Ba trụ cột hiện thực hoá mục tiêu "thành phố sạch"

Sáng 7/11, Diễn đàn "Năng lượng xanh - Thành phố sạch" đã được tổ chức nhằm trao đổi giải pháp phát triển năng lượng xanh và xây dựng đô thị bền vững.

Năng lượng xanh cho thành phố sạch

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh: "Trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và suy giảm tài nguyên, việc lựa chọn con đường phát triển xanh, chuyển dịch năng lượng sạch là xu thế tất yếu và là trách nhiệm chung của các quốc gia".

Theo ông, phát triển năng lượng xanh không chỉ là hướng đi chiến lược để giảm phát thải khí nhà kính mà còn là chìa khóa để bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển đô thị bền vững. Việc sử dụng năng lượng sạch, nhiên liệu sạch và giao thông xanh không còn là chuyện của tương lai, mà là nhiệm vụ cấp bách của hiện tại.

Việt Nam đã và đang xây dựng nền tảng chính sách vững chắc cho quá trình này, với Luật Bảo vệ môi trường 2020, Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu và các kế hoạch hành động giảm phát thải hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050. Những chính sách đó là tiền đề quan trọng để tiến tới một nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế carbon thấp, hiện thực hóa tầm nhìn "Việt Nam xanh, sạch, đáng sống".

Tại các đô thị lớn như Hà Nội, Tp.HCM, Hải Phòng hay Đà Nẵng, yêu cầu cấp thiết hiện nay là kiểm soát khí thải giao thông, phát triển hạ tầng năng lượng sạch và hoàn thiện tiêu chuẩn môi trường trong quy hoạch đô thị. Đây được xem là ba trụ cột của mô hình "thành phố sạch", nơi con người có thể sống trong không gian an toàn, trong lành và thịnh vượng.

Tại sự kiện, ông Trương Mạnh Tuấn - Phó trưởng Phòng Quản lý chất lượng môi trường (Cục Môi trường) cho biết, ô nhiễm có tính quy luật theo mùa (từ khoảng tháng 10-11 của năm trước, kéo dài tới tháng 4 năm sau) và tập trung chủ yếu tại một số điểm có mật độ giao thông và tập trung nhiều cơ sở sản xuất.

"Nguyên nhân chính gây phát sinh bụi, khí thải gây ô nhiễm môi trường không khí chủ yếu đến từ các hoạt động giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt mở cũng như hoạt động dân sinh và do khí hậu thời tiết", ông Tuấn cho biết.

Trong khi đó, ông Lê Văn Đạt - Phó Giám đốc Học viện Chiến lược và Bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng) nhấn mạnh, vai trò của chính sách hỗ trợ giao thông xanh.

Ông đề xuất một loạt giải pháp, từ việc miễn hoặc giảm thuế cho nhà đầu tư cung cấp xe điện, xe đạp công cộng, đến việc xây dựng làn đường ưu tiên cho xe buýt, phát triển xe buýt cỡ nhỏ để tăng khả năng tiếp cận của người dân.

"Chúng ta cần nghiên cứu mở rộng chính sách giảm giá vé, thậm chí miễn phí vé cho học sinh, sinh viên, công nhân; tổ chức các ngày di chuyển xanh; và triển khai hệ thống vé thông minh liên thông giữa các loại hình vận tải", ông Đạt đề xuất.

Cùng với đó, việc đầu tư bãi đỗ xe cao tầng, bản đồ số, ứng dụng công nghệ thông tin cung cấp thông tin hành trình theo thời gian thực cũng là những bước đi cụ thể giúp hình thành thói quen giao thông xanh trong đô thị.

Mục tiêu năng lượng tái tạo chiếm 75% sản lượng điện vào năm 2050

Từ góc độ quản lý ngành năng lượng, ông Trần Hoài Trang - Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: "Trong định hướng phát triển bền vững, Việt Nam đặt mục tiêu giảm phát thải ròng về "0" vào năm 2050 theo Nghị quyết số 81. Thực hiện mục tiêu này, ngày 15/4/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết đ tịnh số 768 phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, coi phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới là cơ hội để hình thành hệ sinh thái công nghiệp năng lượng, đồng thời nhấn mạnh quá trình chuyển dịch năng lượng phải bền vững, công bằng và phù hợp xu thế quốc tế".

Theo Quy hoạch điện VIII, đến năm 2030, năng lượng tái tạo (không gồm thủy điện) dự kiến chiếm 28-36% tổng sản lượng điện, và tăng lên 74-75% vào năm 2050. Phát thải khí nhà kính từ sản xuất điện sẽ giảm xuống còn khoảng 27 triệu tấn vào năm 2050.

Quy hoạch cũng hướng tới xây dựng lưới điện thông minh, tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo quy mô lớn, đồng thời phát triển mạnh các loại hình điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối, điện từ rác thải, hydrogen và amoniac xanh.

Bộ Công Thương cũng đang xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045, nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong triển khai dự án năng lượng. Khi được thông qua, văn bản này sẽ là "hành lang pháp lý quan trọng thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển xanh và phát thải thấp của Việt Nam."

Ông Nguyễn Hùng Dũng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Dầu khí Việt Nam khẳng định rằng quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam đã trở thành yêu cầu cấp bách và không thể trì hoãn.

"Chuyển dịch năng lượng không chỉ vì môi trường mà còn là động lực phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sống và năng lực cạnh tranh của đô thị," ông Dũng nhấn mạnh.

Theo thống kê, tiêu thụ năng lượng tại đô thị chiếm tới 70% tổng nhu cầu toàn cầu, với tốc độ tăng 7–10% mỗi năm. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải đẩy nhanh chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, giảm dần than và nhiên liệu hóa thạch, đồng thời mở rộng đầu tư vào các nguồn năng lượng sạch và nhiên liệu thay thế.

Ngành Dầu khí Việt Nam đang tái cấu trúc mạnh mẽ, chuyển hướng sang đầu tư công nghệ năng lượng sạch, phát triển nhiên liệu chuyển tiếp như LNG, CNG, nghiên cứu và phát triển nhiên liệu sinh học, hydro xanh, công nghệ thu hồi và lưu trữ carbon (CCUS).

Hội Dầu khí Việt Nam cũng đề xuất hình thành chuỗi cung ứng nhiên liệu sạch cho đô thị theo mô hình hợp tác công - tư (PPP), đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế và truyền thông xã hội để lan tỏa tinh thần tiêu dùng năng lượng xanh trong cộng đồng.

"Chúng tôi xác định năng lượng sạch là chìa khóa mở ra cánh cửa phát triển xanh, công bằng và bền vững cho tương lai", ông Dũng nói.