Ngày 11/12, Trạm cấp cứu vệ tinh số 32 thuộc Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM đã tiếp nhận thông tin từ một trạm y tế phường về trường hợp bé gái 3 tuổi bị sặc thức ăn tại nhà trẻ.
Khi tiếp cận hiện trường, ê-kíp ghi nhận bé đã trong tình trạng ngưng tim, ngưng thở; đồng tử giãn và không còn phản xạ. Dù các bác sĩ nỗ lực hồi sinh tim phổi suốt 70 phút và đặt nội khí quản, bệnh nhi vẫn không qua khỏi.
Bác sĩ Nguyễn Thắng Nhật Tuệ cho biết đây là ca cấp cứu không thành công để lại nhiều đau xót. Điều khiến ngành cấp cứu trăn trở chính là “khoảng trống” trong chuỗi xử trí ban đầu.
Ở trường hợp này, điều đáng tiếc không chỉ nằm ở sự cố sặc thức ăn mà còn ở những “phút vàng” bị bỏ lỡ. Bé được đưa qua hai trạm y tế trước khi gọi cấp cứu 115. Việc di chuyển lòng vòng, thiếu đánh giá ban đầu và không liên hệ sớm với hệ thống cấp cứu chuyên nghiệp đã làm thu hẹp đáng kể cơ hội sống của bé.
Với trẻ nhỏ, tình huống sặc nghẹn diễn tiến rất nhanh, mỗi phút trôi qua đều mang tính quyết định. Một khi “khoảng trống cấp cứu” xuất hiện, hậu quả thường rất khó cứu vãn.
Dù nỗ lực hồi sinh tim phổi suốt 70 phút, bé gái 3 tuổi vẫn không thể qua khỏi sau ho sặc thức ăn tại nhà trẻ - Ảnh minh họa.
Bác sĩ Tuệ cũng nhấn mạnh rằng các cơ sở giáo dục và tuyến y tế cơ sở cần nhìn lại quy trình xử trí những ca sặc hay nghẹn ở trẻ.
Trước hết, khi trẻ có biểu hiện sặc, phải gọi 115 ngay lập tức để được hướng dẫn. Nhiều phụ huynh và giáo viên vẫn mắc sai lầm khi cố gắng móc họng hoặc cho trẻ uống nước, vô tình đẩy dị vật vào sâu hơn. Thao tác đúng là thực hiện kỹ thuật "5 vỗ lưng và 5 ấn ngực" liên tục cho đến khi dị vật được tống ra.
Trong trường hợp trẻ tím tái, ngưng đáp ứng, cần ép tim ngay trong lúc chờ hướng dẫn từ điều phối viên 115. Việc tự chuyển trẻ đi nhiều nơi mà không có sơ cứu ban đầu là nguy cơ lớn, đặc biệt với trẻ nhỏ vốn có đường thở rất hẹp và dễ tổn thương.
Các giáo viên, bảo mẫu cũng đóng vai trò tuyến đầu trong phòng ngừa và phát hiện nguy cơ. Đây là nhóm cần được tập huấn định kỳ các kỹ năng sơ cứu dị vật đường thở, ép tim, thổi ngạt và theo dõi sát trẻ trong giờ ăn - thời điểm xảy ra tai nạn nhiều nhất. Một kỹ năng đúng có thể cứu sống một sinh mạng.
Với tuyến y tế cơ sở, việc duy trì nhân sự trực cấp cứu và cập nhật liên tục quy trình xử trí ngưng thở - ngưng tim ở trẻ là yêu cầu bắt buộc. Những phút đầu tiên tại cộng đồng chính là "vòng đệm" quan trọng trước khi ê-kíp cấp cứu chuyên nghiệp tiếp cận.
Bác sĩ Tuệ khuyến cáo, một cuộc gọi sớm, một thao tác đúng, sự sẵn sàng kịp thời có thể quyết định sự sống của một người. Khoảng trống cấp cứu chỉ có thể được lấp đầy khi gia đình, nhà trường và y tế cơ sở phối hợp chặt chẽ, hiểu đúng vai trò của mình và luôn chuẩn bị cho tình huống xấu nhất.
Quy trình xử trí ngạt thở
Khi trẻ bị sặc, việc xử trí đúng ngay tại chỗ là yếu tố quyết định.
Với trẻ dưới 1 tuổi:
Thực hiện luân phiên động tác "5 vỗ lưng - 5 ấn ngực". Cụ thể, đặt trẻ nằm sấp trên cẳng tay với đầu thấp hơn thân, giữ chắc vùng hàm - cằm và dùng gốc bàn tay vỗ 5 lần vào giữa hai xương bả vai.
Sau đó lật trẻ ngửa, đầu vẫn thấp, dùng gót bàn tay ấn 5 lần vào 1/3 dưới xương ức với lực vừa phải nhưng dứt khoát. Lặp lại hai bước này cho đến khi trẻ khóc, ho mạnh hoặc dị vật được tống ra.
Với trẻ từ 1 tuổi trở lên:
Bước đầu là cho trẻ đứng hơi cúi người về trước và vỗ mạnh - dứt khoát 5 lần vào giữa hai xương bả vai. Tiếp đó, thực hiện 5 lần ép bụng (Heimlich) bằng cách đứng phía sau trẻ, vòng tay qua bụng, nắm một tay lại đặt giữa rốn và mũi ức rồi kéo giật vào trong - lên trên. Luân phiên 5 vỗ lưng và 5 ép bụng cho đến khi dị vật bật ra.
Nếu trẻ bất tỉnh, tím tái hoặc ngừng thở, đây là tình trạng nguy kịch và cần gọi ngay 115. Đồng thời tiến hành ép tim: dùng một tay hoặc kỹ thuật hai ngón cái ôm ngực với trẻ nhỏ, và dùng hai tay với trẻ lớn. Việc ép tim - thổi ngạt phải liên tục cho đến khi nhân viên y tế đến hoặc khi dị vật được lấy ra.
Ngay cả khi dị vật đã được tống ra và trẻ tỉnh lại, người chăm sóc vẫn cần theo dõi trẻ sát trong 24 giờ và đưa đến cơ sở y tế để kiểm tra xem có tổn thương đường thở hoặc phổi hay không.
Trúc Chi (t/h Vietnamnet, Tuổi Trẻ)
