Nguyên nhân gây bệnh
Gout hay còn gọi là thống phong, là một bệnh khớp sinh ra do rối loạn chuyển hóa các nhân purin dẫn đến tăng acid uric máu kết hợp với một số điều kiện như pH, nhiệt độ, nồng độ Natri,... kết tủa thành các vi tinh thể urate natri dạng hình kim bám ở các đầu khớp, một số mô trong cơ thể. Acid uric thường có trong một số loại thực phẩm từ đong vật, purin có trong tất cả các loại thịt cá, gia cầm.
Thông thường, acid uric bị phân hủy trong máu và được thải ra ngoài qua thận để ra nước tiểu. Nhưng đôi khi cơ thể bạn tạo ra quá nhiều acid uric hoặc thải acid này ra nước tiểu quá ít. Hậu quả là acid uric trong máu tăng lên, tích lũy dần dần và lắng đọng thành những tinh thể sắc nhọn hình kim tại các khớp hoặc các bao quanh khớp gây ra triệu chứng đau đớn, viêm sưng khớp.
Một số tình trạng khác, gọi là giả Gout, cũng có tình trạng lắng đọng tinh thể ở khớp nhưng không phải tinh thể acid uric mà là tinh thể calcium pyrophosphate dihydrate. Bệnh giả Gout cũng có thể gây đau khớp ngón chân cái tương tự Gout nhưng thường thì ở các khớp lớn hơn như gối, cổ tay hoặc mắt cá chân.
Bệnh gut cũng do nhiều yếu tố khác nhau gây ra và không phân biệt nam hay nữ, thường là do di truyền, chế độ ăn uống, sự bài tiết axit uric của thận.
Biểu hiện của bệnh
Bệnh gout tiến triển trong 10-20 năm. Đến giai đoạn cuối, bệnh nhân mất khả năng vận động, có nhiều biến chứng ở thận, suy kiệt dần, có thể dẫn đến tử vong.
Bệnh gout có hai dạng biểu hiện: cấp tính và mãn tính. Ở dạng cấp tính, người bệnh đột ngột nhận thấy cơn đau ghê gớm ở khớp, đặc trưng nhất là khớp ngón chân cái, nhưng cũng có thể ở các chi khác, hay các khớp khác: đầu gối, chân, tay, thậm chí vai hay cổ.
Tiến sĩ Nguyễn Thị Bay, Đại học Y dược TP HCM, cho biết, các u cục có đường kính từ vài mm đến nhiều cm, không đau, thường xuất hiện ở khớp ngón chân, cổ chân, khuỷu tay, cổ tay, sụn vành tai... Đôi khi, chỗ da bọc khối u bị loét và chảy nước vàng. Còn tình trạng viêm thường xuất hiện ở các khớp bàn chân, bàn tay, cổ tay, khuỷu tay, đầu gối, diễn tiến chậm và gây đau nhẹ.
Thường thì bệnh đến khá đột ngột, đêm trước khi đi ngủ người bệnh vẫn còn ở trong trạng thái bình thường, sáng ngủ dậy đã thấy đau đớn một cách khủng khiếp ở một ngón chân cái hoặc một số nơi khác như nêu trên.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh gout rất đặc trưng. Đó là cơn gout cấp thường xảy ra sau bữa ăn có quá nhiều thịt (nhất là loại có nhiều đạm như thịt bò, chó, dê, nội tạng) và sau khi uống nhiều rượu với các triệu chứng sưng, nóng, đỏ và rất đau, thường gặp ở ngón chân cái, mắt cá chân... Cơn đau kéo dài nhiều ngày, thường là 5-7 ngày, sau đó các dấu hiệu của viêm giảm dần. Trong cơn đau, người bệnh có thể sốt vừa hoặc sốt nhẹ, mệt mỏi, nước tiểu ít và đỏ.
Đặc biệt, bệnh gout cũng là nguyên nhân làm giảm khả năng sinh lí, nguyên nhân là do những đợt viêm cấp hay mãn tính của bệnh sẽ gây biến đổi các chức năng gan, thận hoặc cơ xương khớp. Theo đông y, suy giảm chức năng thận là nguyên nhân dẫn tới bệnh gout. Thận không chỉ là nơi đào thải chất độc mà còn là, duy trì chức năng sinh lý. Vì vậy các chứng di tinh, hoạt tinh, tiết tinh… đều xuất phát từ thận. Nên những người bị gút thường rất bất thường, biểu hiện chính là yếu sinh lý và giảm ham muốn trong đời sống vợ chồng.
Các biến chứng của gut
Khi bị mắc bệnh mà điều trị không đúng hoặc không được điều trị bệnh để lại những biến chứng, có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề, thậm chí tử vong. Có 4 loại biến chứng của gút. Loại biến chứng thứ nhất liên quan đến tổn thương xương khớp. Đó là tình trạng hủy hoại khớp, đầu xương, làm bệnh nhân tàn phế. Các hạt tôphi bị loét vỡ, khiến vi khuẩn xâm nhập vào trong khớp gây viêm khớp nhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết. Các biến chứng thứ hai liên quan tổn thương thận như sỏi thận, thận ứ nước ứ mủ, suy thận, tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim... Loại biến chứng thứ ba liên quan đến chẩn đoán nhầm.
Bệnh thường chẩn đoán nhầm với viêm khớp nhiễm khuẩn và được điều trị bằng rất nhiều loại kháng sinh khác nhau, và có nguy cơ bị dị ứng thuốc kháng sinh, thậm chí có thể gây tử vong. Một trong những chẩn đoán nhầm khác là viêm khớp dạng thấp. Từ đó dẫn đến điều trị tràn lan bằng các thuốc chống viêm không steroid, prednisolon, dexamethason, với hậu quả là biến chứng lao, loãng xương, gãy xương, đái tháo đường, tăng huyết áp. Các biến chứng thứ tư liên quan đến tai biến do dùng thuốc. Ngay cả khi chẩn đoán đúng, việc điều trị gút cũng có thể gây nên tai biến. Các thuốc chống viêm không steroid có thể gây tổn thương nhiều cơ quan như máu, thận, tiêu hóa, dị ứng.
Các biện pháp phòng ngừa
- Ăn uống điều độ, không được nhịn đói, bỏ bữa, không dùng các chất kích thích như ớt, hạt tiêu, các loại dưa muối và cà muối. Hạn chế tối đa ăn các loại thực phẩm như gan, tim, lưỡi động vật, nấm, trứng cá, kem.
- Trong các loại thịt nên chọn gà, vịt và cá. Chúng cũng tốt đối với những người béo hay có bệnh tim mạch vì chứa ít cholesterol.
- Các thực phẩm giàu chất xơ, thực phẩm không có hoặc ít có nhân purin và có công dụng tăng cường đào thải axit uric qua đường tiết niệu như: rau cần, súp lơ, dưa chuột, cải xanh, cà chua, cà pháo, cà tím, cải bắp, khoai tây, bí đỏ, bí xanh, dưa hấu, đậu đỏ, lê, táo, nho, cải trắng, hành tây, mía, chuối, cam quýt…
- Không uống rượu, hạn chế uống bia, không uống nước chè, cà phê đặc và các đồ uống có ga. Trong một công trình nghiên cứu, người ta thấy rằng ở nhóm người uống khoảng 1 lít bia trở lên trong một ngày có tỷ lệ bị gút gấp 2,5 lần so với nhóm người ít uống.
- Sữa và các sản phẩm của sữa như sữa chua; dưa chuột, dưa hấu... là các thức ăn tốt cho việc phòng và chữa bệnh gút.
- Nên uống nhiều nước khoảng 2,5-3 lít mỗi ngày. Nên uống nước khoáng không gas có độ kiềm cao giúp tăng đào thải acid uric và hạn chế sự kết tinh irate tại ống thận, làm giảm nguy cơ sỏi thậ.
Duyên Trần
