Bộ Công an vừa có dự thảo báo cáo Quốc hội giải trình một số nội dung của dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ được đại biểu Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6 vừa qua. Đáng chú ý, dự thảo luật được Bộ Công an đề xuất bổ sung quy định điểm, trừ điểm vào giấy phép lái xe (GPLX).
Bộ Công an cho biết, điểm sẽ được gán cho GPLX, và nếu trong một năm người có GPLX bị mất hết điểm, người đó sẽ phải thi lại GPLX. Dự kiến mỗi người có 12 điểm/năm.
Trên thế giới, rất nhiều quốc gia từ lâu cũng đã áp dụng hệ thống điểm phạt, với các cách thức khác nhau.
Giao thông ở Trung Quốc.
Trung Quốc
Cách thức trừ điểm vào bằng lái khi người điều khiển vi phạm giao thông ở Trung Quốc hiện tại gần giống với đề xuất của Bộ Công an Việt Nam. Theo đó, mỗi tài xế sẽ có 12 điểm. Số điểm này được cấp mới vào ngày 1/1 hằng năm.
Tùy từng lỗi vi phạm mà số điểm trừ sẽ khác nhau, ví dụ vượt đèn đỏ, chở hàng vượt quá tải trọng tối đa trên 30%, dừng phương tiện (trừ xe buýt) trên lòng đường cao tốc… bị trừ 6 điểm; các trường hợp như chạy quá tốc độ trên 50%, lái xe trong tình trạng say rượu, lái xe mà không có loại bằng lái thích hợp, lùi xe hay đi ngược chiều trên đường cao tốc, không có biển số hay biển giả… đều sẽ bị trừ hết 12 điểm.
Khi số điểm bị trừ về mức 0, những người vi phạm sẽ bị tịch thu bằng lái. Các tài xế sau đó phải qua lớp đào tạo về luật giao thông trong hai tuần ở trung tâm, nộp phạt và thi lại. Bằng lái sẽ được trả lại nếu họ vượt qua kỳ thi này. Nếu không, họ tiếp tục phải học và thi lại. Trong trường hợp cố tình không đi học, bằng lái sẽ bị hủy.
Trong năm đầu tiên sau khi lấy bằng lái, nếu bị trừ toàn bộ 12 điểm, tài xế đó sẽ bị treo bằng một năm.
Singapore
Singapore là quốc gia áp dụng Hệ thống điểm cải thiện trình độ lái xe (DIPS). Mọi tài xế ở đất nước này đều bắt đầu với 0 điểm và bất cứ khi nào vi phạm giao thông, điểm phạt sẽ được cộng vào hồ sơ của người đó.
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm giao thông, tài xế sẽ nhận từ 3 đến 12 điểm phạt. Nếu một số hành vi vi phạm bị coi là nghiêm trọng, người đó có thể bị trừ hơn 12 điểm hoặc bị truy tố trước tòa, bị phạt tiền rất nặng, tước GPLX hay thậm chí phạt tù.
Lái mới sẽ bị thu hồi giấy phép nếu có 13 điểm trừ trở lên trong thời gian 12 tháng ban đầu. Họ cũng sẽ phải thi lại cả lý thuyết và thực hành nếu muốn lấy lại giấy phép vào thời điểm sau một năm kể từ ngày bị thu hồi.
Với những người lái xe có thâm niên và không có hồ sơ “đen” trước đó, nếu tích lũy từ 24 điểm vi phạm trở lên trong vòng 24 tháng, họ sẽ bị treo bằng lái, tối đa 12 tuần. Trong khi đó, với tài xế mà hồ sơ từng có vết “đen”, nếu bị 12 điểm trừ trở lên trong vòng 12 tháng, họ sẽ bị treo giấy phép lên đến 36 tháng.
Tuy nhiên, Singapore cũng có biện pháp khuyến khích hành vi lái xe tốt. Theo đó, người tham gia giao thông sẽ được xóa điểm trừ vi phạm trước đây khỏi hồ sơ nếu họ không phạm bất kỳ lỗi nào trong khoảng thời gian 12 tháng kể từ ngày vi phạm giao thông lần cuối.
Hồ sơ của họ cũng sẽ được xóa tất cả các lần bị đình chỉ lái xe trước đó nếu họ không vi phạm lỗi giao thông nào trong 24 tháng kể từ ngày bị cấm lái xe lần cuối. Trong trường hợp hồ sơ lái xe “sạch sẽ” trong thời gian 3 năm liên tục, người đó sẽ được giảm giá khi gia hạn hợp đồng bảo hiểm.
Nhật Bản
Tại Nhật, vi phạm giao thông sẽ phải tích điểm vi phạm và nộp phạt. Những vi phạm này có thể khiến tài xế mất nhiều thời gian để xin gia hạn giấy phép; bị đình chỉ, thu hồi giấy phép hoặc phải tham gia lại toàn bộ bài kiểm tra và các khóa học lái xe.
Hồ sơ lái xe càng đẹp thì bạn càng tích lũy được nhiều điểm để hạn chế bị phạt nặng. Chẳng hạn, một tài xế có nồng độ cồn trong máu dưới mức 0,25 và chưa từng vi phạm bất kỳ lỗi nào sẽ không bị thu hồi giấy phép trong một năm. Thay vào đó, hình phạt sẽ là đình chỉ lái xe trong 90 ngày, cho phép người lái xe giữ bằng. Tuy nhiên, người từng vi phạm giao thông và bị trừ 5 - 6 điểm trên bằng lái thì trong tình huống tương tự sẽ bị thu hồi giấy phép ngay lập tức.
Sau khi giấy phép bị thu hồi, người đó sẽ bị cấm gia hạn giấy phép trong tối thiểu một năm. Hết thời gian này mới được phép bắt đầu quy trình xin cấp phép lại. Sau khi kết thúc thời gian bị đình chỉ, thu hồi hoặc tròn một năm mà không vi phạm thì tài xế sẽ được đặt lại điểm phạt về 0.
Tương ứng với từng lỗi giao thông, người vi phạm sẽ phải nhận một trong ba loại vé: vé trắng, vé xanh và vé đỏ. Vé trắng dành cho những vi phạm nhẹ như không thắt dây an toàn hoặc không theo lệnh của cảnh sát; vé xanh dành cho những vi phạm nghiêm trọng hơn như vượt đèn đỏ hoặc nhắn tin khi đang lái xe; vé màu đỏ dành cho mức vi phạm nặng nhất như chạy quá tốc độ, lái xe không có giấy phép hoặc lái xe khi sử dụng rượu bia.
Ngoài việc phải nộp tiền phạt, GPLX vàng nếu vi phạm thì khi đổi lại sẽ phải chuyển sang GPLX xanh, căn cứ trên mức độ vi phạm giao thông.
Lợi ích của việc có GPLX vàng là phí gia hạn thấp hơn trong khi mức phí được bảo hiểm tốt hơn so với các loại giấy phép khác.
Mỗi bang tại Mỹ áp dụng hệ thống tính điểm trên bằng lái khác nhau.
Mỹ
Mỹ áp dụng hệ thống tính điểm trên bằng lái vào những năm 1970 nhưng mỗi bang lại có quy định khác nhau. Vi phạm càng nghiêm trọng thì càng bị cộng nhiều điểm. Khi một người đạt đến một số điểm cụ thể, họ có thể bị thu hồi hoặc đình chỉ giấy phép.
Ở bang California, giấy phép có thể bị đình chỉ hoặc thu hồi nếu một người có 4 điểm trở lên trong 12 tháng, 6 điểm trở lên trong 24 tháng hoặc 8 điểm trở lên trong 36 tháng.
Trong hầu hết các trường hợp, điểm sẽ tự động bị xóa khỏi hồ sơ lái xe sau một khoảng thời gian cụ thể để những người vi phạm không bị trừng phạt vĩnh viễn. Ví dụ ở California, một điểm sẽ được xóa sau 39 tháng. Với những vi phạm nghiêm trọng, có thể mất đến mười năm để xóa điểm.
Khi bị phát hiện vi phạm luật giao thông, tài xế có thể tham gia khóa học giao thông trong một thời gian nhất định. Việc tham gia lớp học này có thể giúp xóa bỏ các vi phạm trong hồ sơ bằng lái.
Ở bang Massachusetts, hệ thống điểm bằng lái gắn liền với bảo hiểm. Người không vi phạm luật giao thông sẽ có mức phí bảo hiểm thấp hơn người vi phạm. Có nghĩa là càng nhiều lỗi vi phạm thì mức phí bảo hiểm đóng càng cao.
Anh
Tại Anh, với các hành vi vi phạm giao thông khác nhau, cơ quan quản lý sẽ tính điểm phạt tương ứng vào GPLX. Nếu một tài xế đạt tới một số điểm trong khoảng thời gian cụ thể, người đó có thể phải nhận lệnh cấm lái xe.
Thời gian bị cấm là do tòa án quyết định. Số điểm này sẽ bị cộng dồn trong vòng ba năm, nếu tài xế bị phạt quá 12 điểm thì sẽ bị treo bằng lái 6 tháng, tái phạm lần thứ hai thì sẽ bị treo bằng 12 tháng, tái phạm lần thứ ba sẽ là treo bằng 2 năm.
Đối với những người mới có bằng lái (dưới hai năm) mà đã bị phạt quá 6 điểm, thì sẽ bị tước hẳn bằng lái và phải thi lại bằng lái xe từ đầu.
Đàm Anh (Theo Idaoffice, Singsaver, Tokyoweekender, Autoexpress)
