Một số nghiên cứu đã công bố cho thấy hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm của vắc-xin có phần suy giảm. Tuy nhiên các chuyên gia y tế công cộng cho rằng sự suy giảm này không đồng nghĩa với việc vắc-xin không có hiệu quả.
Tại Anh, các nhà khoa học đã thực hiện một nghiên cứu đánh giá sự thay đổi theo thời gian của vắc-xin trước biến chủng Delta. Nghiên cứu này kết luận 2 tuần sau khi tiêm mũi 2, vắc-xin Pfizer/BioNTech có hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm có triệu chứng vào khoảng 90%. Con số này giảm xuống 70% sau 5 tháng. Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin Moderna trước lây nhiễm có triệu chứng cũng sẽ giảm dần theo thời gian.
Tương tự, hai nghiên cứu khác lần lượt ở Mỹ và Canada cũng xem xét hiệu quả ngăn lây nhiễm của vắc-xin trước chủng Delta, không phân biệt có triệu chứng hay không. Cả hai nghiên cứu này đều thấy rằng hiệu quả bảo vệ của vắc-xin giảm dần theo thời gian.
Tuy nhiên, nghiên cứu ở Anh và Canada cùng cho thấy dù sau vài tháng, vắc-xin Pfizer/BioNTech và Moderna vẫn có hiệu quả cao trong việc giúp bệnh nhân không phải nhập viện.
Trong 3 nghiên cứu trên, mỗi nghiên cứu đều ghi nhận vắc-xin suy giảm hiệu quả ở các mức khác nhau. Nguyên nhân nằm ở tác động của các yếu tố như địa điểm, phương pháp nghiên cứu, khác biệt giữa hành vi của người chưa tiêm và người đã tiêm.
Một trong ba nghiên cứu trên đã được công bố, hai nghiên cứu còn lại chưa được bình duyệt. Nhưng chuyên gia nhận định các nghiên cứu đều cho thấy một số xu hướng chung: Vắc-xin giúp ngăn ngừa các ca bệnh nặng và tử vong.
Nhân viên y tế Mỹ chuẩn bị tiêm vắc-xin vào tháng 10. Ảnh: New York Times.
"Mục tiêu chính của vắc-xin Covid-19 là ngăn ngừa triệu chứng nghiêm trọng và nguy cơ tử vong. Chúng vẫn đang làm tốt nhiệm vụ đó", Melissa Higdon - giảng viên Trường Y tế Công cộng Bloomberg, đại học Johns Hopkins, người đứng đầu một dự án tổng hợp nghiên cứu về công hiệu vắc-xin Covid-19 - nói.
Thực tế, từ tháng 9 đến nay, số ca nhiễm Covid-19 tại Mỹ giảm ổn định, từ hơn 280.000 ca dương tính mới xuống còn khoảng 70.000 ca mỗi ngày. Các loại vắc-xin sử dụng tại nước này hầu hết duy trì hiệu quả chống triệu chứng nặng và nguy cơ tử vong sau mắc Covid-19, trừ một số người già, người bị suy giảm miễn dịch.
Bên cạnh đó nhiều nghiên cứu cho thấy các loại vắc-xin này vẫn giữ được hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm hơn 50% - mức tiêu chuẩn mà mọi loại vắc-xin ngừa Covid-19 cần vượt qua để được Cơ quan Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ (FDA) chấp thuận vào năm 2020.
Dù vậy, theo bà Higdon, hiện tượng vắc-xin suy giảm hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm vẫn sẽ có tác động tới tình hình dịch: “Khi hiệu quả vắc-xin thật sự suy giảm, chúng ta nhiều khả năng sẽ ghi nhận nhiều ca mắc hơn”. Vì thế, CDC khuyến nghị tiêm liều tăng cường cho những nhóm công dân cụ thể.
Đối với các loại vắc-xin mRNA như Moderna và Pfizer, đối tượng ưu tiên là người từ 65 tuổi trở lên, từ 50-64 tuổi mắc bệnh nền, người từ 18 tuổi trở lên có bệnh nền, đang sống tập trung tại các cơ sở chăm sóc dài hạn hoặc làm việc ở môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao. Liều thứ ba tiêm sau liều hai ít nhất 6 tháng.
Đối với vắc-xin Johnson & Johnson (liệu trình một liều), tất cả người từ 18 trở lên đều đủ điều kiện tiêm liều tăng cường thứ hai ít nhất hai tháng sau liều đầu tiên.
Các nước châu Âu cũng đã phê duyệt tiêm liều tăng cường sau những liều vắc-xin đầu tiên. Kể từ tháng 10, Trung Quốc cũng bắt đầu tiêm liều thứ ba vắc-xin Covid-19 cho những người đã hoàn thành tiêm chủng ít nhất 6 tháng trước. Đối với vắc-xin Sinopharm hoặc Sinovac, WHO khuyến nghị người trên 60 tuổi tiêm liều thứ ba, có thể thay thế bằng loại vắc-xin khác. Dù vậy, họ không gọi đây là liều tăng cường.
Tuần này, Pfizer cùng BioNTech đề nghị FDA phê duyệt tiêm mũi nhắc lại cho mọi người trưởng thành. Nhưng giới chuyên gia chưa thể thống nhất về việc liệu có cần tiêm mũi nhắc lại cho các đối tượng nằm ngoài nhóm dễ tổn thương nhất hay không. Các chuyên gia chỉ nhất trí tiêm bổ sung cho người trên 65 tuổi.
Vắc-xin giảm hiệu quả tác động xấu hơn đến nhóm này, bởi người già có nguy cơ nhập viện cao sau mắc Covid-19, theo Tiến sĩ Eli Rosenberg, Phó Giám đốc khoa học của Văn phòng Y tế Công cộng tại bang New York.
Hơn nữa người cao tuổi lúc này còn là nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất trước sự giảm hiệu quả của vắc-xin, vì họ là nhóm đầu tiên được tiêm tại Mỹ. Khoảng 71% người từ 65 tuổi trở lên, tương đương 36 triệu người, đã hoàn tất 2 mũi tiêm chủng từ hơn 6 tháng trước. Đến nay, khoảng 31% nhóm này đã tiêm mũi nhắc lại.
Khoảng 69 triệu người ở Mỹ dưới 65 tuổi, chiếm hơn 25% số người trong nhóm tuổi này, cũng đã vượt qua mốc 6 tháng sau tiêm mũi 2. Hiện không phải ai cũng đủ điều kiện tiêm mũi 3. Chính phủ liên bang sẽ quyết định có mở rộng tiêm liều thứ ba vắc-xin Pfizer cho tất cả công dân từ 18 tuổi trở lên hay không trong thời gian tới.
Tuy nhiên, các chuyên gia lo lắng rằng việc tập trung vào tiêm nhắc lại sẽ khiến Mỹ rời xa mục tiêu quan trọng nhất. “Với nhiều cuộc tranh luận về mũi tăng cường như thế, rất dễ để bỏ qua một thông điệp quan trọng là vắc-xin vẫn có hiệu quả”, Tiến sĩ Eli Rosenberg nói. “Việc chủng ngừa cho người chưa tiêm vẫn là điều quan trọng”.
Minh Hoa (t/h theo Zing, VnExpress)
