Do mức xử phạt chưa đủ sức răn đe?
Nhận định về con số hàng nghìn trẻ em bị xâm hại tình dục mỗi năm, luật sư Phạm Văn Phất - trưởng Văn phòng luật sư An Phát Phạm cho rằng: "Con số này mang tính chất xã hội (nguyên nhân, giải pháp...), còn giải thích về mặt pháp lý thì rất khó. Mỗi vụ việc, căn cứ vào diễn biến, hành vi cụ thể... thì phân tích ở góc độ pháp lý sẽ rõ ràng hơn".
Theo luật sư Phạm Văn Phất nguyên nhân dẫn đến số vụ xâm hại tình dục ở trẻ em ngày càng gia tăng là do môi trường sống và những đối tượng xâm hại tình dục (người già, trung niên, ngay cả vị thành niên...) tiếp xúc với phim ảnh, internet, công nghệ thông tin... nên có suy nghĩ "thoáng" về tình dục, thậm chí là "nghiện" sex...
Luật sư Phạm Văn Phất.
Trẻ bị xâm hại tình dục lại bị chính đối tượng vị thành niên gây ra cũng là điều đáng suy ngẫm. Chủ yếu đối tượng này quen biết nhau qua mạng, do tiếp xúc nhiều phim ảnh kích dục... nên họ "cởi mở" và đối tượng xâm hại tiếp cận một cách dễ dàng. Đáng tiếc, có nhiều trường hợp, đối tượng bị xâm hại cũng đồng tình, "tạo điều kiện" cho người xâm hại có "hoàn cảnh thuận lợi" để xâm hại.
Tuy nhiên, cũng có trường hợp, đối tượng xâm hại tình dục trẻ em là những người không tiếp xúc nhiều với phim ảnh, internet nhưng vẫn gây ra những vụ việc đau lòng. Ví dụ như người hàng xóm hiếp dâm bé gái khi bố mẹ cháu vắng nhà... Đó là do nhận thức và sự thiếu hiểu biết pháp luật dẫn đến lý do nhiều người đưa ra nhận định mức xử phạt nhẹ dẫn đến "nhờn" luật.
Nhiều ý kiến cho rằng, số vụ xâm hại tình dục trẻ em gia tăng là do mức xử phạt chưa đủ mức răn đe. Tuy nhiên, phản biện lại quan điểm này, luật sư Phạm Văn Phất cho rằng, những quy định đối với những tội phạm xâm hại tình dục trẻ em tương đối nghiêm khắc. Thực tế, những đối tượng xâm hại tình dục thấy dễ dàng tiếp cận... thì họ thực hiện hành vi hiếp dâm, giao cấu hay dâm ô với trẻ.
Theo luật sư Phất, điều mấu chốt là phát hiện kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật về xâm hại tình dục hay không, hay đến khi có "hậu quả" (có thai, tổn hại sức khỏe...) mới biết?. Có trường hợp, khi phát hiện ra sự việc thì cháu bé khai đã bị xâm hại tình dục rất nhiều lần, thậm chí trong một vài năm.
Ngay cả trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra cũng gặp không ít khó khăn khi đưa ra chứng cứ để "buộc tội". Hoàn cảnh xảy ra hành vi phạm tội, hành vi xâm hại rất đa dạng và "riêng tư". Bản thân những đối tượng cũng có những thủ đoạn tránh bị phát hiện như dọa dẫm, dọa giết...
Luật sư Phạm Xuân Nga (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng: Nguyên nhân cơ bản dẫn đến số vụ xâm hại tình dục trẻ em gia tăng là do ảnh hưởng, tác động từ môi trường xã hội, tác động từ phim ảnh đồi trụy, truyền bá phẩm về tình dục... Vì thế, không chỉ đối tượng xâm hại là thanh niên, trung niên, nhiều người 60- 70 tuổi cũng gây ra những vụ xâm hại tình dục trẻ. Đối tượng bị xâm hại có khi mới chỉ 4- 5 tuổi, mà ngay cả đối tượng xâm hại tình dục cũng trẻ hóa (trẻ vị thành niên).
Luật sư Nga cũng cho rằng, khó khăn về kinh tế của một số gia đình dẫn đến việc sao nhãng, bỏ mặc trẻ. Đây là điều kiện làm nảy sinh các hành vi ngược đãi, xâm hại tình dục, bạo lực, bóc lột trẻ em hoặc trẻ em vi phạm pháp luật.
Ngoài ra theo luật sư Nga, sự biến đổi các giá trị sống, lối sống thực dụng, quá coi trọng giá trị đồng tiền, tình trạng ly hôn, ly thân... cũng dẫn đến các sang chấn tâm lý, hành vi lệch chuẩn ở trẻ em và người lớn. Trẻ có nguy cơ cao bị bỏ rơi, đi lang thang kiếm sống, vi phạm pháp luật và bị bạo lực, xâm hại. Các dịch vụ xã hội, đặc biệt là dịch vụ bảo vệ trẻ em chưa đáp ứng kịp sự thay đổi của xã hội...
Xử lý nghiêm khắc mới chỉ là một... nửa
Luật sư Nga quan ngại về sự thiếu am hiểu pháp luật của người dân nên khi "sự đã rồi" họ mới biết mình phạm tội.
Theo luật sư Nga, bảo vệ trẻ em khỏi tình trạng xâm hại tình dục... là trách nhiệm của cộng đồng, xã hội. Vì thế, pháp luật - mức xử phạt nghiêm khắc sẽ giúp trẻ em được sống trong môi trường, an toàn lành mạnh để phát triển toàn diện về thể chất lẫn trí tuệ, tinh thần.
Trao đổi với PV báo Nguoiduatin.vn, một thẩm phán công tác đã lâu năm trong ngành tòa án bộc bạch: "Tôi đã từng xét xử nhiều vụ án hiếp dâm trẻ em và dâm ô với trẻ em. Trước tiên mà nói đó là sự bức xúc của dư luận. Còn người thân của nạn nhân thì còn uất hận hơn".
Liên quan đến chế tài xử lý, theo vị thẩm phán này thực tế là cũng đủ nghiêm khắc để răn đe và trừng trị. Tuy nhiên, theo đánh giá của vị thẩm phán này, các vụ án hiếp dâm trẻ em, dâm ô với trẻ em thường rơi vào cảnh "mất bò mới lo làm chuồng". Giáo dục phòng ngừa lại không được quan tâm đúng mức, cứ có việc xảy ra mới bàng hoàng đau xót.
Do vậy xử lý nghiêm, theo ông mới chỉ là một nửa của vấn đề. Phần quan trọng nhất còn lại vẫn là phải có sự quan tâm, lưu yó̉ phòng xa của chính các bậc làm cha, làm mẹ trong việc bảo vệ con cái mình khỏi các tình huống có thể phát sinh điều kiện dẫn đến hành vi phạm tội.
Đông Phương
