Dương Trường Giang, chàng nhạc sĩ sinh năm 1987 cho rằng, phố và mùa trong bài "Phố không mùa" của anh là một mẫu số chung của những ai hoài niệm về phố, không riêng gì Hà Nội, không dành riêng cho ai...
Điệp khúc "Phố không mùa" được viết từ... 3 năm trước
Là một nhạc sĩ trẻ, có những bài hát mang nhiều suy tư và cảm xúc, để lại cho người nghe sự lắng đọng sâu sắc, Trường Giang đến với âm nhạc như thế nào?
Tôi đến với âm nhạc rất tình cờ. Vào năm lớp 12, trong lúc gần tới hội diễn văn nghệ chào mừng ngày 20/11, tôi được các bạn trong lớp "bầu" lên hát trước toàn trường. Rất may là tiết mục của tôi được mọi người rất thích, rồi cô Vân (hiện nay là Hiệu trưởng trường PTTH Thăng Long, Hà Nội) động viên tôi đi thi hát ở các cấp. Hồi ấy, tôi thi đâu được đấy, từ cấp quận cho đến quốc gia và từ những buổi biểu diễn ấy, tôi bắt đầu yêu âm nhạc. Tôi bảo bố, con sẽ thi vào Nhạc viện, bố không đồng ý vì lúc ấy bố tôi đã xin cho tôi một suất học bổng ở Tiệp Khắc (cũ). Tôi thi đỗ khoa Thanh nhạc, Học viện Âm nhạc Quốc gia và từ đó theo đuổi con đường âm nhạc. Nếu không học nhạc, chắc giờ tôi đã là một du học sinh ở Tiệp rồi.
Nhạc sĩ Dương Trường Giang
Sáng tác của Giang có những cái tên như "Phố không mùa", "Mùa đi qua phố", "Phía cuối ngõ tối"... có vẻ như Giang rất yêu các con phố ở Hà Nội?
Từ những ngày bước chân vào con đường âm nhạc, tôi đã xác định là không cần nhanh, không cần đình đám. Tôi muốn các tác phẩm của mình có một giá trị nhất định. Tôi viết về tình yêu như "Thế thôi", "Xin đừng quên nhau" đều có hình ảnh phố trong đó, vì bản thân tôi khá lãng mạn, phố luôn để lại cho tôi những hình ảnh thân quen và bình yên. Tôi yêu các con phố. Phố Hà Nội là tuổi thơ tôi là những kỷ niệm của tôi. Tôi là người khó chia sẻ, vì thế tôi thường lồng những hình ảnh mình suy nghĩ vào các bài hát và tự nhiên, các giai điệu ấy đã ra đời.
Con phố nào để lại cho anh những kỷ niệm sâu sắc?
Hầu hết các con phố ở Hà Nội đều là kỷ niệm đối với tôi. Các bài hát về phố của tôi thường là những bài cảm xúc mạnh. Tuy nhiên, phố ở đây là các con phố ở khắp Việt Nam, ai nghe, ở nơi nào đó nghe nhạc, cũng có thể thấy "phố nhà mình" trong đó. Phố và cây là một giá trị bền vững, ít thay đổi. Mùa thì luôn luôn thay đổi, không ai có thể khẳng định rằng, mùa đông năm nay sẽ giống mùa đông năm ngoái, vì thế, phố - cũng là một hoài niệm của những người con xa xứ, xa Việt Nam, xa Hà Nội. Có thể, đấy là một con phố không tên, đi vào ký ức và nỗi nhớ của nhiều người.
"Phố không mùa" được Giang viết như thế nào?
Mới đầu tôi viết bài hát "Mùa đi ngang phố", sau đó là "Hà Nội mùa lá bay", tôi dự tính sẽ viết một chuỗi gồm ba bài hát để ra một Album. Đó sẽ là một sản phẩm nghiêng về chất lượng hơn là số lượng. Năm 2010, tôi được giải Bài hát Việt với ca khúc "Mùa đi ngang phố". Năm 2011 tôi viết "Hà Nội mùa lá bay". Tôi dự định đây sẽ là ca khúc đầu tiên trong dự án về Hà Nội. "Mùa đi ngang phố" sẽ là ca khúc cuối và "Phố không mùa" sẽ là ca khúc ở giữa, "giải tỏa" hết những nút thắt ở đầu và cuối của dự án. Nhưng tôi không làm thế nào viết được, dù đã lên kế hoạch chi tiết.
Cho đến cuối năm 2012, tôi mới hoàn thành được "Phố không mùa" và 1 tháng sau thì ra mắt khán giả. Điều đặc biệt là phần điệp khúc của "Phố không mùa" được tôi viết từ... 3 năm trước. Phần điệp khúc đó, là cảm xúc viết trước nhưng tôi không thay đổi chút nào khi ghép vào bài hát. Khán giả nghe một lần sẽ thích điệp khúc của "Phố không mùa", nhưng nghe đến lần thứ 8, thứ 10 sẽ thích cả bài hát vì giai điệu rất sâu lắng, hơn nữa các giai điệu lại tràn ngập hình ảnh đẹp về phố phường nên thấy rất thân quen.
Dường như "Phố không mùa" là một bước ngoặt trong sáng tác những ca khúc trữ tình, sâu lắng của Giang?
Sau khi bài hát được nhiều người biết đến, tôi cảm thấy mình được... giải thoát. Bởi vì nhiều người nghe những bài hát trước của tôi đều bảo: "Sao không tận dụng thời điểm "hot" mà đưa những bài hát ấy lên?". Nhưng tôi có nói lại rằng: "Tôi chưa làm kinh tế từ những bài hát, cái quan trọng với tôi không phải là chỗ đứng trên thị trường, tôi không muốn những bài hát của tôi dừng lại ở những bài dễ nghe quá mà tôi muốn đi vào chiều sâu trong tác phẩm âm nhạc...". Cũng may là "Phố không mùa" đã có hiệu ứng tốt trên thị trường âm nhạc.
Nhạc sĩ Dương Trường Giang và Bùi Anh Tuấn
Tôi không làm nhạc vì... kinh tế
Nhạc của anh có gì khác biệt so với sáng tác của những nhạc sĩ trẻ khác?
Khác biệt lớn nhất là âm nhạc của tôi không có sự kể lể, mà nó đánh vào yếu tố cảm giác, về sự hoài niệm của khán giả. Khi nghe câu đầu tiên, người nghe có thể đặt mình vào không gian ấy để mà sống với kỷ niệm của chính mình. Khi nghe, khán giả có thể liên tưởng ngay đến những cảm xúc đã qua của mình để mà đồng cảm với tác giả. Tôi viết âm nhạc cho tôi, nhưng tôi biết cách tiết chế những cảm xúc riêng của mình để đồng cảm với khán giả. Hơn nữa, cách nhìn về Hà Nội của tôi cũng khác: Tôi thích Hà Nội về đêm khi mọi ồn ào đều lắng xuống. Tôi thích Hà Nội qua từng gốc cây quanh Hồ Gươm, tôi biết quanh Bờ Hồ có tới 544 cái cây.
Có thể nói "Phố không mùa" kết hợp với Bùi Anh Tuấn là một lựa chọn thông minh của anh?
Nhiều người nói rằng, tôi là người tính toán khi kết hợp với Bùi Anh Tuấn để song ca bài hát "Phố không mùa", khi cậu ấy đang được yêu thích sau The voice 2012. Tôi không cãi lại, bởi tôi không thể bắt người này hay người kia suy nghĩ giống mình được. Với "Phố không mùa", tôi chưa kiếm được một đồng tiền nào cả. Vì tôi muốn tạo một thương hiệu, có sản phẩm âm nhạc tốt trước đã. Có công ty nhạc chuông đã mời tôi ký hợp đồng 100 triệu đồng để sử dụng bài hát "Phố không mùa", nhưng tôi không bán cho một đối tác nào cả. Vì tôi cho rằng, nếu bán bài hát, tôi sẽ phải lên một bảng xếp hạng nào đấy. Nếu bài hát của tôi không đứng trên giá trị về mặt tinh thần thì giá trị về vật chất không quan trọng. Tôi không kiếm tiền dưới năm 30 tuổi, mà tôi tạo dựng uy tín trước đã.
Sau Scandal của Bùi Anh Tuấn ở chương trình Bài hát yêu thích tháng 3 liên quan đến "Phố không mùa". Anh và Bùi Anh Tuấn đã bình thường lại chưa?
Hôm đó tôi rất buồn. Nhưng dù sao, tôi và Bùi Anh Tuấn cũng như hai anh em, mà anh em thì không bỏ nhau được. Cái mà tôi buồn hơn, không phải bài hát bị cắt ở tháng 3 mà việc Bùi Anh Tuấn bị "kỳ thị". Có thể, Tuấn rất hay sai hẹn nên những người làm việc với cậu ấy luôn có cảm giác không được tôn trọng. Nhưng, Bùi Anh Tuấn cũng rất đáng thương, cậu ấy luôn cô đơn. Hai ngày trước, Tuấn gọi điện cho tôi và nói ra Hà nội sẽ đến gặp tôi để bàn về chuyện âm nhạc tiếp. Với tôi, Bùi Anh Tuấn có tố chất để trở thành Sao.
Từ chối bán bài hát, kinh tế của gia đình Giang chắc khá giả?
Tôi chia sẻ thật là kinh tế gia đình không khá giả. Ngày trước, bố muốn tôi du học là do có học bổng. Ngày xưa, gia đình tôi chuyển từ nước ngoài về, có làm kinh tế nhưng mọi việc không như mong muốn, nên mức sống chỉ tạm đủ. Bản thân tôi phải tự lập từ năm 18 tuổi, kể cả tiền học, tiền mua xe máy, tôi không xin bố mẹ. Tôi muốn tạo cho mình một vị trí, chạy theo giá trị lâu dài chứ không phải là kiếm tiền bằng mọi giá.
Nhiều người nói rằng nhạc của Giang rất khó nghe, theo anh thế nào?
Tôi công nhận điều này. Nhưng ai thích nghe thì sẽ "nghiện". Âm nhạc là con người tôi. Tôi vốn cũng gai góc, cực đoan, già dặn hơn tuổi nên âm nhạc không thể khác được. Thực ra, để viết những bài dễ nghe, tôi có thể viết được, nhưng mà làm âm nhạc việc đầu tiên là phải thỏa mãn mình. Giai điệu khó nghe không phải là vấn đề, điều quan trọng là ý nghĩa mình truyền tải qua những giai điệu ấy như thế nào. Nhiều người nghe nhạc của tôi, nói rằng, họ đã bị "ám ảnh" bởi câu chữ và giai điệu của bài hát.
Cảm ơn Dương Trường Giang về buổi trò chuyện này!
Lạc Thành
