Đạo diễn Hoàng Nhật Nam.
Những ngày qua, người ta nói nhiều đến Tinh hoa Bắc Bộ, nhiều lời có cánh đã được dùng khi nói về vở diễn thực cảnh này. Cảm xúc của anh khi đón nhận những thông tin tích cực này là gì?
Sau hơn 2 tháng dồn mọi tâm sức cho vở diễn, tôi và cả ê-kíp đều sụt ký vì lao tâm khổ tứ nhiều bề. Nhiều lời khen tặng, động viên tích cực sau show diễn là những “liều thuốc bổ” đáng giá cho tôi và các đồng sự. Tôi cảm thấy tự hào vì những gì thuộc về truyền thống xa xưa của ông cha luôn có sức rung cảm mãnh liệt, là kho tàng vô tận để sáng tác.
Trong buổi ra mắt Tinh hoa Bắc Bộ, anh đã nói rằng, nếu khán giả nào không hài lòng về vở diễn, anh sẽ dùng tiền túi để trả lại. Đến thời điểm hiện tại, anh đã phải trả tiền cho ai chưa?
Đó là một cách nói vui nhưng vừa đùa vừa để khẳng định một cách có cơ sở sản phẩm nghệ thuật mình sáng tạo ra, chứ không nói quá! Sau đêm diễn, rất nhiều khán giả có lời khen, động viên, có chê nhưng chê dưới góc độ chuyên môn, góp ý các tiểu tiết để vở diễn thêm phần hoàn thiện. Đây là điều tôi rất đón nhận. Còn tiền trả lại thì đến giờ này là chưa, may quá!
Một phần trình diễn của Tinh hoa Bắc Bộ
Trong bài phỏng vấn của một tờ báo điện tử, đạo diễn Việt Tú đã nói, Tinh hoa Bắc Bộ sử dụng lại chất liệu, ý tưởng sân khấu đã xây dựng cho Thủa ấy xứ Đoài. Bản thân anh có nhận xét gì về điều này?
Vị “đồng nghiệp ấy” lên nhiều tờ báo điện tử để đưa ra nhiều thông tin còn nặng nề hơn là điều mà câu hỏi chị đã đặt ra. Hãy xem 2 vở diễn để có sự so sánh và đánh giá khách quan. Những ai trực tiếp xem và thưởng thức vở diễn bằng tâm hồn rộng mở, dù họ đã được xem 2 tác phẩm sẽ có những cảm nhận riêng.
Tinh hoa Bắc Bộ hoàn toàn khác đấy chứ, khác mọi thứ từ tư duy nghệ thuật của đạo diễn, ngôn ngữ hình ảnh đến cách kể chuyện, cách dàn dựng, cách dẫn dắt bằng âm nhạc. Số điểm chung là không đáng kể so với tổng thời lượng vở diễn thuộc về chất liệu dân gian của kho tàng văn hóa dân tộc và như thế thì không thể phán bừa là đạo nhái, tương đồng, phái sinh.
Trong văn bản đạo diễn Thủa ấy xứ Đoài kiện tôi, có cả nội dung tố tôi đạo nhái rối nước, đạo nhái nông dân diễn cảnh làm đồng, đạo nhái ý Thiền sư Từ Đạo Hạnh… Tôi đã có văn bản khẳng định rằng những chất liệu ấy thuộc về dân gian, lịch sử… Cả nước diễn rối nước, cả nước ta từ xưa lấy nông nghiệp làm chính, nói về đất chùa Thầy thì phải lấy câu chuyện về Thiền Sư Từ Đạo Hạnh, nhưng ở những chất liệu đó thì mỗi người sẽ có cách xử lý riêng.
Ai lấy nội dung gì, cách xử lý chất liệu và việc đưa vào vở diễn như thế nào, dàn dựng, bố cục ra sao, thông điệp truyền đi là gì thì mọi người đã thấy rõ nó khác nhau ra sao. Thậm chí, vở cũ không có cả nhân vật Thiền Sư Từ Đạo Hạnh, chỉ có 1 giọng nói vọng ra và để khán giả tự đoán đó là lời của Thiền Sư, vậy cũng tố tôi là đạo nhái nhân vật thì thật khôi hài!
Rối nước, Thiền Sư Từ Đạo Hạnh, người nông dân là nội dung mà nhà đầu tư đặt ra cho tôi. Đây là điều phải làm, vì đơn giản không thể bỏ bởi đó là một phần nằm trong quy hoạch dự án đã được duyệt từ ban đầu của nhà đầu tư.
Một kịch bản đi sâu vào tính địa phương của xứ Đoài, một kịch bản đi vào khái quát cả một vùng văn hóa rộng lớn. Nội dung thể hiện qua buổi công diễn giới chuyên môn đã thấy quá rõ, tôi không giải thích thêm nữa! Video ghi hình trọn vẹn 2 show diễn tập đoàn Tuần Châu cũng đang nắm, nếu cần sẽ có đối sánh.
Thủy đình với phần dàn dựng của đạo diễn Hoàng Nhật Nam.
Về sân khấu, tôi đã cùng các kiến trúc sư và thiết kế mỹ thuật lên phương án cải tạo rất nhiều. Mặt hồ đang không có cánh gà tôi đã bố trí các bè tre cánh gà để sử dụng mặt nước “tiết kiệm hơn” cho thuyền ghe đi lại, cái này vở cũ không hề sử dụng thuyền ghe. Layout (bố trí - PV) về thiết kế ánh sáng cũng thay đổi khác biệt để phục vụ cho tuyến diễn phù hợp với kịch bản của tôi.
Tôi bố trí hệ thống hoa sen chìm dưới đáy hồ có thể nổi lên và tỏa sáng cho cảnh diễn thiền sư xuất hiện. Các hệ thống tranh tứ bình chìm nổi sử dụng máy chiếu mapping hiện đại, tương tác với diễn viên được nhiều khán giả thích thú…
Các màn trình diễn được luân phiên chuyển đổi giúp khán giả không bị nhàm chán. Ngoài ra, tôi còn tái hiện không gian chợ quê và cảnh diễn chợ quê bên ngoài để tạo cảm xúc cho khán giả trước khi vào show diễn…
Sự sáng tạo của riêng tôi mang đến một kịch bản mới và khán giả cảm nhận hoàn toàn khác biệt, chứ không thể “lập lờ đánh lận con đen” như cách trả lời mập mờ hiện nay của vị “đồng nghiệp”, người đã tạo nên những ồn ào trên báo mạng.
Cái nào thuộc về tranh cãi của đạo diễn cũ với tập đoàn Tuần Châu thì tôi không bàn đến, vì không thuộc phần trách nhiệm của minh, nhưng khẳng định vở diễn Tinh hoa Bắc Bộ là đạo nhái và tương đồng, phái sinh từ vở Thưở ấy xứ Đoài là một sự khiên cưỡng và gắn ghép tệ hại. Xin đừng nhận những điều không thuộc về mình.
Anh có thấy, mình đang gặp khó khi vô tình vướng phải những luồng tranh cãi vốn dĩ không liên quan đến anh?
Về phía tôi, tôi chỉ biết tập đoàn Tuần Châu là đơn vị thuê tôi với tư cách tổng đạo diễn và người viết kịch bản hoàn toàn mới. Tôi được giao cho một sân khấu – sở hữu của tập đoàn Tuần Châu, và cải tạo sân khấu ấy như thế nào để đáp ứng ý tưởng là việc của tôi. Tôi hoàn toàn được tập đoàn đảm bảo chắc chắn là có thể làm mọi thứ theo ý mình.
Vướng vào những tranh cãi này là điều tôi không hề muốn, nhưng sẵn sàng đối mặt vì tôi đủ tư cách pháp nhân để làm và khẳng định việc mình làm là không trái với pháp luật. Tôi hoàn toàn tự tin mình không làm gì sai trái với đạo đức nghề nghiệp.
Hiện nay, tôi đã tạm hoàn thành vai trò mà tập đoàn Tuần Châu giao phó. Tôi nghĩ, mọi việc nên chấm dứt ở đây để một tác phẩm văn hóa rất nhân văn phải cõng trên mình những điều không nhân văn mà đi ra công chúng và thế giới là điều không nên.
Cảm ơn anh về cuộc trao đổi!
