Ngày 15/4/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn ký Quyết định số 768 phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (gọi tắt: Quy hoạch điện VIII).

Đây là một trong những bản quy hoạch có tính chất phức tạp, nhiều thay đổi và chịu áp lực cân bằng lớn nhất trong lịch sử ngành năng lượng Việt Nam, giữa điện than và năng lượng tái tạo, giữa mục tiêu an ninh năng lượng và cam kết giảm phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Trong suốt giai đoạn chuẩn bị, dự thảo và sửa đổi, báo chí đã đóng vai trò như một "dòng chảy ngầm" nhưng bền bỉ, kết nối các chiều quan điểm khác nhau. Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long đã có những chia sẻ với Người Đưa Tin (NĐT) về vai trò của báo chí trong việc kiến tạo đồng thuận, đồng hành cùng quá trình hiện thực hóa Quy hoạch điện VIII.

NĐT: Thưa Thứ trưởng, Quy hoạch điện VIII được đánh giá là một chiến lược chuyển dịch năng lượng quan trọng, đồng thời đặt ra nhiều thách thức khâu thực thi. Trong bối cảnh đó, Thứ trưởng nhìn nhận vai trò của báo chí như thế nào trong việc hỗ trợ truyền thông chính sách và tạo sự đồng thuận xã hội?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long: Quy hoạch điện VIII (QHĐ VIII) và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh là trụ cột trong lộ trình chuyển dịch năng lượng bền vững của Việt Nam, hướng tới mục tiêu xanh hóa, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và đạt trung hòa carbon vào năm 2050.

Việc triển khai Quy hoạch điện VIII đối mặt với nhiều thách thức lớn, từ huy động hơn 136 tỷ USD vốn đầu tư cho nguồn và lưới điện đến năm 2030, đến phát triển hạ tầng đồng bộ và đảm bảo cân bằng cung – cầu trong bối cảnh nhu cầu điện liên tục gia tăng. Đây là bài toán không chỉ về quy mô tài chính, mà còn đòi hỏi năng lực điều phối, cơ chế chính sách linh hoạt và sự phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan.

Bằng việc thông tin rõ ràng về mục tiêu dài hạn của QHĐ VIII, như việc tăng tỉ trọng năng lượng tái tạo (không bao gồm thuỷ điện) lên 28-36% vào năm 2030 hay giảm dần sự phụ thuộc vào nhiệt điện than, báo chí giúp người dân, doanh nghiệp và địa phương hiểu rõ lộ trình chuyển dịch năng lượng.

Hơn nữa, báo chí không chỉ dừng lại ở việc đưa tin mà còn góp phần định hướng dư luận và tạo sự đồng thuận xã hội. Thông qua các bài viết, phân tích chuyên sâu, bình luận và phản biện, báo chí giúp công chúng hiểu rõ ý nghĩa, lợi ích cũng như những thách thức của QHĐ VIII, QHĐ VIII điều chỉnh, từ đó củng cố niềm tin và thúc đẩy sự tham gia tích cực của toàn xã hội vào quá trình chuyển dịch năng lượng.

NĐT: Hiện nay, một số nội dung trong Quy hoạch điện VIII như điện gió ngoài khơi, điện LNG, cơ chế giá... vẫn đang trong quá trình cụ thể hóa. Vậy báo chí nên tham gia như thế nào để phản ánh thực tiễn triển khai và góp phần thúc đẩy việc hoàn thiện chính sách?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long: Hiện nay, nhiều nội dung cốt lõi của QHĐ VIII, QHĐ VIII điều chỉnh như điện gió ngoài khơi, điện LNG và cơ chế giá đang trong quá trình cụ thể hóa. Đây là một quá trình phức tạp đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về kỹ thuật, kinh tế và môi trường.

Chẳng hạn khi đưa tin về điện gió ngoài khơi, báo chí có thể nêu bật tiềm năng to lớn của Việt Nam với bờ biển dài, đồng thời phân tích các thách thức như chi phí đầu tư cao, công nghệ phức tạp và tác động đến môi trường biển.

Đồng thời, báo chí nên ghi nhận ý kiến từ các bên liên quan, bao gồm người dân, doanh nghiệp, và các chuyên gia năng lượng, để phản ánh những khó khăn thực tế và góp phần thúc đẩy việc điều chỉnh chính sách một cách thiết thực và hiệu quả hơn.

Thêm vào đó, việc phản ánh kinh nghiệm quốc tế cũng cung cấp cái nhìn đa chiều hơn đối với xã hội cũng như cơ quan chức năng để điều chỉnh, hoàn thiện chính sách.

NĐT: Bộ Công Thương có thường xuyên phối hợp với báo chí để truyền thông chính sách năng lượng không? Cần có cơ chế nào để báo chí đồng hành bài bản và hiệu quả hơn trong việc thực thi Quy hoạch điện VIII?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long: Bộ Công Thương luôn coi trọng và duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các cơ quan báo chí trong công tác truyền thông chính sách năng lượng, đặc biệt trong bối cảnh triển khai QHĐ VIII, QHĐ VIII điều chỉnh.

Minh chứng rõ ràng, chúng tôi thường xuyên tổ chức các hội thảo, tọa đàm chuyên đề, họp báo định kỳ hàng quý, và cung cấp thông tin kịp thời, chính xác để hỗ trợ báo chí trong việc đưa tin, phân tích và phản ánh các vấn đề liên quan đến chính sách năng lượng cũng như việc thực thi QHĐ VIII, QHĐ VIII điều chỉnh.

Ví dụ, các chương trình truyền thông về tiết kiệm điện hay năng lượng tái tạo, tiến độ nguồn – lưới và nhu cầu phụ tải… đã nhận được sự hỗ trợ tích cực từ báo chí, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng.

Trước hết, cần thiết lập một kênh thông tin chuyên biệt và trực tuyến giữa Bộ Công Thương và các cơ quan báo chí, nơi cung cấp dữ liệu kỹ thuật, cập nhật chính sách và giải đáp nhanh các thắc mắc.

Chúng tôi có thể tham khảo và nghiên cứu xây dựng mô hình "Cổng thông tin năng lượng" với sự tham gia của báo chí, để xây dựng kênh thông tin chuyên biệt về chính sách năng lượng nói chung và QHĐ VIII, QHĐ VIII điều chỉnh nói riêng.

Song song với đó, cần đẩy mạnh việc tổ chức các diễn đàn chuyên đề về QHĐ VIII, QHĐ VIII điều chỉnh nhằm tạo không gian để báo chí, chuyên gia và doanh nghiệp cùng thảo luận về các vấn đề then chốt như điện gió, điện LNG và chuyển dịch xanh…

Cuối cùng, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ phóng viên chuyên trách về năng lượng là yếu tố có tính nền tảng. Ngành năng lượng ngày nay không còn là lĩnh vực thuần kỹ thuật mà đã trở thành trọng tâm của chiến lược phát triển kinh tế – xã hội. Vì vậy, việc tổ chức các khóa bồi dưỡng ngắn hạn về chuyển dịch xanh cho đội ngũ phóng viên chuyên trách là cần thiết để giúp báo chí Việt Nam theo kịp xu hướng truyền thông chính sách năng lượng toàn cầu.

Với thông tin chính xác, phản ánh trung thực và phân tích sắc bén, báo chí có thể trở thành lực lượng tiên phong trong việc truyền cảm hứng, tạo đồng thuận xã hội và góp phần đưa các mục tiêu chuyển dịch năng lượng, trung hòa carbon vào đời sống một cách hiệu quả, thực chất.

NĐT: Trong thời gian tới, khi thực hiện các mục tiêu chuyển dịch xanh và trung hòa carbon, Thứ trưởng vọng gì vào vai trò của báo chí – không chỉ đưa tin, mà còn là một kênh kết nối giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long: Trong thời gian tới, khi Việt Nam đẩy mạnh thực hiện các mục tiêu chuyển dịch xanh và trung hòa carbon vào năm 2050, chúng tôi kỳ vọng báo chí không chỉ dừng ở vai trò đưa tin, mà còn trở thành cầu nối quan trọng và chiến lược giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Khi những câu chuyện đổi mới được kể đúng cách, từ các dự án điện mặt trời cộng đồng, mô hình đầu tư điện gió hiệu quả, đến sáng kiến tiết kiệm năng lượng trong doanh nghiệp sẽ khơi dậy sự quan tâm và tạo động lực hành động cho cả khu vực tư nhân lẫn người dân. Từ đó, báo chí góp phần thúc đẩy làn sóng tài chính xanh, mở đường cho các sáng kiến huy động vốn tư nhân và đối tác công tư vào lĩnh vực năng lượng bền vững.

Không chỉ dừng ở đưa tin, báo chí còn giữ vai trò quan trọng trong giáo dục công chúng, từ việc giải thích vì sao phải chuyển đổi năng lượng, đến cách mỗi người có thể đóng góp. Việc tuyên truyền sâu rộng về sử dụng năng lượng tiết kiệm, đầu tư vào các nguồn năng lượng sạch, phổ biến kiến thức về xe điện, nhà ở thông minh hay lối sống xanh… sẽ từng bước định hình hành vi bên vững trong cộng đồng. Khi nhận thức thay đổi, hành vi thay đổi mới tạo ra lực đẩy bền vững cho quá trình chuyển dịch năng lượng mà Việt Nam đang theo đuổi.

Bên cạnh việc truyền tải thông tin, báo chí cần chủ động giải thích những cơ chế mới mang tính kỹ thuật và tác động lớn như tín chỉ carbon, thị trường điện bán buôn cạnh tranh, hay lộ trình áp dụng thuế carbon… để cộng đồng doanh nghiệp nắm bắt kịp thời và có bước đi thích ứng phù hợp. Việc "dịch" các khái niệm phức tạp thành ngôn ngữ dễ hiểu, gần gũi là yếu tố then chốt để chính sách không dừng lại ở văn bản, mà thực sự đi vào hành động.

Đồng thời, báo chí có thể lan tỏa các chương trình như "Vì một Việt Nam xanh" đểkhơi gợi tinh thần trách nhiệm xã hội, thúc đẩy thay đổi trong hành vi tiêu dùng và hình thành lối sống bền vững.

Đặc biệt, báo chí cần thu thập ý kiến từ người dân và doanh nghiệp về các khó khăn trong quá trình chuyển dịch năng lượng, chuyển tải những ý kiến này đến cơ quan quản lý để điều chỉnh chính sách, góp phần xây dựng một hệ sinh thái năng lượng xanh, sạch, vì lợi ích lâu dài của đất nước.

NĐT: Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng đã chia sẻ!

Nội dung: Thanh Loan 

Thiết kế: Quỳnh Chi

NGUOIDUATIN.VN | THỨ 7, 21/6/2025 | 8:30