Từ chuyện đi tìm mộ cậu
Những ngày giáp Tết Nguyên đán, chúng tôi tìm về ngôi nhà của cựu chiến binh Đặng Quang Huynh (SN 1958), trú tại xóm 4, xã Diễn Thọ, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Đến đây chúng tôi được nghe ông kể về hành trình đưa 700 bức ảnh mộ chí gửi cho những người thân của liệt sỹ ở Nghệ An. Đó là một ý tưởng trong quá trình ông đi tìm phần mộ của người cậu đã hi sinh trên chiến trường Quảng Trị.
Sinh ra trên mảnh đất Nghệ An, chưa đầy 17 tuổi, ông Huynh xung phong lên đuờng nhập ngũ. Ngày toàn thắng, ông cùng đơn vị được lệnh vào miền Nam để truy quét tàn quân và xây dựng cơ sở. Những năm tháng ấy, ông cảm nhận được phần nào sự khốc liệt của chiến tranh, những tổn thất, mất mát của quân và dân ta. Có nhiều người ngã xuống đến nay vẫn chưa tìm thấy mộ, trong số đó có cậu ruột của ông. “Trước khi bà ngoại tôi mất vẫn đau đáu về phần mộ của người cậu đã hi sinh ở chiến trường Quảng Trị chưa được tìm thấy. Để bà được yên nghỉ, tôi hứa sẽ cố gắng đi tìm mộ của cậu mình”, ông Huynh chia sẻ.
Để thực hiện tâm nguyện của bà ngoại, sau khi rời quân ngũ, ông quyết định khăn gói vào mảnh đất Quảng Trị để tìm mộ cậu. “Mặc dù thời điểm đó hoàn cảnh gia đình đang còn khó khăn, con cái đang còn tuổi ăn học nhưng tôi vẫn quyết định đi tìm mộ cậu. Lúc này, hành trang tôi mang theo chỉ có chiếc ba lô quần áo, mấy gói mì tôm và chiếc máy ảnh cơ cũ được một người bạn tặng. Số tiền tôi mang theo chỉ có 2 triệu đồng. Đó là số tiền vợ chồng tôi khổ cực mãi mới tích góp được. Tôi đi tìm khắp các nghĩa trang liệt sỹ ở tỉnh Quảng Trị”, ông Huynh cho biết.
Ông Huynh đi tìm khắp nơi ở Quảng Trị từ nghĩa trang Cam Lộ, Đường 9 đến Hải Lăng, Vĩnh Linh rồi Khe Sanh, Hải Trường, Trường Sơn... nhưng vẫn không tìm thấy mộ cậu mình. Điều khiến ông trăn trở nhiều nhất là đi đến nghĩa trang nào ông cũng thấy rất nhiều phần mộ của người Nghệ An. Trong phút thoáng nghĩ, ông bắt đầu có ý tưởng sẽ chụp lại những tấm bia mộ ấy. Để về quê có cơ hội sẽ tìm đến báo cho thân nhân những người đó rằng họ đang nằm lại nơi mảnh đất này. Trong chuyến đi dài ngày đó ông Huynh chụp được hơn 300 bức ảnh về ngôi mộ các liệt sỹ ở Nghệ An.
Ông Huynh và những bức ảnh giúp các gia đình liệt sỹ.
Khoảng nửa năm sau, ông lại tiếp tục vay mượn tiền bạc khăn gói đi tìm mộ của người cậu. Cũng giống như lần trước ông mang theo chiếc máy ảnh cơ và tiếp tục thực hiện ý tưởng của mình. Mặc cho trời nắng như đổ lửa ông vẫn miệt mài với công việc ấy. Trong hai hành trình đi tìm 25 nghĩa trang khắp mảnh đất Quảng Trị ông Huynh chụp được 700 bức ảnh.
Trở về quê nhà, để thực hiện ý tưởng của mình ông Huynh lại tiếp tục vay mượn tiền để in 700 bức ảnh. “Nói thật lúc đầu thấy việc làm này tôi cứ nghĩ ông ấy không được bình thường. Nhưng khi biết được mục đích của chồng, tôi hoàn toàn ủng hộ. Chồng tôi xuất ngũ với chế độ bệnh binh, đau ốm thường xuyên, cuộc sống gia đình hết sức khó khăn, nhà lại nuôi 5 đứa con nhỏ dại. Thời điểm bấy giờ số tiền in 700 bức ảnh ra không phải là nhỏ. Mỗi bức hình như vậy có giá 3.500 đồng. Mà ông ấy phải vào tận TP.Vinh mới in được”, bà Cao Thị Hải (SN 1962), vợ ông Huynh cho biết.
Gần 450 người thân tìm được mộ liệt sỹ
Khi đã in được ảnh, ông tìm cách báo đến cho người thân của các liệt sỹ thông qua nhắn tin truyền hình, gửi thư tay, qua bạn bè, người thân… Thậm chí, ông còn tự mình đi chiếc xe đạp “quèn” tìm đến địa chỉ người nhà của liệt sỹ để báo tin. Ông đi khắp huyện ở Nghệ An như Nam Đàn, Đô Lương, Tân Kỳ, Quỳnh Lưu,… để đưa ảnh bia mộ liệt sỹ cho người nhà. “Mới đầu, thấy ông Huynh làm như vậy nhiều người cho rằng ông bị “gàn” hoặc có mục đích xấu gì đó. Nhưng thời gian đã chứng minh việc làm của ông có ý nghĩa. Rất nhiều người viết thư cảm ơn ông vì đã giúp họ tìm được nơi an nghỉ của người thân”, bà Nguyễn Thị Hồng – hàng xóm cho biết.
Cuộc gặp gỡ với người thân một liệt sỹ ở huyện Đô Lương khiến ông Huynh nhớ nhất. Sau khi vượt qua gần 50 cây số đường rừng, ông Huynh đã tìm đến được địa chỉ ghi trên phần mộ. Người thân tại quê nhà sau khi có được những thông tin quý giá đó liền bắt xe vào một nghĩa trang ở Quảng Trị tìm mộ. Không lâu sau, mong ước suốt nhiều năm qua của họ đã được thực hiện. Họ đến tận nhà ông Huynh cảm ơn ríu rít. “Tôi luôn tâm niệm đã là người lính thì phải đặt nghĩa tình lên trên hết, không tính toán thiệt hơn bởi những người ngã xuống cho mình được sống”, ông Huynh nghẹn ngào nói.
Trên chuyến hành trình gian nan đó, ông Huynh có không ít kỷ niệm buồn vui và thậm chí là bất ngờ. “Lần đó, tôi đưa ảnh mộ chí đến nhà thân nhân của họ. Đến đó thì biết người ấy vẫn còn sống và đang trực tiếp trò chuyện với mình. Trên đường chiến đấu, “liệt sỹ ấy” đã bị pháo của địch làm mất một cánh tay. Đồng đội đã chôn cánh tay và ghi tên lên mộ chí. Đến khi đội quy tập thấy mộ có tên tuổi nên đã đưa về nghĩa trang ở tỉnh Quảng Trị. Nghe được câu chuyện ấy, tôi đã rơi nước mắt”, ông Huynh bùi ngùi nhớ lại. .
Cho đến hôm nay, sau hơn 10 năm, trực tiếp tìm đến nhà, qua thư từ, nhắn tin truyền hình và bạn bè thân quen, ông Đặng Quang Huynh đã giúp được khoảng 450 gia đình tìm được mộ người thân của mình. Rất nhiều gia đình, sau khi tìm được mộ người thân mình đã tìm đến nhà ông Huynh nói lời cảm ơn. Có lẽ với người cựu chiến binh ấy, món quà quý giá hơn cả là hàng trăm bức thư mà người thân liệt sỹ từ khắp mọi miền gửi về tri ân. Với ông, mỗi lần mở thư ra đọc là lòng mình lại nghẹn lại vì vui mừng, vì hạnh phúc. Bây giờ, dù sức khỏe có phần hạn chế vì những thương tích, nhưng người cựu chiến binh ấy vẫn đang âm thầm với hành trình của mình. “Từ khi biết em trai mình hy sinh gia đình có đi kiếm tìm nhưng không thấy. May nhờ ông Huynh chụp ảnh lại và về thông báo chúng tôi mới tìm thấy mộ của em trai mình. Gia đình tôi biết ơn ông nhiều lắm. Hành động đó thật đáng quý”, ông Nguyễn Ngọc Tân, trú tại xã Diễn Thọ, huyện Diễn Châu cho biết.
Thậm chí, ông Đặng Quang Huynh còn dành một nơi trang trọng trong nhà để thờ cúng những người liệt sỹ người Nghệ An đã hy sinh tại chiến trường Quảng Trị. Đối với ông, những liệt sỹ ấy như chính người thân ruột thịt của mình. Ông Huynh nghĩ rằng, đây là nghĩa cử nên làm của người còn sống đối với người đã hy sinh thân mình cho hòa bình, độc lập dân tộc. Chứ ông không hề có ý nghĩ trục lợi gì ở chuyện này. “Gần một tháng nay, tôi phải lo lắng cho đứa con trai đi lấy vợ. Còn hơn 200 bức ảnh nữa, tôi sẽ cố gắng gửi hết cho mọi người trong thời gian sớm nhất. Mỗi gia đình tìm được mộ liệt sỹ khiến tôi rất vui và có thêm động lực để tiếp tục hành trình của mình”, ông Huynh cho biết.
Ông Nguyễn Hồng Sơn, Chủ tịch hội Cựu chiến binh xã Diễn Thọ cho biết: “Hiếm ai có được tấm lòng như cựu chiến binh Đặng Quang Huynh. Đó là việc làm hết sức ý nghĩa. Nghĩa cử cao đẹp của ông nhận được rất nhiều lời động viên và giấy khen của xã và huyện”.
