Áp thuế suất 5% với phân bón “nóng” nghị trường Quốc hội

Lo người nông dân chịu thiệt 

Sáng 29/10, Quốc hội hảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) (sửa đổi).

Vấn đề tăng hay không tăng thuế suất 5% với phân bón "nóng" nghị trường Quốc hội với nhiều ý kiến tham gia đóng góp và tranh luận của các ĐBQH.

Tham gia ý kiến, ĐBQH Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) bày tỏ sự thống nhất với hầu hết các nội dung dự thảo luật nhưng còn băn khoăn về áp dụng thuế suất 5% với phân bón.

Ông Bình nói phân bón là nguyên liệu đầu vào quan trọng của sản xuất nông nghiệp. Do đó, nếu không áp thuế suất 5% với phân bón sẽ giúp ích rất lớn cho người nông dân trong bối cảnh chi phí đầu vào sản xuất nông nghiệp ngày một tăng cao.

"Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp, nếu áp dụng 5% thuế GTGT vào phân bón sẽ khiến chi phí sản xuất tăng, giá thành sản phẩm đầu ra cũng vì đó tăng theo. Như vậy sẽ ảnh hưởng đến người nông dân, ảnh hưởng cả người tiêu dùng và ảnh hưởng đến chỉ số lạm phát", ông Thạch Phước Bình cho biết.

ĐBQH Lê Thị Song An (đoàn Long An) đề nghị ban soạn thảo cân nhắc chuyển mặt hàng phân bón sang đối tượng không chịu thuế GTGT cho rằng đây là loại thuế gián thu mà người cuối cùng phải chịu là người tiêu dùng, trong trường hợp này là người nông dân. Thuế suất 5% với phân bón chắc chắn sẽ dẫn tới tăng giá phân bón trên thị trường, tạo ra tác động không hề nhỏ với ngành nông nghiệp và nông dân.

Theo bà An, trong bối cảnh ngành nông nghiệp còn nhiều khó khăn, thiếu bền vững, thiếu tính cạnh tranh với các sản phẩm nước ngoài, việc áp thuế với phân bón sẽ giúp tăng ngân sách.

Tuy nhiên, điều băn khoăn là người dân phải chịu mức phân bón tăng cao và khi giá phân bón tăng, chi phí sản xuất nông nghiệp tăng, làm tăng giá thành sản xuất nông nghiệp.

"Nếu áp dụng thuế suất 5% với phân bón, Nhà nước và doanh nghiệp sẽ được lợi nhưng người nông dân là bộ phận quan trọng nhất của ngành nông nghiệp lại chịu thiệt thòi nhất", bà An nêu ý kiến.

Tranh luận liên quan đến vấn đề tăng hay không tăng thuế suất với phân bón, ĐBQH Tạ Văn Hạ (Đoàn Quảng Nam) cho biết, hiện nay, VAT đang "đánh" vào người tiêu dùng trong đại bộ phận người dùng phân bón, thực phẩm, nông sản. Vì vậy, đại biểu cho rằng đề xuất này cần nghiên cứu, tìm hiểu kỹ lưỡng.

Khi người nông dân mua phân bón không có hóa đơn, như vậy không được khấu hao đầu vào. Cho nên, chuyện "đánh" 5% thuế với phân bón là người nông dân phải chịu. Vì vậy, đại biểu đề xuất đưa mặt hàng phân bón với thuế suất 0%.

Từ đó, các doanh nghiệp phân bón được khấu trừ thuế đầu vào và người nông dân không phải chịu tăng.

Theo ông Hạ, câu chuyện cạnh tranh giữa 70% nhập khẩu và 30% trong nước, thì các doanh nghiệp Việt Nam phải tính toán nâng cao năng lực quản lý, đổi mới công nghệ… để giảm giá thành, đảm bảo cạnh tranh.

Đại biểu nêu thực tế các cô ngồi máy cấy lại gò lưng tần tảo đời, nay lại gánh tiếp cạnh tranh cho mấy doanh nghiệp của phân bón. Vì vậy, đại biểu nghĩ rằng hoàn toàn không hợp lý.

"Người dân đã rất cực, may được mùa lại mất giá. Nếu bây giờ tiếp tục đánh thuế 5% người dân phải chịu nữa tôi nghĩ là rất tội cho người dân", ông Hạ chia sẻ.

Áp thuế suất 5% có lợi cho ba nhà

Phát biểu tranh luận, ĐBQH Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) cho rằng khi Chính phủ, Quốc hội bàn một vấn đề liên quan đến người dân, doanh nghiệp, chắc chắn chúng ta không thể ban hành một chính sách làm ảnh hưởng, gây thiệt hại cho họ mà hướng tới việc xây dựng, ban hành một chính sách tốt nhất.

"Việc áp dụng thuế suất 5% đối với phân bón có lợi cho ba nhà, đó là nhà nông, Nhà nước và doanh nghiệp", ông khẳng định.

Tiếp tục phân tích, ông An cho hay với thuế GTGT, đầu vào - đầu ra phải đi cùng với nhau, đầu ra không chịu thuế, đầu vào không được khấu trừ.

Giả sử doanh nghiệp mua sản phẩm đầu vào 80 đồng, họ sẽ chịu thuế GTGT đầu vào là 8 đồng; giá phân bón bán ra 100 đồng. Nếu không được khấu trừ, nguyên tắc họ sẽ phải đưa vào chi phí, tính vào giá, giá đó sẽ là 108 đồng. Nếu đánh thuế 5%, doanh nghiệp đó được khấu trừ 8 đồng, giá bán sẽ chỉ là 105 đồng.

Ông An cho hay: "Tôi đồng tình với giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ở đây doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nhập khẩu được bình đẳng với nhau. Việc áp thuế 5% này chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp nhập khẩu, còn doanh nghiệp trong nước cũng được bảo vệ, người dân sẽ có cơ hội giảm giá. Nguyên tắc làm giá không phải cứ tăng thuế 5% thì giá sẽ tự động tăng 5% và người dân bị chịu ảnh hưởng", ông An nói.

Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu ý kiến của các Đại biểu Quốc hội và giải trình một số vấn đề cụ thể, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, về thuế GTGT đối với phân bón, trước năm 2015, theo quy định, thuế GTGT đối với phân bón là 5%. 

Sau khi có nhiều phản ánh, Quốc hội khoá XIV đã ban hành Luật, điều chỉnh quy định phân bón không phải chịu thuế GTGT. Quy định này được triển khai cho đến nay.

Hiện nay, theo đề nghị của các ban ngành liên quan như: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Kiểm Toán Nhà nước, các đoàn ĐBQH tỉnh Càu Mau, Bình Định, Hải Phòng, Nam Định… đề nghị sửa nội dung này.

Phó Thủ tướng đã phân tích những lợi ích của việc thu thuế VAT 5% với mặt hàng phân bón.

Về phía người nông dân, theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, giá phân bón không chỉ phụ thuộc vào thuế GTGT tăng hay giảm mà còn phụ thuộc vào giá thành sản xuất, cung - cầu trên thị tường… 

Trong khi đó, giá thành sản xuất lại phụ thuộc vào khoa học công nghệ, năng suất lao động, hiện đại hoá… phụ thuộc vào cung - cầu. 

Thực tế cho thấy, thời gian qua, chúng ta không thu thuế với phân bón nhưng giai đoạn 2018 – 2022, phân đạm U-rê vẫn tăng trên 19,70% - 43%. Năm 2023, phân đạm U-rê tăng 6,29% – 6,4%. Như vậy, giá thành phân bón phụ thuộc cơ bản vào cung cầu trên thị trường.

Về phía doanh nghiệp phân bón, việc đánh thuế GTGT 5% với phân bón sẽ giúp cho doanh nghiệp trong nước có lợi thế, có điều kiện cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài. Khi có thuế, ước tính doanh nghiệp nước ngoài phải nộp 1.500 tỷ còn doanh nghiệp trong nước chỉ phải nộp khoảng 200 tỷ thôi. 

Điều này, giúp doanh nghiệp trong nước có điều kiện cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ hiện đại, giảm giá thành sản phẩm, giảm giá bán, như vậy là mang lại lợi ích cho cả người dân.

"Tôi mong các ĐBQH ủng hộ phương án thuế GTGT với phân bón là 5%", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cũng cho biết, để xử lý những bất cập trong chính sách đối với ngành sản xuất phân bón thời gian qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin được giữ như dự luật đã được Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 7, quy định áp thuế VAT 5% với phân bón.