Cuối thời Đông Hán, Tào Tháo với tài đánh giỏi, mưu sâu, phò thiên tử, lệnh chư hầu, bắt Lã Bố, diệt Viên Thiệu, phá Kinh Châu, ép cho Lưu Bị hồn xiêu phách lạc rồi dẫn quân theo Trường Giang, truyền lệnh xuống Giang Nam định dùng cái thế "lấy núi Thái Sơn đè trứng mỏng" bắt Tôn Quyền thuần phục.
Đô đốc Đông Ngô Chu Du.
Tôn quyền ở Đông Ngô dưới sự thuyết phục của Chu Du và sự rêu rao của Khổng Minh, ngang nhiên chống chọi, cầm cự ở bên kia sông. Lúc đó Tào Tháo có cả triệu quân hùng dũng, Chu Du chỉ có 5-6 vạn quân, tình thế chênh lệch chẳng khác nào trứng chọi đá, chưa nói đến tiến công mà phòng thủ còn vất vả.
Chu Du biết rằng trong quân sự cần tranh thế chủ động, nên tìm hiểu và biết rõ quân phía Bắc không rành thuỷ chiến, muốn tìm cách trừ khử đô đốc thuỷ quân của Tào Tháo là Thái Mạo, Trương Doãn hai người này vốn là bộ hạ của Lưu Biểu sang hàng Tào Tháo. Thế nhưng chưa nghĩ ra mưu kế gì.
Khi Chu Du đang bàn việc quân trong trướng. Bỗng nghe có tin bạn học cũ là Tưởng Cán tới tới thăm, bèn cười nói với các tướng “Thuyết khách của Tào Tháo đến đấy!” Nói rồi căn dặn các tướng hãy cứ thế, cứ thế. Mọi người lập tức vâng mệnh lui ra.
Vừa thấy Chu Du, Tưởng Cán liền hỏi thăm: “Công Cẩn vẫn khỏe chứ?”.
Câu hỏi thăm này vừa mang ham ý hỏi về sức khỏe, lại vừa có ý nhắc lại tình nghĩa thân thiết năm xưa giữa Tưởng Cán cùng Chu Du.
Nghe vậy, Chu Du nói thẳng: “Tử Dực khổ cực tới đây, có phải đến làm thuyết khách cho Tào Tháo hay không?”.
Tưởng Cán làm bộ không phải, nhưng không thể qua được mắt một Chu Du chỉ “nghe tiếng đàn cũng đoán được nhã ý”. Ông liền làm bộ tức giận định bỏ đi, bèn bị Chu Du giữ lại.
Bấy giờ, Chu Du mời bạn cũ vào doanh trướng, sau đó gọi hết các anh kiệt vào để ra mắt Tưởng Cán rồi hạ lệnh mở tiệc thết đãi. Đó chính là bối cảnh diễn ra “quần anh hội”.
Khi tiệc rượu đã bày ra, Chu Du chủ động đặt ra luật định “cấm nhắc tới chuyện quân sự của Tào Tháo và Đông Ngô”.
Sau đó, Chu Công Cẩn hào sảng nói rằng: “Từ khi cầm quân tới nay, ngay tới một giọt rượu ta cũng không uống. Nay được dịp gặp lại cố nhân, lại chẳng có điểm nào nghi kỵ, phải uống say một phen!”.
Dứt lời, Chu Du quả nhiên uống rượu thỏa thích. Trong bữa tiệc hôm ấy, Chu Du còn dẫn Tưởng Cán đi xem doanh trại toàn binh hùng tướng mạnh của Đông Ngô.
Mặc dù lấy danh nghĩa gặp lại cố nhân để mở tiếng, nhưng “quần anh hội” thực chất là để Chu Du giăng bẫy lừa Tưởng Cán mắc mưu.
Sau đó, Chu Du vờ say, kéo tay Tưởng Cán:
“Đại trượng phu xử thế, lấy tri kỷ làm đầu, ngoài là nghĩa vua tôi, trong là tình xương thịt, nói thì nghe, kế thì dùng, họa phúc cùng hưởng.
Như thế dẫu đến Tô Tần, Trương Nghi, Lục Giả, Lục Sinh có sống lại, miệng nói như nước, lưỡi sắc như dao cũng không lay chuyển được lòng ta”.
Tưởng Cán nghe xong, mặt vàng như đất. Hai người uống tới khi doanh trướng đã lên đèn. Chu Du tiếp tục vờ say, múa kiếm mà hát rằng:
“Trượng phu cốt lập công danh
Công danh đã lập, lòng mình thảnh thơi!
Lòng thảnh thơi, vui chơi thích tính
Chén say rồi, đủng đỉnh hát ngông…”.
Tưởng Cán nghe được mấy lời hát ấy, ngay tới một câu dụ Chu Du hàng Tào Tháo cũng không dám nói ra.
Bấy giờ, ông không khỏi lo lắng, tự trách mình dám ăn nói tự mãn trước mặt Tào Tháo, giờ đây chẳng biết khi trở về nên báo cáo ra sao.
Tưởng Cán còn mắc mưu người bạn thân.
Thế là 1 người thì giả say nôn oẹ tứ tung, 1 người vờ ngủ thấp thỏm vô cùng. Mõ báo canh 2, Tưởng Cán không ngủ được bèn nhỏm dậy nhìn, đèn còn chưa tắt, Chu Du thì gáy ran như sấm. thấy trên bàn có xếp đống công văn, Tưởng Cán bèn rón rén tới xem, toàn là thư từ trao đổi, trong đó thấy có 1 phong thư đề tên Thái Mạo, Trương Doãn bèn lấy trộm xem. Trong thư viết: “Việc quy hàng Tào Tháo chẳng qua là tình thế bắt buộc. Nay quân bờ Bắc đã lúng túng trong trại, chờ hễ có dịp, lập tức lấy đầu Tào Tháo đem về nộp...” Tưởng Cán ngầm run sợ, thì ra Thái Mạo, Trương Doãn có âm mưu như thế bèn dấu thư vào tay áo. Chu Du trở mình, Tưởng Cán vội tắt đèn nhón gót về chỗ cũ.
Cán một lòng tin là thật, liền trở về báo lại với Tào Tháo. Nghe vậy, Tháo quả nhiên trúng kế, thẳng tay xử chém hai thống lĩnh thủy quân của mình là Sái Mạo và Trương Doãn.
Không những không dụ hàng được Chu Du, Tưởng Cán còn mắc mưu người bạn thân này và khiến Tào Tháo giết nhầm hai tướng tài.
Nếu trong buổi “quần anh hội” hôm ấy, Chu Du không tỏ rõ thái độ với Tưởng Cán, hoặc giả Tưởng Cán thành công chiêu hàng Chu Du, có lẽ thế lực của Đông Ngô sẽ thể trụ vững lâu dài, Tôn Quyền cũng không có cơ hội lên ngôi Hoàng đế sau này.
Tưởng Cán mắc mưu Chu Du.
Quốc Tiệp
