Hồi ức khó quên
Sinh năm 1913, tại thôn Lưu Khánh xã Phú Dương - Thừa Thiên Huế, ở cái tuổi lẽ ra phải nương tựa, sống nhờ con cháu nhưng ông Huần vẫn lặng lẽ chạy xe để mưu sinh. Hơn 80 năm vật lộn với nghề, mọi sự vinh, nhục, hỉ, nộ, ái, ố ông đã trải. Từ lúc 13 tuổi, ông đã đi ở thuê cho một thầy Cai tại Vỹ Dạ. Mỗi tháng chỉ trả có 6 hào tiền lương, nhưng công việc nhiều đến mức không làm hết trong ngày, đêm đến bị bọn lính lệ trong nhà thường xuyên chèn ép đủ điều từ giặt áo quần đến đấm lưng, bóp tay... Không chịu nổi cảnh áp bức của chủ nhà, ông Huần bỏ trốn sang chợ Đông Ba làm đủ nghề từ bốc vác, phụ kéo xe cho các lái buôn.
99 tuổi ông Huần vẫn đạp xích lô để mưu sinh
Năm 1932, nhân lúc kinh đô Huế có một cuộc triển lãm hàng hóa của các nước Đông Dương, nghe giới làm thuê đồn đại trên ga Huế đang cần người khuân vác lại có tiền bồi dưỡng hậu hĩ, vậy là anh em làm nghề thợ đụng ở chợ chen lấn, xô đẩy để kịp kiếm một chân bốc xếp. Sau “thương vụ làm ăn” thành công, ông Huần kiếm được 8 quan tiền, rồi đi đến quyết định mua một chiếc xe kéo để hành nghề. "Hồi nớ (đó) chưa có xích lô mô (đâu), ai có được chiếc xe kéo đã oách lắm rồi. Hành nghề xe kéo nếu không có giấy thông đường, thì không được bốc hàng tại chợ hoặc nhà ga, bến xe, khi gặp các quan đến khám xe, nếu nói cà lăm ngay lập tức giấy lưu hành bị xé nát", ông kể lại. Nhờ có bằng chứng nhận hành nghề, ông được phép chở hàng khắp các nơi trong tỉnh, mỗi buổi sáng sau khi ăn cơm ở nhà ông đến đậu xe ở cầu Tràng Tiền ai nhờ chi chở nấy.
Làm phước cho cả làng
Đi xe kéo được hơn 10 năm, ông Huần cũng tích góp mua được chiếc xích lô. Nhưng chả mấy ai mặn mà khi ngồi lên xe ông, bởi lúc đó ở Tòa Khâm xứ Pháp đóng tại Huế chưa cấp giấy phép hoạt động cho phương tiện xích lô trong nội thị Huế, vậy là vô tình chiếc xích lô của ông mới tậu được trở thành xe công cho cả làng.
Cô Nguyễn Thị Tâm, năm nay đã 72 tuổi ở thôn Lưu Khánh kể lại: "Ở trong làng, xã hễ nhà nào có ai đau ốm, hay trở dạ bất ngờ lúc nửa đêm ông cũng thức dậy để chở đi viện, ông không ngần ngại giúp đỡ. Dù gia cảnh nghèo khó phải chạy xích lô để nuôi vợ con, ông không hề mặc cả giá trước khi chạy, hễ ai trả mấy tiền cũng được. Không có cũng chẳng sao, miễn là vui vẻ sống chan hòa với xóm làng".
Sau ngày giải phóng, dù ở Huế có rất nhiều người đi xích lô, lại không còn khỏe mạnh như thời trai tráng, nhưng thói quen đi chậm và hễ xăm xe bị vá một lần là thay mới ngay đã giúp ông giữ rất nhiều mối khách quen từ thuở xưa. Đặc biệt các bậc cao niên rất thích đi xe của ông. Chiếc xích lô cũ kĩ và khuôn mặt ông Huần gần gũi đến nỗi trở thành biểu tượng của cả chợ Dương Nổ (hay còn gọi là chợ Nọ). Đối với người lớn, kẻ nhỏ đến bọn trẻ choai choai chúng tôi ông đều xem như con cháu, hễ có chi vui ông kể không giấu một lời.
Bây giờ đã lớn tuổi, mỗi ngày ông chỉ đi hai ba vòng kiếm tiền mua thức ăn để nuôi vợ. Lúc nào thấy ông cũng cười vui, nhưng ít ai hiểu đằng sau đó là nỗi buồn thăm thẳm của một người bố xa con gần 30 năm mà không hề gặp mặt. Năm 1978, vì nhà quá nghèo anh Đặng Xoài- con trai duy nhất của ông lúc đó đã có vợ và 2 đứa cháu nhỏ - bỏ quê vào Nam làm ăn, từ ngày đó không một lần về thăm nhà.
Hàng ngày, ông Huần và vợ ông bà Trần Thị Lặc ngoài tiền kiếm được từ chạy xe xích lô, cùng với đám rau, cây cải sau nhà. Thời gian ngóng con đằng đẵng nhưng ông bà vẫn lạc quan sống để nuôi hy vọng về một ngày gia đình được đoàn tụ.
| Nhớ thương góc xe VIP ở chân cầu Trong hội thi diễu hành xích lô ở Festival làng nghề truyền thống Huế 2007, ông Huần được vinh danh là người lái xích lô có tuổi nghề lớn nhất tại Huế và người đi xích lô cao tuổi thứ 2 tại Việt Nam sau cụ Phạm Quang Giáng sinh năm 1904. Anh Nguyễn Tuấn, có thâm niên đạp xích lô hơn 10 năm tại chợ Nọ cho biết: "Ngày nào hễ không thấy có ông Huần ở chợ tụi tui cũng buồn theo. Hôm nào không có khách đi xe, tụi tui nghe ông kể chuyện tiếu lâm cũng đỡ buồn anh ơi. Thương ông già bước sang tuổi 99 vẫn chăm chỉ chạy xích lô kiếm tiền nuôi vợ, anh em xe thồ bố trí cho ông một góc đậu xe VIP gần chân cầu. Nói là chỗ đậu VIP cho oai vậy thôi, chứ ở chợ này người thuê xích lô rất ít. |
Hồng Nguyên Phương
