Với người M’Nông tại huyện Lắk (tỉnh Đắk Lắk), thuyền độc mộc không chỉ là phương tiện đi lại mà còn là phương tiện lao động quan trọng để mưu sinh, tạo thu nhập hằng ngày…
Một người dân trú buôn Jun (thị trấn Liên Sơn, huyện Lắk) cho hay, để làm một chiếc thuyền độc mộc đẹp đòi hỏi cả một quá trình chuẩn bị và thực hiện tỉ mỉ, công phu. Theo đó, người dân vào rừng tìm gỗ Sao, thân to và thẳng.
Trước khi ra khơi, người M’Nông đều cúng hạ thủy thuyền để cầu mong sự may mắn, an toàn trong quá trình lênh đênh mưu sinh trên mặt nước.
Trước khi chặt cây, mọi người phải chuẩn bị các lễ vật gồm một con gà, ché rượu cần để cúng, xin phép thần rừng rồi mới được đốn hạ. Chỉ khi thủ tục cúng tế xong thì mọi người mới được phép chặt cây. Cứ như thế, để làm xong một chiếc thuyền, người dân phải mất cả tháng, thậm chí vài tháng.
Đặc biệt, mỗi khi ra khơi, người M’Nông không quên cúng hạ thủy thuyền để cầu mong sự may mắn, an toàn trong quá trình lênh đênh mưu sinh trên mặt nước. Đây cũng là nét văn hóa độc đáo được người M’Nông tại huyện Lắk lưu truyền nhiều năm nay, từ đời này qua đời khác.
Trước khi lễ cúng bắt đầu, đội cồng chiêng diễn tấu bài chiêng Gông gọi thần về chứng giám.
Nhằm mục đích lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống nói trên, vừa qua UBND huyện Lắk tổ chức phục dựng Lễ cúng hạ thủy thuyền tại bến thuyền Biệt điện Bảo Đại (thị trấn Liên Sơn, huyện Lắk).
Tại lễ cúng hạ thủy lần này, 19 chiếc thuyền của 19 gia đình tại buôn Lê và buôn Jun, thị trấn Liên Sơn được cúng để cầu mong sự bình an trước khi ra khơi mưu sinh.
Trước khi lễ cúng bắt đầu, đội cồng chiêng đã diễn tấu bài chiêng Gông gọi thần về chứng giám, đồng thời mời bà con buôn làng đến cùng chứng kiến lễ cúng hạ thủy thuyền.
Lễ cúng hạ thủy thuyền cũng là nét văn hóa truyền thống độc đáo của người M'Nông.
Đến khi tiếng chiêng vừa kết thúc cũng là lúc thầy cúng đọc lời khấn, mong thần linh phù hộ, che chở cho chủ thuyền may mắn, đánh bắt được nhiều tôm cá. Đồng thời, thầy cúng cũng thay mặt người dân cảm tạ thần rừng đã sản sinh, nuôi nấng ra cây gỗ to lớn, chắc khỏe để làm nên chiếc thuyền phục vụ đắc lực việc mưu sinh cho nhiều gia đình.
Kết thúc lời khấn, thầy cúng mang bát tiết heo trộn rượu cần, quét tiết lên từng đầu con thuyền mong muốn các vị thần chứng giám, nhận các lễ vật mà chủ lễ dâng, phù hộ cho chủ thuyền sức khỏe, may mắn, đánh bắt được nhiều tôm, cá. Tiếp đó, thầy cúng mời lần lượt từng chủ thuyền lên uống rượu cần với ý nghĩa nhận một phần lễ vật mà thần ban cho.
Thầy cúng quét tiết heo trộn rượu cần lên từng đầu con thuyền.
Theo lãnh đạo UBND huyện Lắk, thuyền độc mộc là một loại thuyền truyền thống có lịch sử từ lâu đời của đồng bào Tây Nguyên. Thuyền độc mộc được chế tác từ thân gỗ sao có tuổi thọ hàng trăm năm. Hiện nay, trong các buôn đồng bào dân tộc M’Nông sống ven hồ Lắk vẫn còn lưu giữ những chiếc thuyền độc mộc nhiều năm tuổi.
Cũng theo thông tin từ UBND huyện Lắk, lễ hạ thủy thuyền gắn với Hội đua thuyền độc mộc huyện Lắk được tổ chức định kỳ 2 năm một lần. Qua đó, nhằm góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa truyền thống của đồng bào M’Nông.
Với người M’Nông, thuyền độc mộc không chỉ là phương tiện đi lại mà còn là phương tiện lao động quan trọng để mưu sinh.
Khánh Ngọc
