Liên Xô từng có ý định gia nhập NATO như thế nào?

Liên Xô từng có ý định gia nhập NATO như thế nào?

Trương Mạnh Kiên
Thứ 2, 29/01/2018 | 14:52
0
Liên Xô coi việc gia nhập NATO là một trong những giải pháp chấm dứt Chiến tranh Lạnh và những người kế nhiệm Stalin thậm chí đã tán thành ý tưởng vào giữa những năm 1950.
Hồ sơ - Liên Xô từng có ý định gia nhập NATO như thế nào?

Bộ trưởng Ngoại giao Liên Xô Andrey Vyshinsky (người thứ hai bên trái Joseph Stalin) từng đề nghị London thảo luận về khả năng Moscow tham gia NATO.

Chiến tranh Lạnh có phải là điều không thể tránh khỏi? Một số học giả tin rằng cuộc chiến “không thuốc súng” này có thể đã không xảy ra trong thế kỷ 20 nếu phương Tây đưa ra lựa chọn linh hoạt hơn.

Vào cuối những năm 1940 và đầu những năm 1950, Chính phủ Liên Xô coi việc gia nhập NATO là một trong những giải pháp cho vấn đề trên và những người kế nhiệm Stalin thậm chí đã tán thành ý tưởng vào giữa những năm 1950.

Ý tưởng về Moscow gia nhập NATO bắt đầu râm ran ở Liên Xô ngay từ thời điểm liên minh quân sự này ra đời vào năm 1949. Nó cũng được thúc đẩy bởi các cuộc thảo luận trong nghị viện Anh về việc có cần thiết phải mời Moscow tham gia vào tổ chức an ninh mới hay không. Mặc dù Chiến tranh Lạnh khi đó đã bắt đầu, nhưng ký ức về những ngày tháng Liên Xô và phương Tây bắt tay nhau chống lại phát xít Đức vẫn còn nồng ấm.

Trong bối cảnh này, Bộ trưởng Ngoại giao Liên Xô Andrei Wyschinski đã chủ động gửi một thông điệp tới London để nói về khả năng Moscow gia nhập câu lạc bộ an ninh mới. Tuy nhiên, thiện chí của Liên Xô chỉ nhận được sự im lặng.

Ý định gia nhập NATO nổi lên một lần nữa vào năm 1952, trong một cuộc họp giữa đại sứ Pháp tại Moscow Louis Joxe và lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin. Nhà ngoại giao Pháp giải thích rằng, NATO là một tổ chức hòa bình mà sự tồn tại của nó không đi ngược lại với Hiến chương Liên Hợp Quốc. Stalin khi đó nở nụ cười và hỏi: “Liệu Liên Xô có nên tham gia vào NATO hay không?”.

Theo nhà sử học Natalia Egorova, nhiều người cho rằng đây chỉ là câu nói đùa của Stalin. Tuy nhiên, nhiều học giả về sau phân tích một cách kỹ càng hơn lại đưa ra quan điểm khác. Nhà sử học Nikolai Kochkin tin rằng nhà lãnh đạo Liên Xô thực sự muốn đặt vấn đề về khả năng tham gia, đồng thời liên kết đến những tuyên bố của Liên Xô về ý định “sẽ gia nhập liên minh” này nếu nó được tạo ra cho mục đích chống lại nguy cơ xâm lăng của Đức trong tương lai (Đức là chủ đề tranh cãi gay gắt nhất ở châu Âu vào thời điểm đó).

Không nhận được câu trả lời nhiệt thành, Stalin đã gọi NATO là tổ chức “phá hoại Liên Hợp Quốc” vì “bản chất hung hăng” đến từ “sự gắn kết quân sự quá mức giữa các quốc gia” trong lúc thiếu đi một thỏa thuận an ninh chung ở châu Âu.

Đó là lý do tại sao vào năm 1954, các nhà lãnh đạo kế nhiệm Stalin – gồm bộ ba Nikita Khrushchev, Georgy Maksimilianovich Malenkov và Nikolai Aleksandrovich Bulganin - đổi mới ý tưởng về việc gia nhập liên minh bằng việc đưa ra một số điều kiện.

Trong đó Moscow nhấn mạnh các nguyên tắc về chủ quyền, không cho phép bên ngoài can thiệp vào công việc nội bộ của các nước khác. Moscow cũng không thích sự hiện diện quân sự của Mỹ ở châu Âu và mong muốn Washington đóng cửa căn cứ trên châu lục này.

Khi trình bày đề nghị chính thức với phương Tây vào ngày 31/3/1954, giới lãnh đạo Liên Xô không muốn tập trung vào số lượng điều kiện quá nhiều mà chỉ nói một cách chung chung, để phòng trường hợp Anh, Pháp, Mỹ nói tuyên bố này chỉ mang mục đích tuyên truyền, khi Moscow đưa ra các điều kiện mà họ “không thể chấp nhận được”.

Ngoài đề xuất gia nhập NATO, Liên Xô còn ngỏ ý ký kết Hiệp ước an ninh tập thể châu Âu. Để bác bỏ những lời chỉ trích tiềm năng từ phương Tây, Moscow tiếp tục xoa dịu lập trường của mình bằng việc mời Mỹ tham gia.

Điều gì khiến giới lãnh đạo Liên Xô muốn thúc đẩy một hiệp ước an ninh châu Âu và xem xét khả năng gia nhập NATO? Theo các học giả sau này, động cơ của Moscow có thể suy ra từ bài phát biểu của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô Georgy Maksimilianovich Malenkov vào ngày 12/3/1954.

Khi đó, ông Malenkov đặt sang một bên những sự đối đầu truyền thống giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản để cảnh báo về dấu chấm hết cho nền văn minh loài người nếu cuộc chiến tranh thế giới thứ ba diễn ra. Trong đó nguy cơ xung đột hạt nhân là rất lớn.

Tháng 5/1954, phương Tây từ chối đề nghị của Moscow, cho rằng vai trò thành viên của Liên Xô không phù hợp với tính chất dân chủ và phòng thủ của NATO. Theo quan điểm của nhà sử học người Anh Geoffrey Roberts, Liên Xô đã cho thấy lập trường rất nghiêm túc trong việc thiết lập nên cấu trúc an ninh chung châu Âu và hướng tới đàm phán có thể dẫn đến kết thúc Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên học giả này phàn nàn rằng phương Tây khi đó nên đưa ra “một phản ứng linh hoạt hơn” trước đề nghị của Liên Xô.

Sự lớn mạnh của NATO cùng việc vi phạm các thỏa thuận trước đó về không tái vũ trang cho Tây Đức đã trở thành mối đe dọa hiện hữu đối với Liên Xô và các quốc gia xã hội chủ nghĩa. Ngày 14/5/1955, Liên Xô cùng 7 quốc gia Đông Âu là Albania, Ba Lan, Đông Đức, Tiệp Khắc, Romania, HungaryBulgaria đã ký hiệp ước thành lập khối Hiệp ước Warszawa, đóng trụ sở chính ở Thủ đô của Ba Lan, trở thành khối quân sự đối đầu với phương Tây – đưa Chiến tranh Lạnh bước vào những giai đoạn căng thẳng tột cùng sau này.

Bí mật trong trung tâm "chống chiến tranh hỗn hợp" của NATO và EU

Chủ nhật, 28/01/2018 | 19:00
Hybrid CoE ra đời với mục đích áp chế các loại hình tấn công trên nhiều mặt trận: Ngoại giao, chính trị, truyền thông, không gian mạng và quân sự đến từ Nga.
Cùng tác giả

Các nước trên thế giới áp dụng EPR ra sao?

Chủ nhật, 26/09/2021 | 06:00
Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) được áp dụng thành công từ cuối những năm 1980 tại các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Đức...

Vì sao các thương hiệu lớn đổ xô đi sản xuất... tiếng cười?

Thứ 3, 29/06/2021 | 16:22
Hài độc thoại trở thành phương thức quảng cáo mới để các công ty như JD.com, Meituan, Alibaba thu hút người tiêu dùng thế hệ Z.

Vụ chặn tàu khu trục: "Gậy nhỏ" của Anh khó đấu "chiến ý lớn" của Nga?

Chủ nhật, 27/06/2021 | 10:00
Hành động mạo hiểm của tàu HMS Defender với Nga được cho là đã có tính toán từ trước, nhưng cách tiếp cận của Anh bị coi là “miệng to nhưng gậy nhỏ”.

Thả bom chặn tàu khu trục: Nga "rắn" là có ý đồ, Anh hành động kỳ lạ?

Thứ 7, 26/06/2021 | 10:00
Nga đã hành động "rắn" hơn mức cần thiết khi tuyên bố thả bom chặn tàu khu trục Anh nhưng hành trình "nhạy cảm" của tàu HMS Defender cũng được cho là mạo hiểm.

Xe ô tô điện Mitsubishi giá chỉ 400 triệu đồng sắp đổ bộ thị trường Đông Nam Á

Thứ 6, 25/06/2021 | 16:39
Dựa vào những chính sách trợ giá và tối ưu chi phí sản xuất, Mitsubishi sẽ ra mắt mẫu xe điện cỡ nhỏ có giá khoảng 18.000 USD ở Đông Nam Á vào năm 2023.
Cùng chuyên mục

Thông tin mới về Dự án tuyến đường BT trước "hoàng hôn" tại Thanh Hóa

Thứ 4, 12/07/2023 | 07:00
Tỉnh Thanh Hóa vừa có động thái "quay xe", khi điều chỉnh thanh toán đối ứng từ 5 khu đất xuống còn 3 tại dự án BT đường nối Tỉnh lộ 514 và Quốc lộ 47C, Triệu Sơn.

Kiên Giang: Xử phạt 38 cơ sở kinh doanh hàng giả vi phạm gần 1 tỷ đồng

Thứ 5, 29/06/2023 | 14:50
Trong 6 tháng đầu năm 2023, Cục QLTT phát hiện và xử lý 38 cơ sở kinh doanh vi phạm, phạt tiền 901.242.000 đồng, trị giá hàng hóa vi phạm 889.870.000 đồng.

Mỹ công bố thêm tài liệu mật về vụ ám sát cố Tổng thống Kennedy

Thứ 7, 18/12/2021 | 19:00
Giới chức Mỹ mới đây đã công bố tập tài liệu mật dài hàng nghìn trang về vụ ám sát cố Tổng thống John F. Kennedy.

Ấn Độ: Chủ quan ngủ dưới xe buýt, 18 người bị xe tải đâm tử vong

Thứ 4, 28/07/2021 | 19:38
Một xe tải chạy quá tốc độ đâm vào xe buýt hai tầng ở miền Bắc Ấn Độ khiến ít nhất 18 người tử vong và nhiều người khác bị thương.

Virus Corona chỉ gây bệnh cho chó lại xuất hiện ở người viêm phổi

Thứ 5, 20/05/2021 | 20:15
Một nhóm khoa học quốc tế đã phát hiện ra một loại virus corona mới có thể lây nhiễm cho con người. Trước đó, loại virus này được biết đến chỉ gây bệnh ở chó.
     
Nổi bật trong ngày

Nơi đáng sợ nhất hành tinh, hơn cả tam giác quỷ Bermuda

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:01
Gây nên hàng loạt vụ mất tích của hàng chục nghìn người mà không để lại dấu vết nào,  Alaska còn bí ẩn và đáng sợ hơn tam giác quỷ Bermuda. 

45 người thiệt mạng trong vụ xe buýt lao xuống khe núi ở Nam Phi

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:36
Vụ tai nạn xe buýt nghiêm trọng khiến 45/46 người thiệt mạng tại Nam Phi. Người sống sót duy nhất là một đứa trẻ 8 tuổi.

Giải xổ số độc đắc 28.000 tỷ đồng đã có chủ

Thứ 6, 29/03/2024 | 07:00
Giải độc đắc Mega Millions đã công bố chủ nhân chiếc vé trúng thưởng trong kỳ quay số trị giá 1,13 tỷ USD sau 30 lượt quay trước đó mà không tìm ra người chiến thắng

Khoảnh khắc tên lửa dẫn đường Nga tấn công, hệ thống P-18 của Ukraine nổ tung, bốc cháy dữ dội

Thứ 5, 28/03/2024 | 13:55
Hai video vừa được công khai cho thấy, tên lửa Nga tấn công chính xác, hai hệ thống radar giám sát trên không và cảnh báo sớm P-18 của Ukraine nổ tung.

Sau trận chiến kéo dài, Nga vào Krasnoe, Ukraine nỗ lực phản công

Thứ 5, 28/03/2024 | 09:55
Lá cờ của Lực lượng Dù Nga đã được treo ở thị trấn Krasnoe, phía tây nam Artyomovsk.