Có mấy lần mười năm?
Đời cầu thủ có mấy lần 10 năm? Thường chỉ 1, nhiều thì 2, hy hữu lắm mới có trường hợp 3 lần 10 năm như huyền thoại Kazuyoshi Miura, hay còn được biết đến với biệt danh King Kazu, người vẫn ra sân thi đấu cho dù đã 55 tuổi. Quãng thời gian chơi bóng đỉnh cao lại càng ngắn, được 1 lần 10 năm đã là vinh phúc.
Vậy mà Bayern Munich đã vô địch Bundesliga liên tiếp 10 năm, từ mùa 2012/13 cho đến 2021/22. Lần gần nhất Hùm xám không giành chiếc đĩa bạc, Erling Haaland còn là đứa trẻ, Julian Nagelsmann mới chập chững bước vào nghề cầm quân với vai trò trợ lý ở Hoffenheim, một cầu thủ trẻ thì bây giờ đã trở thành lão tướng.
Minh chứng sống động nhất là Marco Reus. Đúng 10 năm trước, anh là tân binh, tài năng trẻ đầy hứa hẹn căng tràn nhựa sống được Dortmund chiêu mộ từ Monchengladbach. Hiện tại, với sự nghiệt ngã của bạo chúa thời gian, nỗi tai quái của ác quỷ chấn thương, và cách chuyên quyền vô tri của độc tài Bayern Munich, Reus đã là cựu thần của Signal Iduna Park và được biết đến như một ngôi sao bạc phận nhất thập kỷ vừa qua.
Tựu trung, 10 năm là quãng thời gian dài ghê gớm, đủ để biến hy vọng thành vô vọng. Thậm chí sự thống trị của Bayern còn lặp đi lặp lại nhàm chán tới mức trở thành chu trình. Đầu mùa giải, không ai bàn tán nhiều về cuộc đua đến chiếc đĩa bạc. Đâu đó trong khoảng 2 tháng đầu mùa giải, phần còn lại của Bundesliga còn le lói chút hy vọng đăng quang. Nhưng từ tháng Mười trở đi, mọi hy vọng bị dập tắt.
Dấy lên mộng đăng quang?
Và từ tháng 11, cục diện ngã ngũ. Họa hoằm hy hữu chỉ có mùa giải 2019/20, phần còn lại của Bundesliga may mắn, hoặc khổ đau, được sống trong hy vọng lâu hơn một chút. Bởi đến tận vòng 14, tức gần đi hết giai đoạn lượt đi, Bayern vẫn còn đứng tận thứ 7 trên bảng xếp hạng. Lật ngược vấn đề, tức Hùm xám xứ Bavaria đã “chấp” cả Bundesliga gần hết lượt đi, để rồi chỉ 6 vòng sau, từ vòng 20 trở đi, Hùm xám lại leo lên đỉnh bảng và độc chiếm cho đến khi mùa giải hạ màn.
Đối với phần còn lại của Bundesliga, 10 năm qua, hy vọng thật mỏng manh, mặc cảm, tội lỗi bởi kết quả chỉ là nỗi thất vọng. Tuy nhiên, cuộc sống luôn vận động và còn sống còn hy vọng. Juventus đã thôi làm bá chủ Serie A, PSG giàu có cỡ đó vẫn mất ngôi vô địch Ligue 1 vào tay Lille thì chẳng có lý gì giải đấu cao nhất của bóng đá Đức không có cơ hội chứng kiến một cuộc lật đổ.
Hãy cứ khát khao. Hãy cứ dại khờ. Mùa giải 2022/23 không phải ngoại lệ. Tại Bayern, Lewandowski đã ra đi. Serge Gnabry sa sút. Thomas Muller và Manuel Neuer già thêm 1 tuổi. Lần đầu tiên sau 10 năm, Hùm xám có vẻ sụt giảm chất lượng đôi chút, đúng hơn là một chút. Thực tế thầy trò Nagelsmann khởi đầu mùa giải mới bằng trận thua trên sân của Frankfurt. 4 vòng đấu gần nhất, Hùm xám trải qua 3 trận hòa liên tiếp rồi thua Augsburg trước quãng nghỉ cho các ĐTQG tập trung.
Trên bảng xếp hạng, Bayern đang đứng thứ năm, với 12 điểm sau 7 trận, kém đội đầu bảng Union Berlin tới 5 điểm. Ngoài ra, những thế lực quen thuộc như Dortmund, Leverkusen, RB Leipzig có quyền dấy lên mộng tưởng đăng quang. Suy cho cùng, mọi đội bóng sinh ra đều có quyền vô địch, tạo hóa cho họ những quyền bất khả xâm phạm ấy.
Bao giờ cho đến tháng Mười
Tuy nhiên, nếu Dortmund đăng quang? Điều gì sẽ xảy ra với những trụ cột của đội bóng này? Nếu Christopher Nkunku tiếp tục bừng sáng trong những bước đầu trên đại lộ sự nghiệp thanh thang, đích đến của tài năng trẻ này sẽ là đâu? Và liệu có chuyện Bayern lụi tàn hay không?
Đó chính là tử huyệt của bóng đá Đức. Hùm xám xứ Bavaria không đơn giản là đội bóng hùng mạnh nhất, giàu có nhất mà còn sở hữu lượng CĐV đông đảo nhất, ảnh hưởng thương lại lớn nhất và thu về khoản tiền thưởng từ Champions League nhiều nhất. Do đó, Bayern đã vươn tới thứ quyền lực tiệm cận tối thượng tại Đức.
Bayern không cần phải chi ra số tiền gấp đôi, gấp ba giá trị thực để chèo kèo những ngôi sao hàng đầu thế giới như PSG. Bayern cũng không phải tranh chấp như Barca và Real Madrid. Tại Bundesliga có luật bất thành văn, một cầu thủ muốn vươn tầm ngôi sao chỉ có 2 còn đường: Hoặc ký hợp đồng với Bayern hoặc gia nhập… Hùm xám xứ Bavaria. Chỉ số ít ra nước ngoài thi đấu, hoặc lụi tàn như Marco Reus.
Và nên nhớ, bây giờ mùa giải 2022/23 mới bước sang tháng Mười và Bundesliga thực ra mới trải qua 7 vòng đấu, tức còn tới 27 vòng đấu nữa. Sẽ chẳng có gì bất ngờ nếu Bayern thực hiện một cú tăng tốc chóng mặt trong vòng 1 tháng tới và đến tháng 11 lại chễm chệ trên đỉnh bảng. “Bao giờ cho đến tháng Mười” đối với người Đức có lẽ giống như câu hỏi tu từ để sớm định đoạt cục diện cuộc đua vô địch.
Xu hướng “độc tài”
Như đã đề cập, Bayern giành Chiếc đĩa bạc trong cả 10 năm vừa qua, đôi khi bỏ xa đội xếp thứ hai tới tận 25 điểm. Cuộc đua vô địch Bundesliga hiếm khi có kịch tính, không có hoài nghi hay suy đoán về các khả năng. Vị trí đỉnh bảng gần như mặc nhiên của Hùm xám.
Đức quốc ít ra không đơn độc. Tại Pháp, PSG khởi đầu mùa giải bằng cách ghi 3 bàn trong 38 phút trước Clermont và sau 7 vòng đấu đã leo lên đỉnh bảng. Trong thập niên vừa qua, gã trọc phú này giành 8 trong số 10 chức vô địch quốc gia. Ngân sách khổng lồ gấp bội phần còn lại của Ligue 1 nhờ sự hậu thuẫn của giới chủ đến từ Qatar, PSG biến giải đấu cao nhất trong hệ thống bóng đá Pháp trở thành sàn diễn riêng cho các ngôi sao bạc triệu của họ phô diễn.
Về lý thuyết, sự thống trị này gây ảnh hưởng xấu đến giải đấu, không chỉ hạn chế sức hút mà còn tham vọng của các đội bóng. Trong thể thao, bất cứ ai đều tin rằng hai điều giữ chân người hâm mộ cũ và thu hút người hâm mộ mới đến lấp đầy các sân vận động và dính chắt trước màn hình ti-vi
Sự thống thị này làm xấu cả giải đấu đồng thời hạn chế sức hút lẫn tham vọng. Trong thể thao nói chung và bóng đá nói riêng, có hai yếu tố để giữ chân người hâm mộ lâu năm, thu hút người hâm mộ mới, lấp đầy sân vận động và lôi kéo khán giả đến trước màn hình ti-vi.
Hai yếu tố này liên quan, và thường bị nhầm lẫn, nhưng hoàn toàn khác biệt. Thứ nhất là tính cạnh tranh. Giải đấu nào càng nhiều đội bóng có cơ hội vô địch tức tương quan lực lượng đồng đều thì giải đấu đó càng hút khách. Đơn giản CĐV từng đội bóng ứng viên đều cảm thấy, hoặc tự huyễn, về cơ hội bước lên đỉnh vinh quang. Thứ hai là sự khôn lường. Các trận đấu càng khó đoán kết quả càng hút khách, bởi hai đội đều có cơ hội chiến thắng.
Minh chứng sống động nhất cho tầm quan trọng của hai yếu tố này là thành công rực rỡ của Ngoại hạng Anh. Tại xứ sương mù, trước khi quy tụ những ngôi sao hàng đầu trên băng ghế chỉ đạo lẫn sân cỏ nhờ sự giàu có, ý niệm đầu tiên xuất hiện trong trí óc người hâm mộ là bất cứ đội bóng nào cũng có thể bị đánh bại và có nửa tá ứng viên vô địch mỗi mùa. Đức và Pháp chỉ có 1. Tây Ban Nha có 3. Tại Ý có thể đang xuất hiện 4 ứng viên, nhưng nguyên do là Juventus đã dành 3 năm để tự vùi dập bản thân.
Tuy nhiên, thực tế rằng Ngoại hạng Anh không nằm ngoài xu hướng “độc tài” hóa tại các giải VĐQG hàng đầu châu Âu, với sự vươn lên của Man City. Và điều đáng nói, Ngoại hạng Anh không hề mất đi tính hấp dẫn…
Giá trị thương hiệu
Về lý thuyết, vẫn là lý thuyết, một giải đấu sẽ thật nhàm chán nếu biết trước đội đăng quang. Nhưng thực tế, như những bộ phim vẫn có thể thành công vang dội, cho dù biết trước kịch bản, kết cục hay thậm chí motif như nam chính hay nữ chính sẽ mắc bệnh ung thư trong phim Hàn Quốc từng một thời gây sốt.
Hóa ra khán giả chưa hẳn đã cần sự cạnh tranh và tính khôn lường. Bằng chứng là Đại học Liverpool từng thực hiện cuộc điều tra hàn lâm về động lực của người hâm mộ thể thao. Kết quả là không hề có mối liên hệ tương quan nào giữa kết quả khó lường của trận đấu và số lượng người xem. “Sự liên hệ này rõ ràng không quan trọng”, nghiên cứu này nhấn mạnh.
Theo các nhà nghiên cứu, dù thừa nhận hay không, con người có xu hướng xem thể thao. Có mối liên hệ giữa số lượng người xem và chất lượng hay trình độ trận đấu, nhưng quan trọng hơn là tên tuổi của cầu thủ và đội bóng tham gia. Nghiên cứu này kết luận: “Sức mạnh thương hiệu có xu hướng chi phối quy mô khán giả”.
Hai kết luận của nghiên cứu vừa nêu cho thấy, thay vì làm giảm sức hấp dẫn của Bundesliga, sự thống trị của Bayern có tác động ngược lại. Sau tất cả, một đội bóng tên tuổi, giàu truyền thống và đầy rẫy ngôi sao có vẽ như là điều người hâm mộ chờ đợi. Đó là lập luận thuyết phục PSG che mờ phần còn lại của Ligue 1 và rất nhiều tiền. Đó là lý thuyết được Bundesliga đưa ra để bảo vệ quyền bá chủ không thể khuất phục của Bayern.
