Bộ trưởng Công Thương: Không thể trách cây xăng đóng cửa vì nhà máy Nghi Sơn giảm sản lượng

Ngày 16/3, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đăng đàn để giải đáp chất vấn về vấn đề sản xuất, nhập khẩu, cung ứng, điều hành giá.

Nguồn cung xăng dầu không thiếu

Là người đặt câu hỏi đầu tiên, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Trà Vinh) đề cập đến tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó dự báo, xung đột Nga- Ukraine tác động đến giá xăng dầu, giá mặt hàng này trong nước liên tục tăng, ảnh hưởng lớn sản xuất kinh doanh.

Đây cũng là vấn đề được ĐB Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên), ĐB Trần Văn Sáu (đoàn Đồng Tháp) quan tâm, đề nghị làm rõ tình trạng khan hiếm nguồn cung, "găm hàng", các đại lý treo biển hết hàng ở một số địa phương. Các ĐB đề nghị Bộ trưởng nêu rõ trách nhiệm của bộ trong công tác điều hành, cung ứng xăng dầu và các giải pháp trong thời gian tới.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, giá xăng dầu thế giới tăng đột biến 40-60% vì đứt gãy nguồn cung tại một số nước có sản lượng lớn, tác động từ xung đột Nga - Ukraine... Thêm nữa, nguồn cung trong nước gặp khó khăn do Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn - đơn vị cung ứng 35% xăng dầu cả nước - giảm công suất. Ba tháng qua, nhà máy này chỉ sản xuất được tối đa 80% công suất.

Với loạt giải pháp để đảm bảo đủ nguồn cung trong nước, ông Diên khẳng định, "nguồn cung không lúc nào thiếu".

Theo đó, ngay từ tháng 1, Bộ Công thương đã trực tiếp chỉ đạo hệ thống của mình, trong đó yêu cầu tất cả doanh nghiệp đầu mối có chức năng nhập khẩu kinh doanh xăng dầu phải nhập đủ sản lượng do nhà máy Nghi Sơn thiếu hụt để đảm bảo đủ nguồn cung trong nước.

“Đến giữa tháng 2 nguồn cung xăng dầu trong nước khẳng định là đủ đáp ứng đến hết tháng 3. Sản lượng dầu chúng ta dùng trong mỗi tháng bình quân khoảng là 1,8 - 1,9 triệu m³, mà chúng ta có khoảng 3 triệu m³ ở giữa tháng 2. Điều này đồng nghĩa với việc hết tháng 3 chúng ta vẫn đáp ứng đủ nhu cầu xăng dầu”, ông Diên nêu rõ.

Ông Diên cũng cho hay, Bộ sẽ tiếp tục chỉ đạo các doanh nghiệp đầu mối tiếp tục có kế hoạch nhập khẩu trong tháng 3 vượt sản lượng nhập khẩu bình thường. Mỗi tháng thông thường nhập khẩu 500.000m³, nhưng theo chỉ đạo của bộ là nhập gấp 2 lần.

Về hoạt động thanh kiểm tra, ông Nguyễn Hồng Diên cho biết công tác kiểm tra ở các địa phương, với sự kết hợp của Tổng cục quản lý thị trường, Sở Công Thương đạt được nhiều kết quả. Đến thời điểm này, toàn thị trường có 17.000 cửa hàng bán lẻ, trong đó lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 16.800 cửa hàng.

Số cửa hàng bán lẻ vi phạm, theo Bộ trưởng, chỉ chiếm rất ít với 211 cửa hàng. Có nhiều lý do cho việc nhiều cửa hàng dừng bán như đóng cửa sửa chữa nhưng cũng có những cây xăng cố tình găm hàng, chờ nâng giá. Việc cửa hàng đóng cửa, treo biển không có nguồn cung là có thực, dù chỉ là số ít, do họ nhận xăng dầu từ Nghi Sơn.

“Hiện tượng một số cây xăng đóng cửa hàng với lý do không có nguồn cung là có thực. Bởi vì những cửa hàng này nhận xăng dầu từ Nghi Sơn, mà nhà máy này giảm đột ngột thì không thể trách những cửa hàng này có ngay được lượng xăng dầu”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Về điều hành giá, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Tài chính để điều hành linh hoạt. Sử dụng hiệu quả Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Qua đó, biên độ tăng giá xăng dầu Việt Nam (từ 29-40%) thấp hơn so với thế giới (tăng từ 40-60% tùy mặt hàng).

Tại nhiều kỳ điều hành, nhà điều hành đã trích 500-1.500 đồng một lít xăng, dầu tuỳ loại. Nếu không trích quỹ này, ông Diên nói, "chúng ta không thể có giá thấp hơn thế giới".

Theo Bộ trưởng, bối cảnh thực hiện cơ chế thị trường có sự quản lý Nhà nước thì việc duy trì Quỹ bình ổn rất quan trọng, nhưng quỹ có hạn, hiện chỉ khoảng 600 tỷ đồng trong khi quỹ này tại nhiều doanh nghiệp đã âm lớn.

Khi hiện quỹ này không còn nhiều, 2 Bộ đã đề xuất và Chính phủ có Nghị quyết đề nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giảm 50% thuế bảo vệ môi trường. Nếu chính sách này được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua, áp dụng từ 1/4 tới thì "hy vọng giá sẽ giảm".

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng nhìn nhận, nếu giá thế giới tiếp tục tăng cao sẽ nghiên cứu giảm tiếp các loại thuế, phí khác... Hết công cụ thuế phí mà giá vẫn cao, nđể giữ ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát, theo ông, có thể đề xuất cấp có thẩm quyền sử dụng các quỹ an sinh hỗ trợ các đối tượng nghèo, hỗ trợ thuế doanh nghiệp sử dụng nhiều xăng dầu.

Các nhà máy lọc dầu trong nước có vai trò thế nào?

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (đại biểu Kiên Giang) tranh luận với Bộ trưởng Công Thương về vấn đề của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn. Bà nói, nguồn cung xăng dầu được Bộ trưởng giải thích là không thiếu, do việc tăng nhập khẩu để đảm bảo nguồn cung, tức là phụ thuộc nguồn bên ngoài. "Vậy vai trò của các nhà máy lọc dầu trong nước trong đảm bảo nguồn cung thế nào?", bà đặt vấn đề.

Trả lời tranh luận, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, vai trò của nhà máy trong nước hiện nay là một ẩn số trong phương trình giải bài toán nguồn cung trong nước.

Việt Nam có thời điểm không có nhà máy lọc dầu nào nhưng trong nước vẫn không thiếu xăng dầu, các nước bên cạnh không có nhà máy lọc dầu cũng không thiếu. Trong khi đó, các nước có nhà máy lọc dầu thì cũng không có giá chênh lệch quá xa so với giá thế giới.

Việt Nam hiện có 2 nhà máy lọc dầu lớn. Nhà máy lọc hóa dầu Bình Sơn do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đầu tư, hoạt động tốt, cung ứng khoảng 30-35% lượng xăng dầu trong nước. Trong khi đó, Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn do liên danh đầu tư, trong đó có PVN, hoạt động đang gặp khó khăn về tài chính.

Vấn đề nội tại của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn, theo Bộ trưởng, chủ yếu là vấn đề tài chính. PVN, với tư cách là một bên trong liên doanh, đã báo cáo vấn đề này với Ủy ban quản lý vốn tại doanh nghiệp. PVN đang phối hợp với các cơ quan chức năng để đấu tranh, yêu cầu hai liên doanh còn lại thực hiện đúng cam kết cung ứng dầu ra thị trường trong nước. Nguồn nguyên liệu đầu vào của Nghi Sơn là nhập hoàn toàn từ dầu thô của Kuwait, trong bối cảnh biến động giá, việc khan hiếm nguồn cung là không thể tránh.

“Khi nào PVN cam kết chắc chắn trước Bộ Công Thương rằng sản lượng lấy từ Nhà máy Nghi sơn đảm bảo nguồn cung theo kế hoạch thì Bộ Công Thương mới dừng nhập xăng dầu", Bộ trưởng nói đồng thời cho biết Bộ Công Thương đã kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý triệt để các vấn đề liên quan đến các nhà máy lọc dầu.