Ngày 22/7, Đoàn Giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực thi hành" làm việc với Bộ Tài chính.
Thu từ thuế và phí bảo vệ môi trường tăng mạnh
Báo cáo với Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, cho biết Bộ Tài chính đã tham mưu ban hành và trình cấp có thẩm quyền ban hành 36 văn bản quy phạm pháp luật và cơ chế, chính sách liên quan, nhằm triển khai kịp thời Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.
Trong đó, Bộ hoàn thiện cơ chế, chính sách về bố trí dự toán ngân sách nhà nước cho lĩnh vực bảo vệ môi trường theo hướng tập trung vai trò đầu mối của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong việc hướng dẫn bộ, ngành, địa phương về chuyên môn, nhiệm vụ trọng tâm, đề xuất phân bổ dự toán ngân sách cho hoạt động bảo vệ môi trường.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung (Ảnh: Quochoi.vn).
Trong 3 năm, 2022 - 2024, dự toán chi sự nghiệp bảo vệ môi trường của ngân sách Trung ương so với tổng chi ngân sách Nhà nước hàng năm đạt lần lượt 0,096% - 0,092% và 0,084%. Đối với ngân sách địa phương, các tỉ lệ này lần lượt là 1,35% - 0,91% - 1,12%.
Vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách Nhà nước cho các dự án bảo vệ môi trường giai đoạn 2021-2025 ước tính khoảng 20.908 tỷ đồng (trong nước 7.056 tỷ đồng, nước ngoài 13.852 tỷ đồng).
Kết quả này tăng đáng kể so với giai đoạn 2016 - 2020: tăng 11,75% cho các Bộ ngành và 21,72% cho địa phương.
Bên cạnh đó, tổng số thu từ thuế và phí bảo vệ môi trường giai đoạn 2016-2019 đều tăng, đặc biệt tăng mạnh từ năm 2019 do điều chỉnh mức thuế.
Giai đoạn 2020-2024, số thu thuế bảo vệ môi trường giảm do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và chính sách giảm mức thuế để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.
Tổng số thuế, phí bảo vệ môi trường thu được giai đoạn 2022-2024 khoảng 141.118 tỷ đồng; trong đó thuế là 120.668 tỷ đồng, phí là 20.454 tỷ đồng.
Phân bổ nguồn lực cho công tác bảo vệ môi trường
Tại cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan đề nghị Bộ Tài chính tập trung nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các luật về thuế, phí theo nguyên tắc thị trường, bảo đảm người gây ô nhiễm phải chi trả tương xứng với mức độ gây hại.
Đồng thời, có chính sách ưu đãi mạnh mẽ hơn cho các hoạt động đầu tư vào công nghệ sạch, tái chế, tái sử dụng và kinh tế tuần hoàn; chủ động nắm bắt, hướng dẫn, tháo gỡ các "điểm nghẽn" trong chính sách, pháp luật.
Đẩy mạnh việc nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý, cơ chế đột phá để phát triển thị trường tài chính xanh, thị trường carbon.
Qua đó, huy động nguồn lực to lớn từ xã hội, từ khu vực tư nhân và quốc tế cho công tác bảo vệ môi trường, giảm áp lực cho ngân sách Nhà nước.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan (Ảnh: Quochoi.vn).
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu thực hiện tốt việc lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; việc xây dựng các kịch bản phát triển với mức tăng trưởng cao 2 con số, nhưng phải bảo đảm yêu cầu về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.
Thường xuyên theo dõi, đánh giá việc thực hiện bộ chỉ tiêu về bảo vệ môi trường và tham mưu phân công trách nhiệm cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai thực hiện các chỉ tiêu cụ thể...
Tăng cường hiệu quả của công cụ ngân sách Nhà nước và đầu tư công đối với công tác bảo vệ môi trường. Trong điều hành ngân sách Nhà nước hàng năm và trung hạn, cần tiếp tục ưu tiên và nâng cao hiệu quả phân bổ nguồn lực cho công tác bảo vệ môi trường.
Quang cảnh cuộc làm việc (Ảnh: Quochoi.vn).
Bảo đảm vốn cho các chương trình, dự án môi trường trọng điểm quốc gia, đặc biệt là xử lý rác thải, nước thải, quan trắc môi trường và khắc phục ô nhiễm tại các "điểm nóng". Tăng cường cơ chế hậu kiểm, bảo đảm nguồn vốn được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cần siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong công tác thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư và bố trí vốn cho các dự án đầu tư, đặc biệt là đầu tư công.
Theo đó, cần kiên quyết không bố trí vốn cho các dự án không tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật về môi trường, bảo đảm các yêu cầu về môi trường được coi là tiêu chí tiên quyết trong quá trình ra quyết định đầu tư để bảo đảm phát triển bền vững.
Đồng thời, cần tăng cường công tác phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương trong việc thanh tra, kiểm tra tài chính đối với các doanh nghiệp có nguy cơ gây ô nhiễm cao; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về nghĩa vụ tài chính trong bảo vệ môi trường như trốn thuế, gian lận phí, thuế môi trường.
