Chuyện kỳ bí về ông Đạo Dừa bỏ 'cõi tạm' lên non 'tầm đạo'

Thời trai trẻ, đường tương lai của ông Đạo Dừa mở ra với nhiều hướng đi. Một là con đường đời, tiếp tục lo công danh sự nghiệp để tạo tiếng tăm khiến người đời nể phục. Hai là đi vào con đường đạo, vứt bỏ tất cả vật chất phù du. “Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước” nhưng cuối cùng, ông cũng quyết định chọn cho mình con đường đạo, sau bao ngày giằng co suy xét.

Những năm tháng xuất dương du học

Chuyến đò ngang đưa chúng tôi đến “thánh địa” “vang bóng một thời” của ông Đạo Dừa. Tại đây, bà Nguyễn Thị Út (83 tuổi), tín đồ duy nhất của “bổn đạo” hiện nay còn sinh sống ở Cồn Phụng (huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre) kể cho chúng tôi nghe những chuyện ly kỳ về con người kỳ bí này.

Ông Đạo Dừa tên thật là Nguyễn Thành Nam, người dân thường gọi bằng ngữ danh quen thuộc, Cậu Hai (SN 1910) tại làng Phước Thạnh (tổng An Hòa, Quận Trúc Giang, tỉnh Kiến Hòa) nay là huyện Châu Thành (tỉnh Bến Tre). Ông sinh trưởng trong gia đình giàu có. Cha là Nguyễn Thành Trúc (có tài liệu ghi là Phúc) làm Chánh tổng dưới thời Pháp (từ năm 1940 đến 1944), mẹ là bà Lê Thị Sen. Song thân ông vốn nhân hậu, thường “thi ơn, bố đức” giúp người nghèo khổ, bênh vực dân đen nên người trong thôn, ấp rất quý mến.

Cồn Phụng từng là “thánh địa” lưu dấu ông Đạo Dừa.

Cậu Hai Nguyễn Thành Nam là con trưởng trong gia đình. Thuở thiếu thời, ông sống trong cảnh giàu sang, nhung lụa và nổi tiếng hào hoa phong nhã. Nhưng ông không tự cao mà trái lại rất khiêm nhường, trọng nghĩa, khinh tài hay giúp đỡ người khác mà không cần nghĩ đến sự trả ơn. Một số bạn bè cùng trang lứa tôn ông là “dân cậu” (ý chỉ người dám ăn, dám nói, dám nghĩ, dám làm). Ông vốn thông minh và là người giàu ý chí, nghị lực. Thuở ấy, như bao người lớn lên trong gia đình giàu có, ông được cha mẹ thương yêu và cho ăn học đến nơi, đến chốn. “Sau sáu năm theo học ở Sài Gòn, Cậu Hai được gia đình cho đi du học ở Pháp. Song thân muốn cậu trở thành một người hiền tài, trước phụng sự quê hương sau kiến tạo cuộc sống riêng để gia tộc nở mặt, nở mày”, bà Út chia sẻ.

Năm 1928, ông xuất dương sang Pháp du học. Những năm tháng bôn ba nơi phồn hoa đất khách đã mang đến trong cuộc đời Cậu Hai Nguyễn Thành Nam nhiều điều thú vị có cả sướng vui lẫn khổ cực. Trên đất Pháp, Cậu Hai ra vẻ một người “nức” tiếng ăn chơi. Trong mắt bạn bè, ông là con của một bá hộ chân chính và thường gọi bằng thầy “Maitre – Nam”. Rồi tình hình bên nước nhà bất ổn, nhiều biến động, gia đình không gửi tiền sang được, ông lâm vào cảnh điêu đứng, lắm lúc không có lấy một xu dính túi.

Không tiền nhưng ông vẫn tiếp tục đi chơi, sống xa hoa như không việc gì xảy ra. “Cậu Hai thường kể cho chúng tôi nghe, những lúc hết tiền, khi vô nhà hàng, cậu ngồi gần mấy người theo đạo Hồi Giáo, lời qua tiếng lại xã giao khiến họ cảm mến nên trả tiền giúp. Lúc buồn, cậu đi dạo, ngồi một mình ở ghế đá công viên, người ta đến làm quen, mời cậu về nhà chơi. Rồi cậu kết thân với họ. Hết người này đến người kia giúp đỡ, cậu mới vượt qua được những năm tháng khốn khó ở xứ người”, bà Út kể lại.

Năm 1935, ông tốt nghiệp ngành hóa học tại trường Cao đẳng Roeun (thuộc tỉnh Seine– Maritime, Pháp) lúc bấy giờ và hồi hương về nước. Chuyến về cũng như chuyến đi đều bằng tàu thủy. Từ hải cảng Marseille, tàu rời bến và rẽ sóng trùng khơi hướng về quê hương. Những ngày đêm lênh trên chuyến tàu hồi hương có lúc tàu gặp sóng to gió lớn. Tất cả người trên tàu từ thuyền trưởng, thủy thủ cho đến hành khách đều ra sức ứng phó và chuẩn bị tư thế hứng chịu những trận cuồng phong thi nhau ập xuống. Nhưng ông vẫn tĩnh tâm, không hề tỏ ra lo sợ, bởi ông quan niệm rằng “con người đều có số mạng”.

Tàu chạy gần một tháng mới đến Bến Nhà Rồng. Người thân, bạn bè đến đón, thăm hỏi, tay bắt mặt mừng. Gia đình ông có dịp vui như trẩy hội. Bà Út chia sẻ thêm: “Từ lúc về nước, mọi người không còn gọi ông bằng Cậu Hai nữa mà gọi bằng “Bác Vật Nam” từ Pháp về. Hàng xóm ai cũng nể trọng. Ông chung sống với gia đình vui cảnh điền viên chứ không ra làm cho Pháp. Một thời gian sau ông lập gia đình”. 

Ông Đạo Dừa thời trai trẻ nổi tiếng hào hoa, phong nhã.

Chuyện kỳ lạ trước  ngày “tầm đạo”

Cuộc sống gia đình phú quý đang trôi trong yên ả mặc dù bên ngoài thế cuộc đang chiến loạn. Bỗng một ngày kia, ông có ý nghĩ kỳ lạ “tầm sư học đạo”. Từ miệt Bến Tre xa xôi, ông lặn lội ra tận Nha Trang tìm đường hướng đạo. “Lúc đó Cậu Hai nghe người ta đồn ở Nha Trang có một vị “cao nhân đắc đạo” nên tìm đến thọ giáo. Nhưng khi gặp mặt, vị cao nhân ấy không như lời đồn thổi. Cậu Hai thất vọng trở về lòng buồn rười rượi”, bà Út kể.

Về nhà, tính tình ông bỗng dưng thay đổi, coi tiền tài danh vọng trên đời như mây khói lướt qua rồi chóng tan. Ông nghĩ: “Nên dứt bỏ càng sớm càng tốt. Tại sao con người cứ  mải mê đắm trong danh lợi, chà đạp, giết hại lẫn nhau. Có mấy ai còn nghĩ đến con đường đạo đức?”. Từ suy nghĩ ấy, ông quyết định tìm một lối đi để giải thoát cho xác thân phàm tục. 

Gia đình biết chuyện vô cùng lo lắng trước biểu hiện kỳ lạ của ông. Song thân ra sức khuyên giải can ngăn. Trước sự phản ứng kịch liệt của gia đình, ông ung dung cắt nghĩa: “Con người mấy ai tồn tại đến trăm năm. Sống trong thị phi, ganh đua cho thỏa cơn tham, lấy “giả” làm “chân” rồi cuối cùng cũng đến hồi lụn bại. Khoa học tiến bộ cũng từ trí thông minh của con người mà ra. Nếu sử dụng đúng chỗ thì ý nghĩa biết bao. Còn nếu ngược lại thì nó sẽ trở thành một công cụ giết người mau lẹ. So sánh giữa khoa học và đạo đức, cái nào hơn?”.

“Lý luận vững chắc của Cậu Hai khiến từ đó trong gia đình không ai còn thắc mắc chuyện cậu xuất gia. Cậu là người bền chí, một khi đã quyết thì khó lòng lay chuyển. Cậu hoạch định đạo và đời thành hai hướng rõ rệt. Cậu theo đạo trước là tìm chỗ dựa tinh thần quên đi thời cuộc nhiễu nhương, sau là để giúp đời”, bà Út chia sẻ.

Rằm tháng Giêng năm Nhâm Ngọ (1942), ông nói dối gia đình đi Gò Công thăm họ hàng bên vợ và ở lại đó ít lâu. Nhưng thực chất, ông tìm đến vùng Bảy Núi (huyện Châu Đốc, tỉnh An Giang) để “tầm đạo”. Ông đến Mỹ Tho, cùng lúc tàu Thuận Hà chuẩn bị nhổ neo đi về An Giang. Ông mừng như “cá gặp nước”. Lâu nay, tuyến đường thủy từ Mỹ Tho xuôi về các tỉnh miền Tây vốn không đảm bảo an ninh nên ghe thuyền không dám đi lại. Chuyến tàu Thuận Hà lần đó ông đi là chuyến đầu tiên thông bến. Ông nghĩ đây là cơ duyên đã định ông về với đạo.

Ông thầy tướng gieo quẻ nhân duyên

Trên tàu, ông gặp một ông thầy tướng số và xin  gieo quẻ. Bà Út tiếp tục: “Lúc Cậu Hai còn sống, ông thường kể về chuyện này lắm. Theo cậu thì ông thầy đó chỉ nhận lời bói cho người có duyên với ông. Ông ấy còn cho biết đã ngồi chờ ở bến tàu ba ngày để xem quẻ cho Cậu Hai. Bói xong, ông ấy có lời khen cậu vì biết tìm chốn non xanh học đạo. Nghe vậy, một số người xung quanh cười ồ lên vì cho rằng ông thầy bói nói sai. Bộ dạng Cậu Hai ngày đó trông bảnh bao, ai mà nghĩ cậu đi tu”. 

Sau một đêm, tàu cập bến Châu Đốc. Ông bắt xe lôi vào vùng Bảy Núi. Cũng trên chuyến xe ấy, ông lại gặp thầy tướng số đêm qua. Hai người tháp tùng trong suốt cuộc hành trình. Vào đến Bảy Núi, ông chia tay thầy tướng số rồi tìm đến chùa An Sơn. Ông vào chùa lễ phật và được trụ trì ngỏ lời mời ở lại vãn cảnh núi non ít hôm. “Những ngày Cậu Hai ở lại chùa, một số tăng ni tỏ ra khinh thường. Cậu thường nói chắc lúc đó, họ thấy cậu ăn mặc lôi thôi, khắp người bụi bặm vì đi đường xa. Thấy họ đối đãi lợt lạt, cậu sinh ra chán nản muốn bỏ về. Nhưng lòng hiếu khách của trụ trì chùa đã giữ chân cậu ở lại. Cậu nán lại nhân đó dò xét các vị tăng ni trong chùa để xem họ có phải là bậc chân tu chân chính hay chỉ là những kẻ “ẩn dương nương phật”, mượn cửa thiền trốn nợ trần ai”, bà Út cho biết. 

Vinh Điền

Kỳ tới: Con đường      khổ hạnh lên non “tầm đạo”...