Và đầu tháng 5 này, tại khu nuôi trai đầm Hải Phú thuộc xã Lộc Bình (Phú Lộc, Thừa Thiên - Huế), anh Việt đã công bố nhiều viên ngọc trai đen do chính anh tự cấy ghép và nuôi thành công.
Đinh Văn Việt đang cầm viên ngọc hắc trân châu do mình nuôi cấy
Ngọc trai đen khẳng định ý thức dân tộc
Ngọc trai là mặt hàng có giá trị kinh tế rất cao. Nuôi cấy ngọc trai phát triển mạnh ở nhiều địa phương trong những năm gần đây. Ngọc trai có màu trắng sữa được nuôi cấy và sản xuất ở trong nước đang dần khẳng định thương hiệu, song nuôi cấy ngọc trai đen (hắc trân châu) vẫn còn là điều xa lạ, bí ẩn đối với các doanh nghiệp nuôi ngọc trai trong nước.
Anh Việt cho biết, vào năm 2008, khi thấy nhiều công nhân kỹ thuật của công ty đang cấy ghép ngọc vào con trai không đúng kỹ thuật, một chuyên gia ngọc trai người Nhật nói với trình độ kỹ thuật cấy ghép ngọc trai như vậy thì không bao giờ cấy ghép thành công được hắc trân châu, và việc cấy ghép thành công ngọc trai đen chỉ có ở người Nhật chúng tôi mà thôi. Thời điểm này, anh Việt đang là một kỹ thuật viên cấy ghép trai, kiêm phiên dịch tiếng Nhật cho vị chuyên gia trên.
"Tôi không thể chấp nhận câu nói đó, Người Việt có đủ tri thức, kinh nghiệm để làm được nhiều điều có thể sánh ngang với nhiều nước tiên tiến trên thế giới" - Anh Việt nói. Lá đơn xin nghỉ việc đã được anh Việt gửi đến công ty, nơi mà mang lại thu nhập cho anh hơn 1.000 USD/tháng và bắt đầu hành trình đi tìm bí quyết nuôi cấy ngọc hắc trân châu.
Hơn 17 năm gắn liền với công việc nuôi cấy ghép ngọc trai, nhiều lần được sang Nhật Bản học hỏi kinh nghiệm đã giúp anh Việt đã nắm được kỹ thuật nuôi cấy ghép ngọc trai và anh tự tin mình có thể cấy ghép thành công không chỉ ngọc trai màu trắng hoặc vàng.
Những vùng nổi tiếng với nghề nuôi trai ở Phú Quốc (Kiên Giang), Hạ Long (Quảng Ninh), vịnh Vân Phong (Khánh Hòa)... đã in dấu chân của Việt, không chỉ tìm đến để học hỏi kinh nghiệm nuôi cấy trai mà còn là hành trình đi tìm giống trai có thể cấy ghép được ngọc trai đen. Đầu năm 2010, Việt đã để người vợ và 2 cô con gái còn nhỏ ở quê hương Yên Khánh (Ninh Bình) để chọn đầm Hải Phú (thuộc xã Lộc Bình), nơi có con điệp đen quý hiếm, để làm nên thương hiệu ngọc hắc trân châu trên vùng đất này.
Tháng 8/2010, anh Việt đã thực hiện nuôi cấy ghép ngọc trai thử nghiệm. Đến tháng 5/2011 những con trai đầu tiên đã cho được những viên ngọc hắc trân châu được đánh giá có chất lượng khá tốt. Đinh Văn Việt hồ hởi khoe: "Những viên ngọc trai đen được nuôi cấy ghép đầu tiên đã được ra đời tại đầm Hải Phú, và trai cho ngọc đạt tỉ lệ thương phẩm trên 50%, kết quả thành công hơn ở nhiều khu vực nuôi trai nổi tiếng khác trong nước".
Để nuôi cấy ghép thành công con trai đen, anh Việt đã sử dụng ngọc trai Akoya (Nhật Bản) cấy vào tế bào trai điệp đen ở Hải Phú, sau một thời gian nuôi những con điệp đen đã cho ra đời ngọc trai đen. Những viên ngọc hắc trân châu vừa được cơ quan chức năng kiểm định đã đánh giá về màu sắc, độ bóng khi tán xạ ánh sáng chiếu vào bề mặt, độ dày của lớp trong mờ của viên ngọc không thua so với nhiều viên ngọc trai đen được sản xuất ở nước ngoài. Đây có thể khẳng định là thành công lớn, mang tính đột phá trong ngành nuôi trai lấy ngọc ở trong nước, bởi giá trị thương phẩm của ngọc trai đen gấp 10 lần so với ngọc trai màu trắng sữa.
Sống lại giấc mơ làm giàu từ ngọc trai
Năm 2005, Bộ Khoa học và Công nghệ đã quyết định đầu tư 1 tỷ đồng, giao cho Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thừa Thiên - Huế phối hợp với Công ty Cổ phần nuôi và dịch vụ thủy sản Thừa Thiên - Huế triển khai dự án "Tiếp nhận công nghệ và xây dựng mô hình nuôi trai lấy ngọc" tại xã Lộc Bình, thông qua việc hỗ trợ người dân tham gia dự án.
Người dân xã Lộc Bình hy vọng làm giàu nhờ con ngọc trai
Hàng chục hộ dân ở xã Lộc Bình đã vay mượn tiền để nuôi ngọc trai với khát vọng làm giàu từ con trai. Song đến năm 2008 dự án này đã phá sản hoàn toàn. Ngọc trai thu hoạch không có người mua, hàng chục hộ nuôi trai trở thành con nợ từ hàng chục cho đến cả trăm triệu đồng.
Còn nay, ông Lê Túy - Chủ tịch UBND xã Lộc Bình - vui mừng nói: "Thành công mô hình nuôi ngọc trai, đặc biệt là ngọc trai đen do anh Việt nuôi cấy thành công đang sống lại giấc mơ làm giàu từ con trai của người dân Lộc Bình".
Để khuyến khích người dân nuôi ngọc trai, công ty của anh Việt đã đầu tư hệ thống lồng bè, vật tư, con giống để nuôi trai lấy ngọc, đồng thời phụ cấp 300.000 đồng/lao động. Bên cạnh đó, Công ty Biển Ngọc đã kí kết thu mua ngọc trai với giá thỏa thuận: loại AAA (theo tiêu chuẩn quốc tế) 20 triệu đồng/kg; loại AA 15 triệu đồng/kg; loại A 10 triệu đồng/kg. Điều này đã thu hút nhiều hộ dân xã Lộc Bình tham gia.
Ông Nguyễn Ánh, ở xã Lộc Bình, người tham gia nuôi ngọc trai nói: "Mô hình nuôi ngọc trai này đã làm sống lại khát vọng làm giàu từ ngọc trai, bên cạnh đó với việc quan tâm hỗ trợ và kỹ thuật nuôi cấy trai đã giúp người nuôi yên tâm". Đây cũng là niềm vui của hàng chục hộ dân nuôi ngọc trai của xã Lộc Bình.
Đến nay, diện tích nuôi ngọc trai ở xã Lộc Bình đã mở rộng trên diện tích hơn 10 ha mặt nước thuộc đầm Hải Phú. Bước đầu mô hình này được đánh giá là thành công, cho tỷ lệ ngọc thương phẩm cao và mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Nuôi cấy ngọc trai đen đang được triển khai nuôi đại trà và đang giai đoạn tạo trai khá tốt.
Với Đinh Văn Việt, những viên ngọc trai đen ra đời đã thực hiện được khát vọng của mình. Song trong tâm nguyện của anh còn muốn làm được điều lớn lao hơn nữa: "Tôi sẽ chuyển giao kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai, đặc biệt là ngọc trai đen để người dân Lộc Bình tự làm chủ công nghệ nuôi cấy ngọc trai, đồng thời giúp họ xây dựng thương hiệu ngọc trai đen thương hiệu Việt tại đầm Hải Phú". Trung tâm thực hiện cấy ghép ngọc trai quy mô lớn đang được xây dựng tại khu nuôi ngọc trai Hải Phú.
"Chúng tôi đang xây dựng Trung tâm trình diễn cấy ngọc trai và liên kết với các đơn vị du lịch để phục vụ khách du lịch tham quan và mua sắm. Bên cạnh đó, một cơ sở chế biến vỏ ngọc trai làm kem dưỡng da và đồ thủ công mỹ nghệ cũng sẽ được thực hiện tại thôn Hải Bình" - Anh Việt cho biết thêm.
Việc xây dựng ngọc trai đen thương hiệu Việt tại Hải Bình chỉ mới bước đầu, song với những gì mà anh Đinh Văn Việt đã và đang thực hiện đã khẳng định sự sáng tạo của người Việt và những đóng góp của anh để làm nên một sản phẩm thương hiệu của Việt Nam.
Vĩnh Khang
