Y án đối với Hà Văn Thắm, Nguyễn Xuân Sơn
Vụ án Hà Văn Thắm cùng đồng phạm có hành vi gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng cho ngân hàng Oceanbank (OJB) cuối cùng đã khép lại với 1 án tử cho Nguyễn Xuân Sơn (nguyên Tổng giám đốc Oceanbank), 1 án chung thân cho cựu Chủ tịch Hà Văn Thắm cùng nhiều án tù có thời hạn, án treo và cải tạo không giam giữ dành cho các cựu nhân viên của Oceanbank.
Bị cáo Hà Văn Thắm tại phiên tòa phúc thẩm
Trong suốt quá trình diễn ra phiên phúc thẩm, không chỉ các luật sư, ngay cả bản thân bị cáo đã rất cố gắng trình bày tất cả các tình tiết, tài liệu, chứng cứ nhằm gỡ tội cho mình theo hướng các bị cáo kháng cáo.
Cụ thể như bị cáo Nguyễn Xuân Sơn khi đang phải đối diện với mức hình phạt cao nhất là tử hình, mong muốn giữ lại được mạng sống, ngoài việc thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; bản thân bị cáo Sơn cùng vợ là bà Võ Thị Thanh Xuân cũng đề nghị bán tài sản chung của vợ chồng bị cáo có trước khi vụ án bị khởi tố để khắc phục hậu quả. Thêm nữa, có rất nhiều bạn bè của bị cáo Sơn góp tiền để giúp Sơn khắc phục hậu quả. Tất cả những động thái này từ Sơn và gia đình đã được HĐXX phúc thẩm hết sức ghi nhận và thể hiện trong bản án. Song, tại sao Nguyễn Xuân Sơn vẫn bị tuyên án tử hình, Hà Văn Thắm vẫn phải nhận án chung thân?
Trả lời câu hỏi này, HĐXX phúc thẩm nhận định: Về hành vi đồng phạm giữa Hà Văn Thắm và Nguyễn Xuân Sơn, HĐXX thấy rằng, thực chất không phải các bị cáo kháng cáo kêu oan mà chỉ là cho rằng cấp sơ thẩm truy tố và xét xử không đúng tội danh, vì quá trình xét hỏi để làm rõ phạm vi kháng cáo tại phiên tòa, các bị cáo nhiều lần nhắc lại và cho rằng, với những hành vi, hậu quả ấy, nếu cấp sơ thẩm truy tố và xét xử các bị cáo về tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng thì các bị cáo sẽ không kháng cáo.
Đánh giá về bản chất, hành vi của các bị cáo, HĐXX phúc thẩm khẳng định việc truy tố, xét xử đối với Nguyễn Xuân Sơn không oan, có chăng chỉ là tranh cãi phạm tội nào. Sơn đã nhận 246 tỷ đồng từ Hà Văn Thắm để chi chăm sóc khách hàng, có nghĩa là chi cho PVN (tức là chi về cho Nhà nước). Trên thực tế, nếu không ai chiếm đoạt số tiền này thì số tiền này sẽ được nhập vào khối tài sản của PVN.
Thêm nữa, Nguyễn Xuân Sơn không lúc nào là không có chức vụ, quyền hạn và cũng không ai có thể phủ nhận vai trò và tầm ảnh hưởng của Nguyễn Xuân Sơn đối với PVN cũng như OJB khi mà Sơn từng giữ chức vụ Tổng giám đốc OJB; Phó Tổng giám đốc rồi lên Chủ tịch Hội đồng thành viên tập đoàn Dầu khí Việt Nam, nhất là ở thời điểm OJB đang rất khó khăn về thanh khoản, cần phải tăng nhanh nguồn vốn huy động và cạnh tranh với các ngân hàng khác. PVN cũng như toàn bộ hệ thống các công ty của PVN đã được Hà Văn Thắm xác định là “cứu cánh”, là “đối tác chiến lược” của OJB. Hà Văn Thắm đồng tình với Nguyễn Xuân Sơn, là người có quyền quyết định chuyển tiền cho Sơn, dẫn đến thiệt hại tài sản. Do vậy Thắm đóng vai trò đồng phạm giúp sức cho Sơn là đúng. HĐXX phúc thẩm nhận định hành vi của các bị cáo không oan, cho nên giữ nguyên quyết định của bản án sơ thẩm.
Đối với Hà Văn Thắm, cựu Chủ tịch HĐQT Oceanbank kháng cáo với nội dung “nếu vẫn có căn cứ quy kết bị cáo về tội Tham ô thì đề nghị HĐXX phúc thẩm giảm nhẹ hình phạt, không phạt tù chung thân đối với bị cáo”. Về nội dung này, HĐXX phúc thẩm thấy rằng: Tại điểm a khoản 4 Điều 278 BLHS quy định: Phạm tội trong trường hợp chiếm đoạt tài sản có giá trị từ 500 triệu đồng trở lên thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân, hoặc tử hình. Trong khi đó, trong vụ án này các bị cáo đang bị quy kết chiếm đoạt tài sản trên 49 tỷ đồng, tức là gấp gần 100 lần so với mức thấp nhất mà pháp luật quy định. Do đó, dù có vận dụng hết tất cả các tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo thì cũng không thể giảm hơn mức hình phạt tù chung thân mà tòa cấp sơ thẩm đã quyết định đối với bị cáo.
Vẫn có cơ hội được giảm án
Tuy vậy, cả 2 bị cáo được coi là đầu vụ trên đều có cơ hội thoát án tử và án tù không xác định thời hạn theo như kiến nghị của HĐXX phúc thẩm gửi tới các cấp có thẩm quyền. Cụ thể, HĐXX phúc thẩm xét thấy, bị cáo Nguyễn Xuân Sơn đã tỏ ra thành khẩn khai báo, đặc biệt trong giai đoạn xét xử phúc thẩm. Thêm nữa, bản thân bị cáo Sơn cũng như bố mẹ, gia đình bị cáo có nhiều thành tích trong công tác, gia đình thuộc diện có công với cách mạng… Tại phiên tòa phúc thẩm, vào ngày 02/5, vợ bị cáo là Võ Thị Thanh Xuân đã nộp tiền khắc phục hậu quả cho Nguyễn Xuân Sơn để bồi hoàn cho tập đoàn Dầu khí Việt Nam về tội Tham ô tài sản. Hiện nay bị cáo còn rất nhiều tài sản nhưng đang bị kê biên, cũng như nội dung đơn xin khắc phục hậu quả của bố mẹ, vợ bị cáo Sơn đã thể hiện ý thức sớm được khắc phục hậu quả.
Bị cáo Nguyễn Xuân Sơn tại phiên tòa phúc thẩm
Cùng với những tình tiết giảm nhẹ như đã nêu ở trên, sau khi tiếp nhận được bản án có hiệu lực pháp luật, HĐXX phúc thẩm kiến nghị với cơ quan Thi hành án dân sự TP.Hà Nội cần khẩn trương hướng dẫn và phân định tài sản để bố mẹ, vợ của bị cáo Nguyễn Xuân Sơn xác nhận được số tài sản thuộc sở hữu hợp pháp, có điều kiện để thực hiện việc khắc phục hậu quả cho bị cáo, đồng thời HĐXX phúc thẩm cũng kiến nghị với Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao và Chủ tịch nước sớm xem xét, giảm hình phạt cho Nguyễn Xuân Sơn từ tử hình xuống chung thân theo quy định tại điểm c, khoản 3 và khoản 4 Điều 40, BLHS năm 2015.
Tương tự, cũng như bị cáo Nguyễn Xuân Sơn, HĐXX phúc thẩm nhận thấy hành vi chi vượt trần lãi suất cũng như những hành vi khác làm thất thoát tài sản của bị cáo Hà Văn Thắm và đồng phạm được thực hiện trong hoàn cảnh thị trường tài chính không ổn định, theo Chỉ thị của Ngân hàng Nhà nước cho thấy rất nhiều ngân hàng đều thực hiện hành vi tương tự; Ngân hàng Nhà nước cũng thể hiện rõ việc yếu kém trong công tác quản lý Nhà nước đối với hệ thống các ngân hàng.
Về nhân thân, bị cáo Hà Văn Thắm có nhân thân rất tốt, thành khẩn khai báo, bản thân được tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen của Chủ tịch nước, của Thủ tướng Chính phủ; có nhiều công lao và đóng góp về vật chất cho xã hội, cho nên HĐXX phúc thẩm đề nghị các cấp có thẩm quyền, sau khi tiếp nhận được bản án có hiệu lực pháp luật cần sớm áp dụng các điều kiện để giảm hình phạt xuống tù có thời hạn đối với bị cáo Hà Văn Thắm.
