Thổ Nhĩ Kỳ hòa cùng 3,6 triệu người tị nạn Syria vốn đang ở đây.
Với việc thực hiện thỏa thuận này, Nga-Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cùng tuần tra trên tuyến đường cao tốc Đông-Tây chạy qua Idlib. Và thỏa thuận này góp phần củng cố thắng lợi trên chiến trường gần đây của lực lượng quân đội Tổng thống Assad và cho phép Nga triển khai sâu hơn vào Idlib so với trước đây.
Quân đội Syria sẽ ngừng tấn công nhưng không bị đẩy lùi. Đây có lẽ là mất mát lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ, ông Ozgur Unluhisarcikli, chuyên gia người Đức cho biết.
Bước tiến của quân đội Syria trong nhiều tuần chiến đấu ác liệt gồm việc kiểm soát hoàn toàn đường cao tốc chạy qua Idlib, con đường Bắc-Nam nối thủ đô Damascus với Aleppo và các thành phố quan trọng khác của Syria.
Tại Moscow, thỏa thuận hôm thứ Năm vừa qua được coi là chiến thắng của ông Putin, của ông Assad trong khi ông Erdogan chịu nhiều mất mát.
Thỏa thuận này có lợi cho Nga và Syria, chuyên gia Sergei Markov chia sẻ. “Nga đang giành thắng lợi trên chiến trường và đó cũng là lý do Nga giành thắng lợi trên mặt trận ngoại giao”.
Sinan Ulgen, một học giả tại Carnegie Europe và là một nhà cựu ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ, nói rằng Tổng thống Erdogan đã phải nhượng bộ trước Tổng thống Putin vì nếu diễn biến ở Idlib trở thành xung đột quân sự trực tiếp thì đó thể là một kịch bản “thảm hại” cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Việc Nga kiểm soát không phận ở Idlib có thể sẽ khiến binh sỹ Thổ Nhĩ Kỳ dễ gặp phải thương vong hơn.
34 binh sỹ Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng trong cuộc không kích ở Idlib tuần trước và đó là cuộc tấn công chết người nhất mà Thổ Nhĩ Kỳ hứng chịu trong gần 3 thập kỷ qua.
“Thổ Nhĩ Kỳ ngồi vào bàn đàm phán với điểm yếu về quân sự. Đạt được một lệnh ngừng bắn là điều quan trọng nếu xét về khía cạnh này, nhưng đây là một lệnh ngừng bắn có cái giá không hề nhỏ”, ông Ulgen cho biết.
“Các điểm yếu khác của Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib là hàng chục chốt quan sát được thiết lập từ năm 2017 theo thỏa thuận giảm căng thẳng. Hầu hết các chốt này đều bị bao vây bởi binh sỹ Syria trong những tháng gần đây, và vẫn bị cô lập với khoảng 20.000 binh sỹ mà Tổng thống Erdogan đã triển khai vào Idlib trong tháng trước.
Tuyên bố 3 điểm ngày 5/3 không nêu chi tiết về số phận hay vai trò tương lai của các chốt quan sát này, nhưng ông Erdogan nói rằng chúng quan trọng và sẽ vẫn được duy trì.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ, những chốt quan sát này đóng vai trò gì ở sâu bên trong những khu vực mà lực lượng Assad đã kiểm soát.
“Với thỏa thuận ngừng bắn, khu vực sẽ được giao lại cho chính quyền Assad, vì thế các chốt quan sát không có ý nghĩa gì”, ông Ulgen nói.
Bất chấp việc phải nhượng bộ không hề nhỏ, giới phân tích cho rằng Tổng thống Erdogan vẫn được hưởng lợi từ thỏa thuận ngừng bắn, bởi nó giải quyết được lo ngại chính của các cử tri Thổ Nhĩ Kỳ ở trong nước: ngăn chặn dòng người di cư và tị nạn đổ về biên giới thổ Nhĩ Kỳ và ngăn chặn các cuộc tấn công nhằm vào binh sỹ nước này.
