Song song với các mục tiêu đột phá về phát triển kinh tế, Thành phố Hà Nội đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng văn hoá, con người người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Đây thực sự đã trở thành nhiệm trọng tâm, thường xuyên của cả hệ thống chính trị.

Trải qua thăng trầm lịch sử, Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến luôn là nơi lắng đọng, kết tinh tinh hoa dân tộc, hội tụ và tỏa sáng của tinh thần yêu nước, yêu hòa bình, đoàn kết và khát vọng vươn lên.

Từ mạch nguồn lịch sử ấy, Thủ đô nay đã vươn mình trở thành Trung tâm kinh tế - chính trị, đồng thời là đầu tàu văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và hội nhập quốc tế, xứng đáng với những danh hiệu mà bạn bè Thế giới ưu ái: "Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người", "Thành phố vì hòa bình", "Thành phố Sáng tạo".

Hướng tới mục tiêu xây dựng Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", Hà Nội quyết tâm sớm trở thành thành phố kết nối toàn cầu, có sức cạnh tranh cao trong khu vực và thế giới. Nơi người dân được thụ hưởng chất lượng sống cao, kinh tế - xã hội phát triển hài hòa, văn hóa đặc sắc, thật sự là trung tâm hội tụ và kết tinh tinh hoa Việt Nam, đồng thời hòa nhịp với văn minh nhân loại.

Bước vào năm 2025, năm đặc biệt với hàng loạt sự kiện trọng đại, đỉnh cao là "cuộc cách mạng" về sắp xếp tinh gọn bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Đây là thời khắc lịch sử để Hà Nội thực hiện các mục tiêu đột phá về kinh tế - chính trị - văn hoá, tạo nền tảng chiến lược cho sự phát triển toàn diện trong kỷ nguyên mới.

Trong bức tranh ấy, văn hóa tiếp tục được Hà Nội xác định là trụ cột, là nguồn lực nội sinh bền vững, vừa là động lực vừa là điểm tựa để phát triển. Từ quan điểm nhất quán đó, Đảng bộ thành phố đã ban hành hàng loạt nghị quyết, chỉ thị, kết luận chuyên đề, cụ thể hóa bằng những chương trình hành động bài bản, quyết liệt. 

Tiêu biểu là Chương trình số 06-CTr/TU (2021) về phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021–2025 cùng Nghị quyết số 09-NQ/TU (2022) về phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô, những "cú hích" chiến lược để văn hóa trở thành sức mạnh mềm lan tỏa trong đời sống.

Chỉ riêng Chương trình số 06-CTr/TU đã đề ra 18 nhóm chỉ tiêu cụ thể, được lượng hóa thành 22 chỉ tiêu hành động. Sau hơn bốn năm kiên trì triển khai, Hà Nội đã gặt hái những "trái ngọt" rõ rệt, 17/18 chỉ tiêu đã hoàn thành, nhiều chỉ tiêu vượt xa mục tiêu ban đầu, khắc họa một diện mạo văn hóa mới lan tỏa từ từng gia đình, khu dân cư đến cơ quan, doanh nghiệp. 

Văn hóa Hà Nội hôm nay không còn là khái niệm trừu tượng, mà hiện hữu sinh động trong từng góc phố, nếp nhà, trong lối sống thanh lịch, văn minh góp phần kiến tạo một Thủ đô thân thiện, an toàn, hiện đại và đầy sức sống.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Phạm Xuân Tài cho biết, thời gian qua, nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo trong xây dựng môi trường văn hóa đã lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng. Nổi bật là các phong trào "Thôn, tổ dân phố thông minh", "Thôn, tổ dân phố 5 không, 3 sạch", "Tổ dân phố, thôn không ma túy" hay việc xây dựng và giữ gìn "Ngõ phố sáng - xanh - sạch - đẹp"… góp phần hình thành diện mạo đô thị văn minh, hiện đại.

Ở lĩnh vực cơ quan, doanh nghiệp, mô hình "Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa" được triển khai song hành với phong trào "Xây dựng nếp sống văn hóa công nghiệp trong công nhân, viên chức, lao động Thủ đô", tạo nên chuyển biến tích cực trong môi trường làm việc.

Văn hóa học đường cũng ghi dấu bằng những mô hình thiết thực, giàu tính lan tỏa như "Nói không với bạo lực học đường", "Học sinh Thủ đô ứng xử văn hóa khi tham gia giao thông", "Em yêu Hà Nội", "Học sinh Thủ đô chăm ngoan, lễ phép", "Nhà giáo Hà Nội thanh lịch, văn minh". Những nỗ lực đó đã góp phần hình thành lớp học sinh vừa tri thức, vừa nhân ái, tiếp nối truyền thống thanh lịch, văn minh của đất Tràng An.

Song song đó, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa được triển khai hiệu quả, góp phần tạo nền tảng cho công nghiệp văn hóa Thủ đô. Đến nay, Hà Nội đã kiểm kê đầy đủ 6.489 di tích, tiếp tục là địa phương có số lượng di tích lớn nhất cả nước.

Trong các đợt kiểm tra công tác triển khai Chương trình số 06-CTr/TU tại cơ sở, Phó Chủ tịch UBND thành phố Vũ Thu Hà khẳng định, Hà Nội đã thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 09-NQ/TU của Thành ủy về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 gắn với việc định vị thương hiệu mới, mục tiêu mới cho Hà Nội.

Trên nền tảng đó, thành phố đã hình thành 5 không gian văn hóa sáng tạo tại các quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, cùng các công viên sáng tạo ở Long Biên, Gia Lâm, Đông Anh, Đống Đa.

Các sản phẩm công nghiệp văn hóa gắn với công nghệ hiện đại liên tục được ra mắt, như tour đêm ứng dụng 3D mapping tại Đền Ngọc Sơn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long, hay Lễ hội ánh sáng Hồ Tây, Lễ hội Sen Tây Hồ,… tạo sức hút mạnh mẽ đối với khách du lịch.

Nhờ đó, du lịch Hà Nội đã phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19 với hơn 27 triệu lượt khách năm 2024, tăng hơn 12% so với 2023, trong đó khách quốc tế đạt hơn 6 triệu lượt, tổng thu ước trên 110 nghìn tỷ đồng, tăng 18,5%.

Tại các cuộc họp Ban Chỉ đạo Chương trình số 06-CTr/TU, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong nhiều lần khẳng định: "Phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. Sau hơn 4 năm triển khai, Chương trình đã ghi dấu những chuyển biến rõ nét, hiện thực hóa chủ trương lấy văn hóa và con người làm động lực cho phát triển bền vững Thủ đô".

Để đạt được những kết quả đó, Hà Nội luôn bám sát sự chỉ đạo của Trung ương, đặc biệt là tư tưởng chỉ đạo của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, cùng định hướng lớn về "Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc" do Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh. 

Việc quán triệt, tuyên truyền và triển khai Chương trình được tiến hành bài bản, thiết thực, gắn với Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội XVII Đảng bộ thành phố và Chỉ thị số 30 (19/2/2024) về tăng cường xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Hà Nội cũng thẳng thắn nhận diện những thách thức mới, cuộc đấu tranh trên lĩnh vực văn hóa – tư tưởng trở nên gay gắt hơn.

Cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ số và xã hội số vừa mang đến cơ hội, vừa đặt ra áp lực đổi mới không ngừng. Chính từ những biến động thời đại ấy, Hà Nội càng kiên định với chủ trương xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, biến văn hóa và con người trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng nhất cho phát triển bền vững.

Ban Chỉ đạo Chương trình số 06 xác định các nhiệm vụ trọng tâm là tiếp tục triển khai hiệu quả các kế hoạch xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, thúc đẩy phát triển văn hóa sáng tạo trong công cuộc đổi mới, đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng thành phố sáng tạo, lấy con người làm trung tâm, văn hóa làm thế mạnh, nền tảng tinh thần để tạo động lực và nguồn lực phát triển mới cho Thủ đô.

Cùng với đó, việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút nhân tài được coi là khâu đột phá. Hà Nội đang hoàn thiện cơ chế, chính sách để trọng dụng nhân tài, mời gọi các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước chung sức phát triển Thủ đô. Đồng thời triển khai Luật Thủ đô 2024 và xây dựng tiêu chí "Người Hà Nội tiêu biểu" biểu tượng của văn hóa, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam trong thời kỳ hội nhập. Những nỗ lực ấy đã được thế giới ghi nhận. 

Năm 2024, Hà Nội liên tiếp được Tổ chức Du lịch thế giới vinh danh là "Điểm đến văn hóa hàng đầu Việt Nam", "Điểm đến du lịch thành phố hàng đầu châu Á" và "Điểm đến du lịch thành phố cho kỳ nghỉ ngắn ngày hàng đầu châu Á", cùng nhiều danh hiệu uy tín khác. 

Những ghi nhận từ quốc tế đã phần nào cho thấy sự phát triển của Hà Nội trong thời gian qua, trong đó có đóng góp hiệu quả của các chính sách phát triển văn hóa, nguồn nhân lực và xây dựng con người thời đại mới.

Nếu Chương trình 06 đặt nền móng cho việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, phát triển con người Hà Nội thanh lịch, văn minh thì để biến văn hóa thành động lực kinh tế, Hà Nội tiếp tục cụ thể hóa chủ trương của Đảng bằng một bước đi chiến lược hơn đó là phát triển công nghiệp văn hóa.

Tháng 2/2022, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU về "Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn 2045" mở ra một chương mới trong hành trình xây dựng Hà Nội thành Thành phố sáng tạo, trung tâm văn hóa và du lịch tầm khu vực.

Nghị quyết số 09 đã đặt mục tiêu phát triển toàn diện các ngành công nghiệp văn hóa của Hà Nội, từ quy mô, chất lượng sản phẩm, dịch vụ đến thị trường tiêu thụ, hướng tới một ngành kinh tế mũi nhọn, tạo giá trị gia tăng cao và phát triển bền vững.

Hà Nội tập trung vào những lĩnh vực giàu tiềm năng và lợi thế như: Du lịch văn hóa, nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ, điện ảnh, thời trang, mỹ thuật - nhiếp ảnh - triển lãm, ẩm thực, thiết kế, phần mềm và trò chơi giải trí, quảng cáo, truyền hình - phát thanh, xuất bản…

Các ngành này sẽ được đầu tư chuyên nghiệp, gắn với hạ tầng đồng bộ, hiện đại, tạo ra sản phẩm văn hóa chất lượng, đa dạng, mang thương hiệu Hà Nội, đáp ứng nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ của người dân, đồng thời thúc đẩy du lịch và xuất khẩu dịch vụ văn hóa.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội

"Tiềm năng văn hóa của Hà Nội là thế mạnh mà không thành phố nào của Việt Nam có được. Tất cả kho tàng di sản văn hóa của Hà Nội nếu biết khai thác, không chỉ đơn thuần tạo ra sản phẩm văn hóa, mà còn là lợi thế cho phát triển kinh tế - xã hội"

Theo lộ trình tại Nghị quyết trên, công nghiệp văn hóa sẽ trở thành một ngành kinh tế quan trọng, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế – xã hội, đóng góp tỉ trọng lớn với 10% GRDP của Thủ đô vào năm 2045.

Với kho tàng di sản vô giá gồm hơn 5.900 di tích lịch sử, gần 1.800 di sản văn hóa phi vật thể, nhiều di sản được UNESCO ghi danh… Bên cạnh đó, Thủ đô còn có hệ thống chính sách đang dần hoàn thiện, hạ tầng đô thị ngày càng hiện đại, nhất là đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, cộng đồng sáng tạo trẻ đầy tiềm năng. Chính sự kết hợp giữa chiều sâu di sản và sức sống đổi mới hôm nay, Hà Nội đã sở hữu nguồn lực văn hóa khổng lồ để hiện thực hóa khát vọng này.

Không chỉ tập trung vào những chiến lược đột phá mang tên "công nghiệp văn hoá", Hà Nội vẫn luôn đặc biệt chú trọng đến nhân rộng giá trị truyền thống - gia đình - tế bào của xã hội.

Hà Nội đã phát động phong trào xây dựng Gia đình văn hóa - một trong những nội dung quan trọng của cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", là gốc, tiền đề cho các mẫu hình văn hóa khác.

Qua hơn 20 năm triển khai, phong trào đã lan tỏa sâu rộng trong mọi tầng lớp Nhân dân Thủ đô, góp phần xây dựng nếp sống văn minh, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh và đoàn kết cộng đồng.

Hàng năm, lễ tuyên dương Gia đình văn hoá được long trọng tổ chức không chỉ nhằm vinh danh những tấm gương tiêu biểu mà qua đó thành phố còn muốn nhân rộng những hình mẫu về sự đoàn kết, yêu thương, sẻ chia và trách nhiệm tới xã hội.

"Chúng ta tự hào khi chứng kiến những gia đình đã vượt qua khó khăn, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, nuôi dạy con cái thành đạt, góp phần vào sự phát triển của Thủ đô. Có những gia đình đã giữ gìn và phát huy truyền thống nghề nghiệp, văn hóa truyền thống.

Có những gia đình tích cực tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện, bảo vệ môi trường. Có những gia đình là điểm tựa vững chắc cho cộng đồng trong những thời điểm khó khăn nhất. Tất cả những đóng góp ấy đều xứng đáng được ghi nhận, tôn vinh và lan tỏa sâu rộng", Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Bạch Liên Hương bày tỏ.

Hàng thập kỷ qua, Hà Nội luôn duy trì và phát huy những giá trị tốt đẹp từ mỗi gia đình văn hoá. Trong bối cảnh Hà Nội đang từng bước vươn mình trở thành một đô thị hiện đại, thông minh nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa đặc trưng, vai trò của các gia đình văn hóa càng trở nên quan trọng.

Mỗi Gia đình văn hoá sẽ là những ngọn lửa truyền cảm hứng, lan tỏa những giá trị tốt đẹp đến cộng đồng, để Hà Nội ngày càng trở thành một Thủ đô đáng sống. Chính các gia đình văn hóa tiêu biểu sẽ góp phần làm rạng danh truyền thống ấy, trở thành tấm gương sáng cho cộng đồng noi theo.

                                                                   (Còn tiếp)

Thực hiện: Đặng Thủy - Kim Thoa

Thiết kế: Quỳnh Chi

NGUOIDUATIN.VN | Thứ 7, 26/07/2025 | 14:00