Mở đầu phiên chất vấn sáng 15/11, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh đã nhận được nhiều nội dung chất vấn liên quan đến: phương án tổng thể xử lý các dự án nhà máy hoạt động kém hiệu quả, các dự án đã có quyết định đầu tư nhưng không triển khai để hoang hóa, lãng phí, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan, kiểm soát kinh doanh đa cấp, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, quy trình đảm bảo an toàn xả lũ trong thời gian tới…
Phát biểu trước khi trả lời chất vấn, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định: “Cho dù trong chất vấn hay sau chất vấn, chúng tôi cũng sẽ luôn làm hết trách nhiệm của mình”.
Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh trả lời chất vấn.
ĐB Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) đặt câu hỏi: “Báo cáo với QH về nguyên nhân thua lỗ yếu kém của những siêu dự án do Bộ quản lý và đầu tư, Bộ trưởng đã thẳng thắn chỉ rõ không loại trừ có sự cố ý vi phạm trong hoạt động quản trị cũng như đầu tư, tức là có sai phạm trong công tác quản trị doanh nghiệp, quản lý điều hành hoạt động. Đề nghị Bộ trưởng làm rõ hơn sai phạm này, đâu là trách nhiệm của cơ quan quản lý tại doanh nghiệp khi xây dựng những dự án kém hiệu quả? Đâu là trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước?”
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đã trả lời: “Đối với 5 dự án thua lỗ và nhiều vướng mắc, tồn đọng đã báo cáo Quốc hội, trong từng dự án cụ thể, do đặc thù của ngành cũng như từng dự án có những diễn biến khác nhau. Các dự án này đều có quá trình đầu tư triển khai kéo dài, rơi vào thời điểm có những biến động của thị trường thế giới...
Có nhiều nguyên nhân như: năng lực của chủ đầu tư, của các ban quản lý dự án còn hạn chế, năng lực trong tổ chức, thực hiện các dự án này, năng lực và khả năng thực hiện của nhà thầu, trong đó có cả nhà thầu nước ngoài… nên dự án kéo dài, việc thực hiện không đúng được quy định tại hợp đồng cũng như chủ trương đầu tư.
Việc xem xét, xử lý trách nhiệm cũng như bài học rút ra, không để tái diễn tình trạng tương tự cần làm thận trọng và đánh giá đúng, đầy đủ theo quy định chung của pháp lý. Đặc biệt, trong những giai đoạn khác nhau, khung pháp lý có sự điều chỉnh, thay đổi. Vì vậy, phải đánh giá đúng những sai phạm cụ thể đó để xem xét rõ những trách nhiệm các cấp kể cả quản lý Nhà nước cũng như các doanh nghiệp, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, các tổ chức, cá nhân.
Bên cạnh đó, cũng cần phân định làm rõ nguyên nhân khách quan và chủ quan, những nguyên nhân có sự vô tình hay cố tình để xử lý. Cách đây mấy ngày khi báo cáo trước QH, chúng tôi cũng đã nêu một số đánh giá, thậm chí không loại trừ sự cố tình làm sai, làm không đúng quy định trong quản trị doanh nghiệp, quản trị dự án. Những điều đó xin được làm rõ trong thời gian tới.
Cần làm cẩn trọng, một số dự án đã có kết luận của thanh tra Chính phủ, một số dự án mới có kết luận của kiểm toán Nhà nước, một số dự án có kết luận của thanh tra Bộ Tài chính, một số dự án đang chịu thanh tra của Bộ Công Thương. Chúng tôi sẽ tập hợp, báo cáo đầy đủ với Chính phủ và có những báo cáo cụ thể với đại biểu sau.
Nhưng về trách nhiệm (nếu có), đặc biệt là với sự vi phạm pháp luật hoặc cố tình làm sai thì chắc chắn sẽ có xem xét kể cả với trách nhiệm hình sự”.
ĐB Trần Thị Dung (Điện Biên) đặt câu hỏi liên quan đến trách nhiệm thủy điện xả lũ: “Việc bất ngờ xả lũ của thủy điện khiến người dân thiệt hại nặng nề. Mới đây là việc thủy điện Hố Hô xả lũ khiến nhiều người chết. Bộ trưởng sẽ xử lý sai phạm trên thế nào và bao giờ người dân giảm thiểu thiệt hại? Việc rà soát quy hoạch các công trình thủy điện được thực hiện đến đâu, những bất cập xoay quanh cái gọi là vận hành đúng quy trình tại các nhà máy thủy điện đó, theo Bộ trưởng, trong thời gian tới có được loại bỏ không và người dân liệu có thể sống trong môi trường an lành không? Giải pháp của Bộ trưởng là như thế nào?”
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời cho biết: "Báo cáo với Quốc hội là chúng ta không phát triển thủy điện cũng như các dự án điện khác bằng mọi giá. Chúng ta đã đưa ra khỏi quy hoạch các dự án không đảm bảo môi trường, ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Nhưng thực tế, có tồn tại thực tế là các đập khi xả lũ thì gây bức xúc cho dân, cho dư luận xã hội, ví dụ thủy điện Hố Hô…
Chúng tôi đã chủ động tổ chức các đoàn đi kiểm tra. Thực tế cho thấy có một số vấn đề như: quy trình có nhưng việc chấp hành quy trình nhiều khi còn máy móc và nguyên tắc. Ví dụ như nguyên tắc xả lũ ở hồ thủy điện thì chủ hồ chủ động thông báo cho chính quyền địa phương, cho phòng chống lụt bão ở địa phương khu vực hạ lưu. Nhưng lại không nói rõ trong quy định là việc thông báo dưới hình thức nào và đảm bảo nhu cầu như thế nào. Như vậy có sự phối hợp chưa tốt giữa chủ hồ và chính quyền địa phương.
Thêm nữa, trên thực tế, tổ chức diễn tập thực hiện không có nên khi sự cố xảy ra, việc thực hiện không hiệu quả.
Vừa rồi thủy điện Hố Hô xảy ra tình trạng gọi điện nhưng không có nghe máy, ảnh hưởng đến quá trình liên lạc giữa nhà máy thủy điện và các địa phương. Hệ thống quan trắc không được tốt cũng là nguyên nhân xảy ra các vấn đề ở các thủy điện…
Tới đây, Bộ Công Thương sẽ tổng kiểm tra, rà soát lại toàn bộ chất lượng các quy trình xả lũ cũng như phương án tham gia phối hợp phòng chống lụt bão, đánh giá kiểm tra lại chất lượng phòng chống lụt bão…”
Không bằng lòng với phần trả lời của Bộ trưởng Công Thương, ĐB Trần Thị Dung thẳng thắn nói: “Tôi chưa bằng lòng với câu trả lời này".
Bà hỏi lại: “Thủy điện xả lũ không báo trước, vừa rồi thủy điện Hố Hô xả lũ thì Bí thư tỉnh ủy Hà Tĩnh không biết, nhiều người dân không biết. Tôi đề nghị làm rõ trách nhiệm”.
Đáp lại, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết: “Về xả lũ thủy điện Hố Hô, chúng tôi đã có báo cáo Thủ tướng. Đúng là đồng chí Bí thư tỉnh ủy có nói là không biết việc xả lũ này, nhưng thủy điện báo cáo với ủy ban phòng chống lụt bão của tỉnh. Đây là cơ quan chịu trách nhiệm về việc này. Chúng tôi sẽ kiểm tra, rà soát lại cả quy trình".
Sau phần trả lời của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân yêu cầu: “Về thủy điện Hố Hô, Bộ Công thương đã kiểm tra và khẳng định có sai phạm trong thực hiện quy định của pháp luật. Tôi đề nghị Bộ chấn chỉnh lại ngay vấn đề xả lũ của thủy điện, không để xảy ra tình trạng xả lũ đúng quy trình nhưng dân vẫn phải chịu thiệt hại”.
T.Dương (ghi)
