Người ta cho rằng chính sự tiếp tay của Malinche cho thực dân Tây Ban Nha mà cuộc chiến đấu của người Aztec mới thất bại. Tuy nhiên sau này nhiều ý kiến bênh vực cho Malinche lại phân tích rằng chính nhờ sự can thiệp của Malinche mà đế chế Aztecs chuyên quyền, tàn bạo mới sụp đổ và người dân mới không bị thảm sát nghiêm trọng hơn.
Từ nô lệ trở thành thông dịch viên
Cho đến nay người ta vẫn tranh luận về vai trò của La Malinche trong cuộc chiến giữa thực dân Tây Ban Nha và tộc người Aztec ở Mexico, cô vô tình trở thành người mắc kẹt giữa hai luồng dư luận ở hai đất nước.
Hình ảnh Malinche trong một buổi làm thông dịch viên cho tướng Cortes
La Malinche được cho là sinh vào khoảng những năm 1496 - 1505 trong một gia đình quý tộc người Aztec. Đây là những năm mà đế chế Aztecs của người Aztec ở vùng Mexico vô cùng hùng mạnh. Ngay từ nhỏ Malinche đã nhận được sự giáo dục khác xa so với những bé gái trong xã hội bấy giờ, cha cô đã cho cô đặc quyền tự do, được học tập và làm mọi việc theo ý của mình. Tuy nhiên, khi Malinche đang tràn ngập trong những năm tháng tuổi thơ vô cùng yên ấm, hạnh phúc thì cha cô đột ngột qua đời và sự kiện đau buồn này đã chính thức thay đổi cuộc đời cô. Sau khi cha mất, mẹ Malinche tái hôn và sinh thêm một đứa con trai. Điều đáng buồn là Malinche đã không còn được chào đón trong ngôi nhà có người em trai mới ra đời. Người cha dượng sợ sự tồn tại của cô sẽ là mối đe dọa đối với việc thừa kế của đứa con trai nên ép vợ từ bỏ con riêng. Vậy là dưới áp lực của gia đình nhà chồng, mẹ Malinche buộc phải từ bỏ đứa con gái ruột của mình. Bà đã bán Malinche để làm nô lệ cho một thương nhân người Maya và tuyên bố với những người hàng xóm rằng con gái mình đã chết.
Bắt đầu từ thế kỉ XI thực dân Tây Ban Nha bắt đầu bành trướng thế lực của mình bằng các cuộc chinh phạt những vùng đất rộng lớn lân cận. Một trong những người chỉ huy tài ba nổi tiếng của thực dân Tây Ban Nha lúc đó là Hernan Cortes - một tiểu quý tộc sinh năm 1485. Năm 1519, Hernan Cortes cầm đầu đoàn quân viễn chinh thứ ba Tây Ban Nha đã chiến thắng trong một trận chiến với người Maya ở Tabasco. Và như một hình thức cống nạp cho người chiến thắng, 20 nô lệ của người Maya đã được cống nạp cho đội quân viễn chinh của tướng Cortes. Malinche chính là một trong số 20 nô lệ ấy.
Với ngoại hình xinh đẹp và khả năng am hiểu cả ngôn ngữ Aztec và ngôn ngữ Maya, cô gái nô lệ Malinche đã thu hút được sự chú ý của ngài tướng quân. Đặc biệt thời kì đó tiếng Nahuatl (ngôn ngữ của người Aztec ở miền Trung Mexico từ thế kỉ VII) được sử dụng rất phổ biến và khi tiến hành các cuộc chinh phạt những vùng đất Trung Mỹ tướng quân Hernan Cortes đã gặp phải những khó khăn không nhỏ với rào cản ngôn ngữ này. Biết được khả năng thông thuộc cả tiếng Nahuatl và tiếng Maya của cô nô lệ người Aztec, tướng quân đã dần dần coi cô như một thông dịch viên để phục vụ cho những cuộc đàm phán với người bản địa. Ban đầu khi Malinche chưa biết tiếng Tây Ban Nha thì việc thông dịch từ tiếng Nahuatl sang tiếng Tây Ban Nha còn cần qua một người thông dịch nữa. Đó là linh mục người Tây Ban Nha tên Gernimo de Aguilar trong đoàn tùy tùng của tướng Cortes. Vị linh mục này bị người Maya bỏ tù nhiều năm và đã học được ngôn ngữ của họ. Trong các cuộc đàm phán với các đại diện của người Aztec, Malinche sẽ dịch sang tiếng Maya và vị linh mục sẽ dịch sang tiếng Tây Ban Nha cho tướng quân.
Tuy nhiên, thời gian sau đó Malinche đã học được tiếng Tây Ban Nha và trở thành thông dịch viên trực tiếp cho tướng Cortes. Tướng Cortes đã sử dụng khả năng ngôn ngữ của Malinche để kéo lợi thế về phía mình trong các cuộc đàm phán với Đế chế Aztecs. Và Malinche đã làm rất tốt việc này. Cô là người trung gian giới thiệu và sắp xếp, tổ chức các cuộc đàm phán giữa hoàng đế Aztecs Montezuma và Hernan Cortes. Ban đầu hoàng đế Montezuma còn mơ hồ về việc đội quân viễn chinh Tây Ban Nha tới Mexico với mục đích giúp đỡ người Aztec nhưng ảo tưởng này đã tan biến khi ông nhận ra ý định thực sự của Cortes là muốn đặt chế độ thực dân lên vùng đất Mexico trù phú.
Chân dung La Malinche
Tội đồ của dân tộc hay Đức mẹ đồng trinh Maria?
Trong cuộc viễn chinh của đội quân Tây Ban Nha vào vùng thung lũng Mexico lúc bấy giờ, Malinche đóng vai trò là người giao tiếp và đàm phán với các bộ tộc khác nhau để người Tây Ban Nha đi qua vùng lãnh thổ của họ mà không bị tấn công. Nhiều người bản địa cũng đã tham gia vào đội quân của tướng Cortes với hi vọng đánh bại người Aztec - kẻ thù hùng mạnh và tàn bạo đã thống trị họ suốt một thời gian dài.
Theo những tài liệu còn sót lại thì trong thời gian đội quân Tây Ban Nha do tướng Cortes cầm đầu tiến hành kế hoạch lật đổ đế chế Aztecs thì Malinche đã đọc được một kế hoạch của người bản xứ Cholula kết hợp với người Aztec nhằm tiêu diệt quân Tây Ban Nha. Sau khi đọc được bản kể hoạch đó cô đã cảnh báo tướng Cortes và còn thâm nhập vào những người bản xứ Cholula để phá vỡ âm mưu làm hại người tình của mình. Tướng Cortes nhờ đó mà đã chiến thắng và tiêu diệt hết người Cholula.
Lịch sử Mexico kể lại nhiều câu chuyện khác nhau về La Malinche và cũng có nhiều ý kiến khác nhau về tầm quan trọng cũng như toan tính của người phụ nữ này. Một vài mẩu chuyện cho rằng cô là người phản bội người Mexico bản địa, thậm chí còn cho rằng cô là một người mưu mô, độc ác. Nhiều người nghi ngờ Malinche có mối thâm thù cá nhân với người Aztec nên đã tích cực trong việc giúp đỡ Hernan Cortes tiêu diệt chính bộ tộc mình. Có lẽ mối thâm thù ấy bắt nguồn từ việc cô cảm thấy bị người dân quê hương mình phản bội và phải chịu kiếp nô lệ đắng cay trong một thời gian dài.
Hiện nay, người ta thiên về bênh vực Malinche hơn, khẳng định cô không phải là một kẻ phản bội đất nước, phản bội dân tộc. Mặt khác cô còn là một nữ anh hùng với việc góp phần lật đổ những kẻ cai trị tàn bạo thuộc đế chế Aztec và làm dịu cơn phẫn nộ của Hernan Cortes. Nếu như không có sự xoa dịu của cô thì rất có thế Đế chế Aztecs sẽ bị hủy diệt nghiêm trọng hơn và người dân nơi đây còn phải hứng chịu những điều khủng khiếp hơn. Với phân tích như vậy, nhiều người ca tụng Malinche như một vị cứu tinh của người dân Mexico, có thể sánh ngang với Đức Trinh Nữ Maria.
Đối với một số người đơn giản hơn thì cho rằng Malinche là một người phụ nữ hết mình vì tình yêu, cô không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc làm theo trái tim của mình là đi theo và bảo vệ tướng quân Hernan Cortes người yêu thương cô và đã cứu cô lên từ thân phận nô lệ.
| Tình nhân của tướng cai trị Tây Ban Nha Ngoài việc trở thành thông dịch viên phục vụ cho quân đội Tây Ban Nha với cái tên mới Dona Marina, Malinche còn trở thành tình nhân của của tướng Hernan Cortes. Năm 1522, cô đã sinh cho Cortes một cậu con trai đặt tên là Don Martn Corts. Đứa con của họ là một trong những đại diện đầu tiên mang dòng máu hỗn hợp giữa người châu Âu và người châu Mỹ bản địa. Sau khi chia tay với Hernan Cortes, Malinche đã kết hôn với một người Tây Ban Nha và có một cô con gái tên Maria Jaramillo. Sự biến mất đột ngột của Malinche sau đó khiến người ta không thể xác định được chính xác ngày chết của cô. Các học giả sau này cho rằng cô chết vào khoảng năm 1529 sau cuộc chinh phục Mexico của người Tây Ban Nha gần một thập kỷ. |
Đinh Nhung
