Rời thành phố Sơn La, xe chúng tôi leo trên những cung đường lắt léo dài vài trăm cây số để lên Điện Biên, sau đó lên công trường thuỷ điện Lai Châu. Trên những cung đường uốn lượn quanh những ngọn núi cao trùng điệp, tôi thoả thích ngắm nhìn những cánh hoa ban bung nở trắng xoá cả góc trời. Giữa bao la đại ngàn, từng chùm hoa ban trắng như bông và xốp tựa mây trôi chấm điểm trên cái nền xanh biếc của cây cối tạo ra một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Có thể nói hoa ban là một sản vật đặc trưng và quý hiếm của núi rừng hùng vĩ Tây Bắc.
Hoa ban, vị thuốc làm đẹp của phụ nữ Thái
Đưa tay chỉ về phía những vùng trắng hoa ban trên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp ấy, anh Lò A Pắn, người dân tộc Thái (Mường Nhé, Điện Biên) nói: "Ngoài tác dụng điểm tô cho vẻ đẹp của núi rừng Tây Bắc, em có biết hoa ban còn có tác dụng gì không?". Thấy tôi lắc đầu, anh tiếp lời: "Hoa ban còn được coi là vị thuốc làm đẹp da của con gái Thái nơi đây. Câu thơ "hoa ban nở thành người con gái Thái" chính là câu nói vẻ đẹp của người con gái Thái bắt nguồn từ hoa ban đấy". Đưa tay chỉ vào mình, anh nói tiếp: "Em không tin à. Em nhìn da dẻ của anh là biết liền". Quả thực, dù đã ở cái tuổi ngũ tuần, thế nhưng anh Pắn vẫn có làn da mịn màng, hồng hào và trắng ngần. Có được làn da đẹp đẽ ấy chính là nhờ hoa ban.
Theo lời kể của anh Pắn, mỗi độ xuân về, người phụ nữ Thái nơi đây lại tất tả vào rừng hái hoa ban về để làm đẹp. Sau khi hái hoa ban về, họ làm đẹp bằng cách ăn. Có nhiều cách để ăn, thế nhưng ở đây, người ta hay chế biến hoa ban theo kiểu chế biến món nộm ở dưới xuôi. Họ chần hoa ban qua nước sôi, sau đó bóp hoa với một chút muối, thêm các gia vị khác vào là thành. Hoa ban không khó ăn bởi nó có vị chua chua, hơi chát nhưng ăn nhiều lần, người ăn sẽ cảm thấy rất thích thú với mùi vị của hoa ban. Anh cũng khẳng định, ngày nhỏ anh rất hay được thưởng thức món nộm hoa ban này, thế nên, làn da của anh mới đẹp như bây giờ.
Cũng theo lời của một số đồng bào Thái, họ ăn hoa ban thường xuyên bởi hoa ban rất tốt cho việc làm đẹp da của họ. Trong cái lạnh giá, sương muối của vùng cao, làn da của họ không hề bị thô ráp, nứt nẻ như đồng bào dưới xuôi vì trong hoa ban có chất nhầy giúp cân bằng độ ẩm, tái tạo vẻ đẹp cho làn da. Nhiều người cũng khẳng định thêm, những người ở đây có làn da cực kỳ mịn màng, đẹp đẽ là nhờ hoa ban đỏ, thế nhưng hoa ban đỏ rất hiếm trong núi rừng Tây Bắc. "Suốt bao năm "lăn lộn" trên những cung đường, những cánh rừng của đại ngàn Tây Bắc, có duy nhất một lần tôi được nhìn thấy hoa ban đỏ. Hoa ban đỏ quý và hiếm lắm", anh Pắn khẳng định thêm.
Vân Thanh
