Tuyến tụy của bạn đóng một vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa khỏe mạnh. Nó tạo ra các enzym để phân hủy thức ăn, sản xuất insulin và glucagon, giúp điều chỉnh lượng đường trong máu của bạn.
Nhưng tình trạng viêm tụy - thường do những nguyên nhân như chế độ ăn uống, hút thuốc lá, uống rượu và nhiễm trùng - có thể dẫn đến tình trạng sức khỏe nghiêm trọng gọi là viêm tụy.
Có hai loại viêm tụy:
- Viêm tụy cấp là nguyên nhân chính của các ca nhập viện liên quan đến đường tiêu hóa. Các triệu chứng bắt đầu đột ngột và thường cải thiện trong vòng 1 tuần, một số trường hợp có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
- Viêm tụy mãn tính gây tổn thương dần dần cho tuyến tụy. Các triệu chứng có thể đến rồi đi, nhưng chúng có thể tồn tại trong thời gian dài. Chúng cũng có xu hướng trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Người bệnh sẽ cần được chăm sóc y tế liên tục để kiểm soát các triệu chứng của mình.
Cả hai loại viêm tụy đều có thể gây đau bụng dữ dội và khiến bạn khó tiêu hóa thức ăn đúng cách.
Các triệu chứng của viêm tụy
Viêm tụy cấp thường bắt đầu với cơn đau bụng trên đột ngột và cơn đau cũng có thể xuất hiện ở giữa lưng.
Các triệu chứng khác bao gồm:
- Buồn nôn và nôn
- Bụng mềm, đau
- Sốt
Hầu hết mọi người hồi phục hoàn toàn sau một trường hợp viêm tụy nhẹ. Nhưng các trường hợp nghiêm trọng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
- Suy thận
- Các vấn đề về hô hấp
- Nhiễm trùng tuyến tụy
- Chảy máu trong
Mặt khác, viêm tụy mãn tính thường tiến triển chậm theo thời gian, do đó có thể khó chẩn đoán. Các triệu chứng của chúng có thể bao gồm:
- Đau ở vùng bụng trên của bạn
- Đau bụng và cảm thấy tồi tệ hơn sau khi ăn
- Giảm cân
- Phân nhờn, có mùi
- Buồn nôn và nôn
Nguyên nhân phổ biến gây viêm tụy cấp và mãn tính
1. Sỏi mật
Sỏi mật là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tụy cấp, chiếm tới 40% các trường hợp. Sỏi mật phát triển khi túi mật không rỗng hoàn toàn. Túi mật lưu trữ một chất lỏng được gọi là mật, giúp tiêu hóa chất béo. Khi bạn ăn chất béo, túi mật của bạn sẽ giải phóng mật qua một ống gọi là ống mật chủ.
Tuy nhiên, khi túi mật không rỗng hoàn toàn hoặc không đủ thường xuyên, mật sẽ cô đặc thành sỏi kết tinh, được gọi là sỏi mật. Những viên sỏi mật sau đó có thể bị mắc kẹt trong ống mật chủ hoặc ống tụy, gây tắc nghẽn dẫn đến viêm tụy.
2. Uống rượu
Uống nhiều rượu có thể làm tăng đáng kể khả năng mắc bệnh viêm tụy: Nếu bạn có tiền sử rối loạn sử dụng rượu, bạn có nguy cơ mắc bệnh này gấp bốn lần so với người khác. Sử dụng rượu gây ra tới 40% các trường hợp viêm tụy mãn tính và tới 1/3 các trường hợp viêm tụy cấp.
3. Tăng triglyceride máu
Tăng triglycerid máu , hoặc nồng độ chất béo cao (hay còn gọi là chất béo trung tính) trong máu, gây ra tới 10% các trường hợp viêm tụy cấp. Khi bạn có lượng chất béo trung tính rất cao, chúng sẽ bị phân hủy thành các axit béo tự do có thể gây viêm tuyến tụy.
4. Hút thuốc lá
Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ phát triển cả viêm tụy cấp tính và mãn tính. Khi cơ thể bạn phân hủy thuốc lá, các sản phẩm phụ độc hại như nicotin và nitrosamine ketone có nguồn gốc từ nicotin (NNK) có thể làm hỏng các tế bào tuyến tụy và dẫn đến viêm nhiễm.
Những người hút thuốc hiện tại có nguy cơ mắc bệnh viêm tụy cấp cao hơn nhiều so với những người không hút thuốc - và bạn càng hút nhiều thuốc lá thì nguy cơ mắc bệnh càng cao.
5. Nhiễm trùng
Nhiễm virus, vi khuẩn và ký sinh trùng gây ra khoảng 10% các trường hợp viêm tụy cấp. Virus gây ra hầu hết các bệnh nhiễm trùng dẫn đến viêm tụy, bao gồm:
- Viêm gan B gây nhiễm trùng gan.
- HIV virus gây suy giảm miễn dịch ở người
- Herpes simple, một bệnh lây truyền qua đường tình dục gây bùng phát các vết loét đau, ngứa ở vùng sinh dục.
- Varicella-zoster, virus gây ra bệnh thủy đậu và bệnh zona
6. Tăng canxi máu
Tăng canxi máu - nồng độ canxi cao trong máu có thể gây viêm tụy. Nồng độ canxi cao trong máu xảy ra nếu bạn mắc một tình trạng gọi là cường tuyến cận giáp, có nghĩa là cơ thể tạo ra quá nhiều hormone tuyến cận giáp. Loại hormone này giúp điều chỉnh nồng độ canxi.
Khoảng 1% -8% các trường hợp cường cận giáp gây ra viêm tụy, nhưng bản thân cường cận giáp không phổ biến: Nó chỉ ảnh hưởng đến khoảng 100.000 người ước tính ở Hoa Kỳ mỗi năm.
HỒNG NGỌC (Theo Insider)
