Bộ phim Bao Thanh Thiên với nội dung xoay quanh cuộc đời vị quan thanh liêm Bao Công, với gương mặt đen và sẹo hình trăng trên trán, ông đồng hành cùng Triển Chiêu và Công Tôn Sách phá án đã khắc sâu vào tâm trí nhiều thế hệ người xem.
Nhưng ít ai biết rằng bộ 3 phá án này ngoài đời thực lại có nhiều điểm khác biệt so với phim. Thân thế thực sự của Bao Thanh Thiên cũng như mối quan hệ giữa ông với Triển Chiêu và Công Tôn Sách khá khác so với những gì khán giả tưởng tượng.
Bao Thanh Thiên
Hình tượng Bao Chửng trong bộ phim Bao Thanh Thiên do Kim Siêu Quần thủ vai.
Trên phim ảnh và tiểu thuyết, Bao Công có nước da đen và vầng trăng khuyết trên trán. Thế nhưng trong các tài liệu lịch sử, ông là một vị quan với ngoại hình bình thường, không có mặt đen hay sẹo hình trăng.
Hình tượng Bao Thanh Thiên được dựng lên từ một nhân vật có thật trong lịch sử - Bao Chửng (999 - 1062), tự Hy Nhân.
Ông còn được gọi bằng rất nhiều tên khác như Bao Thanh Thiên, Bao Hắc Tử, Bao Long Đồ... Ông nổi tiếng là một vị quan “thanh liêm, chấp pháp nghiêm chỉnh, không khiếp sợ quyền uy hay vị nể tư tình” dưới thời hoàng đế Tống Nhân Tông (1022 - 1063).
Theo truyền thuyết, ông là Văn Khúc Tinh Quân trên trời giáng trần để phò tá nhà vua, phục vụ đất nước. Theo đó, ông không chỉ đảm nhận việc xử án trên dương gian, buổi tối ông còn là quan lại chịu trách nhiệm dưới âm phủ.
Chính vì thế mà hình tượng Bao Thanh Thiên được khắc họa với vết sẹo mặt trăng trên trán - biểu thị cho ánh trăng công lý luôn tỏa sáng dù ở những nơi tăm tối nhất.
Tuy nhiên tất cả chỉ là hình tượng được cường điệu hóa do chịu ảnh hưởng của Kinh Kịch và truyền thuyết. Trên thực tế, Bao Chửng là một vị quan với ngoại hình bình thường, không có mặt đen hay sẹo hình trăng. Ông nổi tiếng với sự thanh liêm chính trực không sợ cường quyền của mình.
Theo những tài liệu lịch sử ghi lại thì trong 30 năm cống hiến cho triều đình, ông đã buộc hơn 30 vị quan có chức sắc phải từ chức vì tội tham nhũng, hối lộ làm nhũng loạn triều đình. Trong số đó có có những vị quan được Hoàng thượng yêu quý hay thậm chí cả tể tướng.
Với cuộc đời chính trực thanh khiết, ông được coi như hình mẫu mà mọi quan chức Trung Hoa thời bấy giờ hướng tới. Bao Thanh Thiên trở thành đại diện cho cái thiện và xuất hiện thường xuyên hơn trong những tác phẩm Kinh Kịch của Trung Quốc.
Triển Chiêu - Triển hộ vệ
Hình tượng Triển Chiêu trong bộ phim Bao Thanh Thiên do Hà Gia Kính thủ vai.
Trên phim, Triển Chiêu được biết đến với danh hiệu Ngự tiền tứ phẩm đới đao hộ vệ. Luôn bên cạnh bảo vệ và giúp đỡ Bao Chửng phá án và bảo vệ sự an toàn của Bao Chửng.
Triển Chiêu cùng với Công Tôn Sách là hai trợ thủ đắc lực và thân thiết nhất của Bao Thanh Thiên. Trong một số tài liệu, hình tượng Triển Chiêu được cho là lấy cảm hứng từ hình tượng người anh hùng nổi tiếng có thật trong truyền thuyết.
Được cho là một nhân vật sống dưới thời hoàng đế Tống Nhân Tông (1022 - 1063), Triển Chiêu tự Hùng Phi là một cấm vệ binh của triều đình. Nhiều nguồn cho rằng, ông là một vệ binh xuất chúng trong triều nên được phong là Ngự tiền tứ phẩm đới đao hộ vệ (hay Triển hộ vệ).
Cũng có truyền thuyết nói rằng Triển Chiêu xuất thân giang hồ nhưng sau đó quyết định đi theo giúp sức cho Bao Thanh Thiên.
Dù được đề cập tới nhưng các tài liệu lại không lưu lại hình ảnh thật của Triển Chiêu, ông cũng không được đề cập quá nhiều trong sử sách. Tuy nhiên, Triển Chiêu được biết đến nhiều thông qua các phương tiện văn hóa dân gian cũng như phim ảnh với biệt danh “ngự miêu”.
Đó là bởi ông nổi tiếng với khả năng võ thuật cao cường và kiếm pháp bậc nhất vào thời bấy giờ. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những tranh cãi xung quanh tính xác thực của hình tượng này.
Công Tôn Sách
Hình tượng nhân vật Công Tôn Sách trong phim Bao Thanh Thiên do Phạm Hồng Hiên thủ vai.
Nhân vật còn lại của bộ ba này là Công Tôn Sách. Ông được biết đến trong phim là người cố vấn của Bao Chửng. Hình tượng Công Tôn Sách được miêu tả trong phim là một nhà chiến lược vô cùng thông minh và am hiểu y dược. Ông thường cải trang thành thầy thuốc để đi thăm dò tìm hiểu tình hình.
Tuy nhiên, khi tra cứu các tài liệu lịch sử, người ta không hề tìm thấy thông tin về Công Tôn Sách. Các nhà sử học cho rằng, đây chỉ là nhân vật hư cấu, được thêm thắt vào các tiểu thuyết và phim ảnh để làm tăng tính hấp dẫn cho các câu chuyện về cuộc đời Bao Thanh Thiên.
Do đó có thể suy ra rằng, cũng giống như các nhân vật Vương Triều, Mã Hán, Trương Long, Triệu Hổ, hình tượng Công Tôn Sách là hư cấu được tác giả dựng lên nhằm giúp đỡ Bao Chửng trong việc phá án.
Cũng bởi Công Tôn Sách không có thật trong lịch sử nên dự án Bao Thanh Thiên 2016 đã mạnh dạn chỉnh sửa hình tượng nhân vật này. Theo đó, Công Tôn Sách trong bộ phim này trở thành con gái và có tên là Công Tôn Tú.
Quốc Tiệp
