Chiều 14/11, Quốc hội thảo luận về chủ trương đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.
Phát biểu thảo luận tại hội trường, ĐBQH Hoàng Quang Hàm (đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ) băn khoăn về báo cáo thẩm tra, còn 9 nội dung cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ làm rõ hoặc giải trình, thuyết minh thêm; 3 nội dung đề nghị rà soát, cập nhật đều liên quan đến những vấn đề quan trọng, cơ bản của dự án cả về quy mô, phương án, hình thức, nguồn vốn đầu tư… Điều này rất khó khăn cho việc xem xét, tham gia ý kiến.
"Tôi đề nghị Chính phủ có báo cáo bổ sung và những nội dung nào chưa báo cáo rõ được với Quốc hội thì phải đưa vào Nghị quyết để lưu ý trong quá trình thực hiện dự án”, ĐBQH Quang Hàm nói.
ĐBQH Hoàng Quang Hàm phát biểu: “Có 8/11 dự án thành phần triển khai theo hình thức BOT. Trong khi ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa thực hiện giám sát và chỉ ra nhiều sai sót, hạn chế của hình thức này, đề nghị Chính phủ trình biện pháp khắc phục để đưa vào Nghị quyết của Quốc hội làm căn cứ thực hiện.
Các biện pháp đó phải đảm bảo rõ tiêu chí, phương án để chọn BOT, có tiêu chí đánh giá năng lực nhà đầu tư, quy định chặt chẽ để nhà đầu tư góp vốn. Đồng thời, BOT chỉ áp dụng tuyến đường mới đảm bảo quyền lựa chọn của người dân, đấu thầu rộng rãi để lựa chọn nhà thầu, quy định được tham vấn, lấy ý kiến người dân về vị trí đặt trạm, công nghệ thu phí đảm bảo chỉ nộp tiền khi sử dụng đường”.
ĐBQH Hoàng Quang Hàm cũng cho rằng, hiện nay 8 dự án thành phần triển khai theo hình thức hợp đồng BOT đều trộn lẫn ngân sách và phần thu phí trong chi phí xây dựng khi chưa đánh giá hợp lý khả năng thu phí hoàn vốn, chưa có tiêu chí để xác định ngân sách sẽ đầu tư đoạn đường nào, phần nào của dự án.
Tính toán theo số liệu trong báo cáo của Chính phủ, riêng tổng số tiền phải thu hoàn vốn lấy bằng tổng mức đầu tư (không bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng), cộng thêm 50% chi phí phải thu hoàn vốn (chưa tính trong tổng mức đầu tư như chi phí vận hành, chi phí duy tu sửa chữa, lãi vay) … cho thấy, nhiều dự án có thể thu hồi toàn bộ vốn trong thời gian ít hơn rất nhiều so với vòng đời trung bình của dự án BOT (24 năm). Thế nhưng, Chính phủ vẫn dự kiến bố trí ngân sách là không hợp lý.
Vị ĐBQH tỉnh Phú Thọ chỉ rõ: Đoạn Mai Sơn – Quốc lộ 45; đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, theo cách tính trên chỉ cần khoảng 13-14 năm là hoàn vốn, nhưng dự kiến bố trí vốn ngân sách không bao gồm giải phóng mặt bằng lần lượt là 3.172 tỷ đồng và 848 tỷ đồng.
ĐBQH Hoàng Quang Hàm nêu quan điểm: “Tôi đề nghị Chính phủ rà soát, đánh giá và xác định các dự án có thể thu phí toàn bộ để hoàn vốn làm cơ sở bố trí kinh phí ngân sách; minh bạch giữa ngân sách và thu phí. Theo đó, các dự án khó thu phí thì đầu tư toàn bộ bằng trái phiếu; các dự án BOT thì ngân sách chỉ hỗ trợ chi phí giải phóng mặt bằng; chi phí lập, thẩm định phê duyệt dự án, thiết kế dự toán, công tác đấu thầu, quyết toán. Còn chi phí xây dựng nhà đầu tư bỏ vốn toàn bộ, sau đó tổ chức thu phí hoàn vốn”.
Liên quan đến quy mô dự án, hình thức đầu tư, ĐBQH Đinh Duy Vượt (đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) nhấn mạnh: “Tuyến cao tốc giai đoạn 2017- 2020 sẽ thực hiện 11 dự án thành phần, có tổng chiều dài 650km đi qua 13 tỉnh với nhiều dạng địa hình khác nhau. Trong đó có 3 dự án đầu tư công, 8 dự án đầu tư theo hình thức BOT mà hình thức BOT vẫn là giải pháp phù hợp trong giai đoạn khó khăn về nguồn lực hiện nay. Mặt khác, sau kết quả giám sát BOT của ủy ban Thường vụ Quốc hội, kết quả kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước và thanh tra 55 dự án BOT đang vận hành sẽ là kinh nghiệm, bài học rất tốt, khắc phục những tồn tại để thực hiện các dự án này chặt chẽ, công khai, minh bạch, hiệu quả, hợp lòng dân và doanh nghiệp”.
Sau phần thảo luận của các ĐBQH, Bộ trưởng bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đã phát biểu giải trình. Bộ trưởng bộ GTVT khẳng định: "Chúng tôi sẽ đấu thầu công khai. Việc thu phí, chúng tôi thu phí kín (đi bao nhiêu km trả bấy nhiêu tiền phí), thu phí tự động để minh bạch đầu ra. Chắc chắn, các dự án BOT trong tổng thể dự án này sẽ không tạo ra bức xúc vì đây là trục đường mới. Nếu người dân chấp nhận trả phí thì đi lên cao tốc mới còn không, người dân sẽ đi tuyến đường cũ".
Đỗ Thơm (ghi)