Bản thân là một nghệ nhân điêu khắc kiến trúc, ông Nguyễn Tất Chiến (SN 1969), trú tại thôn Đồng Nanh, xã Tiên Phương (Chương Mỹ, Hà Nội) lại bén duyên với công việc làm tranh gạo trong một lần đi công tác miền Nam.
“Đợt đó tôi đi vào Nam, thấy người ta làm tranh từ gạo thì thích quá, độc đáo quá. Bản thân mình làm nghề vẽ điêu khắc kiến trúc, rất yêu các đường nét cổ, đặc biệt tông màu của gạo rang rất ấm áp và hợp với không gian sang trọng. Thế là về tôi tìm hiểu và làm ngay”, ông Chiến kể.
Từ những hạt gạo bình thường, ông Chiến tự mày mò làm thành những bức tranh độc đáo.
Vì không có thời gian đi học bài bản, ông đã tự mày mò cách chọn gạo, rang gạo ra các cấp độ màu khác nhau rồi bắt tay vào làm thử. Không ngờ, bức tranh đầu tiên được người quen đến ngỏ ý mua luôn với giá 9 triệu đồng.
Theo ông Chiến, để làm được một bức tranh gạo không phải dễ. Đầu tiên là việc chọn gạo.
Hạt gạo được chọn làm tranh phải là những hạt gạo thuôn dài, đều, chắc, không bị vỡ. Tiếp đó đến công đoạn rang. Gạo dùng để làm tranh được rang hoàn toàn thủ công trên lửa nhỏ. Đặc biệt, phải căn thời gian chuẩn để gạo lên màu ưng ý.
Những bức tranh này được ghép từ cả nghìn hạt gạo rang với 21 cấp độ màu.
“Với 21 cấp độ màu từ trắng, vàng nhạt, vàng cam, nâu đất, cánh gián, nâu, đen… thì mỗi màu sẽ có thời gian rang nhất định. Lâu nhất là rang gạo thành màu đen phải mất hơn 4 tiếng mới tạo thành. Chỉ có đảo tay, nhìn chăm chú vào hạt gạo mới chuẩn, chứ chỉ cần sơ suất một chút là nổ lạch tạch thành bỏng”, ông Chiến phân tích.
Khi tạo màu xong, ông Chiến lại tỉ mẩn dùng bút chì vẽ phác thảo ý tưởng lên gỗ và dùng nhíp gắp tỉ mỉ từng hạt gạo gắn lên từng chi tiết trên tranh theo mảng sáng, tối và cố định bằng keo.
Cuối cùng là phun lên tranh một lớp hoá chất để tránh mối mọt, tăng độ bền và độ bóng cho hạt gạo, giúp tăng tuổi thọ của bức tranh.
Mỗi bức tranh gạo có giá từ vài triệu đồng đến hàng chục triệu đồng.
Từ những hạt gạo trắng tinh giá chỉ vài chục nghìn đồng/kg, bằng bàn tay khéo léo và tài hoa của mình, ông Chiến đã tạo nên những bức tranh phong cảnh, thiên nhiên, đất nước, con người mang đậm hồn Việt rất độc đáo.
Mỗi bức tranh, tuỳ kích cỡ và hoạ tiết, ông Chiến làm mất khoảng vài ngày đến vài chục ngày, thậm chí cả tháng mới xong. Giá bán từ 3-5 triệu đồng/bức.
Với những bức tranh khổ rộng, đường nét hoa văn phức tạp, làm mất nhiều thời gian và công sức, tỉ mỉ hơn sẽ có giá từ 15-17 triệu đồng.
Tranh gạo do ông Chiến làm ra không đủ cung cấp cho khách hàng.
“Nhiều người thích tranh gạo vì nó độc đáo lại mang tông màu ấm áp, phù hợp để trang trí trong phòng khách hoặc nơi trang trọng, uy nghiêm nhưng làm tranh gạo lại mất quá nhiều thời gian nên hầu như tôi làm không kịp bán.
Muốn dạy nghề, truyền nghề cho con, cháu nhưng chỉ được vài ngày là chúng nó bỏ cuộc hết vì làm cái này ngoài việc khéo léo, tỉ mỉ và cẩn thận thì cần phải có đam mê nữa mới làm được”, ông Chiến bày tỏ.
Thời gian tới, ông dự kiến sẽ thành lập doanh nghiệp và phòng tranh tại nhà, chuyên sản xuất tranh gạo cũng như đào tạo nghề cho những người trẻ có nhu cầu.
Hồng Cảnh
