Bộ trưởng Công Thương: Nông nghiệp là "con ngựa thồ" của nền kinh tế

Sáng 1/10, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ X năm 2025: Chủ tịch Hội nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Công thương - Lắng nghe nông dân nói với chủ đề "Kết nối thị trường - Xây dựng thương hiệu - Thúc đẩy tiêu thụ nông sản, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước đạt mức 2 con số".

Thương mại là "cánh tay nối dài" để đưa nông sản Việt đi xa hơn

Phát biểu gợi mở trước phiên đối thoại, ông Nguyễn Hồng Diên - Bộ trưởng Bộ Công Thương cho hay, trong những năm qua, đặc biệt là giai đoạn hậu Covid-19, nền kinh tế nước ta phải đối mặt với nhiều khó khăn như cạnh tranh chiến lược giữa các nền kinh tế lớn ngày càng gay gắt, đứt gãy chuỗi cung ứng diễn ra thường xuyên hơn.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn giữ được ổn định kinh tế vĩ mô và một trong những trụ cột quan trọng tạo nên sự ổn định đó chính là nông nghiệp. Bộ trưởng nhắc lại, nền kinh tế Việt Nam hiện nay dựa trên 3 động lực chính là đầu tư - tiêu dùng - xuất khẩu. Trong lĩnh vực nông nghiệp, 2 động lực tiêu dùng và xuất khẩu đã thể hiện rất rõ vai trò chủ lực.

"Nông nghiệp không chỉ đảm bảo ổn định đời sống trong nước, mà còn góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu, duy trì thặng dư thương mại, đóng góp lớn vào dự trữ ngoại hối. Có thể nói, nông nghiệp chính là "con ngựa thồ" của nền kinh tế trong giai đoạn khó khăn vừa qua", ông Diên nói.

Tuy nhiên, nhìn thẳng vào thực tế, Bộ trưởng nhấn mạnh việc "phải thừa nhận rằng tiềm năng của nông nghiệp Việt Nam vẫn còn rất lớn nhưng chưa được khai thác hết". Do đó, muốn đạt mục tiêu tăng trưởng cao hơn, thậm chí tăng trưởng 2 con số như chúng ta kỳ vọng, thì một mình nông dân hay ngành nông nghiệp không thể làm được.

Nhấn mạnh vai trò của ngành công thương là vô cùng quan trọng, Bộ trưởng nói rằng nếu sản xuất là "gốc" thì thị trường và thương mại chính là "cánh tay nối dài" để đưa nông sản Việt Nam đi xa hơn, bán với giá trị cao hơn, bền vững hơn.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lương Quốc Đoàn - Chủ tịch Ban chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam nhìn nhận, tiềm năng xuất khẩu, tiêu thụ nông sản của Việt Nam vẫn còn lớn.

Tuy nhiên việc tiếp cận các thị trường mới vẫn còn hạn chế, nhiều mặt hàng nông sản của chúng ta vẫn còn xuất đi dưới dạng thô, chưa có thương hiệu với 80% sản phẩm chưa có thương hiệu riêng. Bên cạnh đó, việc phát triển thị trường trong nước còn chưa được chú trọng, khai thác có hiệu quả.

Theo ông Đoàn, việc tổ chức diễn đàn càng có ý nghĩa sâu sắc, quan trọng nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước vào thực tiễn sản xuất, kinh doanh và tiêu thụ nông lâm thủy sản.

"Diễn đàn cũng là một hoạt động tiền đề, quan trọng để thảo luận, làm rõ các vấn đề liên quan trước thềm Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025 sẽ diễn ra trong thời gian tới đây", ông Đoàn cho hay.

Sản phẩm không đạt chuẩn, việc tiêu thụ đã khó, chứ chưa nói đến xuất khẩu

Là người đầu tiên đặt câu hỏi tại diễn đàn, bà Vương Thị Thương - Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2025 đến từ Lạng Sơn, Giám đốc Hợp tác xã Nông sản Toàn Thương chia sẻ, hợp tác xã đã tạo việc làm cho hơn 100 lao động với sản phẩm hồng treo gió, có doanh thu 5 tỷ đồng, lợi nhuận 2,2 tỷ đồng.

Bà Thương cho biết, bản thân là nông dân sản xuất, kinh doanh, chế biến nông sản, đặc biệt là sản phẩm hồng treo gió và đã giúp đỡ nhiều nông dân khác cùng vươn lên làm giàu với các đặc sản của địa phương. Không chỉ bán hàng theo cách truyền thống, hợp tác xã đã biến các nền tảng mạng xã hội như Zalo, Facebook, YouTube, đặc biệt là TikTok thành những kênh quảng bá và bán hàng hiệu quả.

"Xin Bộ trưởng cho biết các giải pháp để đưa các sản phẩm OCOP từ đặc sản địa phương vươn tầm quốc tế, trên các sàn thương mại điện tử?", bà Thương đặt câu hỏi.

Trả lời nội dung này, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của hợp tác xã trong việc tổ chức sản xuất, phát huy giá trị đặc sản địa phương, đặc biệt là việc có tới 2 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 4 sao - đây là nền tảng quan trọng để xây dựng thương hiệu và phát triển thị trường.

Ông Phú cho biết, trong nhiều năm qua, trong khuôn khổ Chương trình Thương hiệu quốc gia cũng như các chương trình ngành hàng, Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ để triển khai các hoạt động hỗ trợ địa phương có chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, giúp đăng ký bản quyền và bảo hộ thương hiệu.

"Trong quá trình thực hiện, Bộ Công Thương đã dành kinh phí, nguồn lực để hỗ trợ hợp tác xã, bà con nông dân, các hội, hiệp hội trên cả nước xây dựng hồ sơ, tài liệu và đăng ký bảo hộ tại Cục Sở hữu trí tuệ", ông Phú cho hay.

Ví dụ, sản phẩm quả hồng của Hợp tác xã Nông sản Toàn Thương, ông Phú nhấn mạnh có thể đăng ký nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý. "Trong trường hợp này, hợp tác xã nên chủ động liên hệ với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hoặc Sở Công Thương địa phương. Các cơ quan này theo ngành dọc đều có chương trình hỗ trợ xây dựng, đăng ký và bảo hộ thương hiệu cho địa phương, hợp tác xã, hiệp hội", ông Phú nói.

Liên quan đến các sản phẩm OCOP, ông Phú nhấn mạnh việc các hợp tác xã, chủ thể OCOP cũng cần đáp ứng những yêu cầu cốt lõi để sản phẩm OCOP có thể đi xa, bền vững.

Một là chất lượng sản phẩm phải ổn định. Hai là Sản lượng phải liên tục và đủ lớn để đáp ứng hệ thống phân phối. Ba là bao bì, nhãn mác phải đạt chuẩn, đầy đủ thông tin. Bốn là vệ sinh an toàn thực phẩm phải đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Được phân công trả lời thêm về việc quảng bá, đưa sản phẩm hồng treo gió nói riêng và nông sản nói chung ra thị trường quốc tế, bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) nói rằng, bán hàng trên sàn thương mại điện tử không chỉ là quảng bá hay mở gian hàng, mà điều cốt lõi là sản phẩm phải đạt chuẩn.

Theo bà Oanh, với thị trường trong nước, nhiều sản phẩm OCOP 3 sao có thể bán rộng rãi. Nhưng để ra quốc tế, sản phẩm cần đáp ứng yêu cầu cao hơn (OCOP 4 - 5 sao), tiêu chuẩn về chất lượng, số lượng, sản lượng, bao bì, nhãn mác.

Hiện nay, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều ấn phẩm hướng dẫn xuất khẩu nông sản, nông lâm thủy sản sang các thị trường như Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản… Trong đó quy định rõ tiêu chuẩn, quy chuẩn mà doanh nghiệp, hợp tác xã cần đáp ứng.

"Nếu không đạt tiêu chuẩn, việc tiêu thụ trong nước đã khó, chứ chưa nói đến xuất khẩu", bà Oanh nói.

Chia sẻ thực tế, khi triển khai các phiên livestream bán hàng ở Lai Châu, bà Oanh nhận thấy có nhiều doanh nghiệp tham gia, nhưng chỉ một đơn vị sản xuất mật ong đủ tiêu chuẩn để đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử.

"Điều này cho thấy việc nâng cao chất lượng vẫn là yếu tố then chốt. Vì vậy, Bộ Công Thương đã và đang tổ chức nhiều lớp tập huấn giúp bà con nắm được quy chuẩn, thủ tục cần thiết để sản phẩm đạt chuẩn trong nước và quốc tế", bà Oanh nói thêm.

Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng cho biết, Bộ Công Thương đã phối hợp với các sàn thương mại điện tử như TikTok, Shopee… tổ chức nhiều khóa đào tạo xây dựng gian hàng chính hãng, quảng bá số, kỹ năng quay video, livestream bán hàng. Tất cả các hoạt động này đều miễn phí cho bà con.