Mặc dù không phải tất cả những trải nghiệm đều như nhau, chúng có một số dấu hiệu đặc trưng: nhìn thấy một đường hầm ánh sáng; nhìn thấy những người thân yêu đã qua đời; cảm thấy hạnh phúc hoặc bay bổng; có một trạng thái nhận thức cao; cảm nhận một tình thương lớn; hồi tưởng lại toàn bộ cuộc đời, thường là trong một khoảng thời gian rất ngắn; và cảm thấy như linh hồn rời khỏi thể xác. NDEs cũng có khuynh hướng cải biến cuộc đời của những người đã trải nghiệm chúng – làm cho họ cố gắng trở thành người tốt hơn.
Những trải nghiệm phong phú và thú vị này đã đặt ra câu hỏi liệu chúng ta có linh hồn hay không, hay là ý thức của chúng ta chỉ là sản phẩm của bộ não. Cùng với sự tiến bộ của khoa học về não bộ, ngày càng có nhiều khẳng định rằng NDEs có thể được giải thích đơn thuần bằng khoa học thần kinh, do đó tránh bất cứ sự giải thích nào dựa vào linh hồn.
Nhưng những giải thích dựa trên khoa học thần kinh này chính xác đến đâu?
Một thông tin rất quan trọng là khoảng một nửa những NDEs xuất hiện khi những cá nhân này nghĩ rằng họ chuẩn bị lìa đời, nhưng không thật sự là cận kề cái chết y học. Chẳng hạn như, nếu một người rơi khỏi nhà cao tầng, và nghĩ rằng họ đang chết, nhưng chỉ chịu những chấn thương nhẹ. Nghĩa là nếu chúng ta quan sát não bộ để giải thích tất cả những yếu tố khác nhau của NDEs, chúng ta cần một sự giải thích bao gồm cả những trường hợp một người thật sự đang chết đi và trường hợp những người không thực sự nguy hiểm đến tính mạng, cùng với tình trạng sức khỏe của người đó.
Một giải thích thông thường được đề xuất bởi một số khoa học gia là: khi não bộ thiếu Oxy, bạn có thể phát hiện ra nhiều trạng thái phản ứng, đặc biệt là cảm giác có ánh sáng ở vùng trung tâm của thị giác. Dạng trải nghiệm này có thể được kết luận là do thiếu Oxy, nhưng vấn đề ở đây là, không phải tất cả những NDEs đều có hiện tượng anoxia (sự thiếu Oxy), nhưng nhiều trường hợp vẫn có cảm giác một đường hầm ánh sáng.
Hơn nữa, khi bộ não hết Oxy, nó bắt đầu kích thích rất nhanh một cách lộn xộn – nó không còn hoạt động như bình thường. Từ kiến thức của chúng ta về não bộ, sẽ không có một trải nghiệm tuần tự khi đang trong một trạng thái như vậy, nhưng sự lộn xộn có lẽ là tương tự với trường hợp một người bị lên cơn hay bị bệnh tâm thần – những thí dụ khác về việc não bộ hoạt động không bình thường.
Nhưng những gì chúng ta thấy là những trải nghiệm sống động, tuần tự và biến ảo – những người này nói rằng cảm giác NDEs của họ “thực tại hơn cả trong thực tế,” họ cảm thấy tự do, họ hiểu về vũ trụ một cách sâu sắc hơn, và cảm thấy chưa bao giờ hạnh phúc hơn thế. Điều này xuất hiện cả khi não bộ không bị nguy hiểm tức thời, lẫn khi nó chịu sự thúc ép dữ dội bởi tình trạng bị đe dọa mạng sống.
Khải Đơn
