Sáng 13/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Tp.Hải Phòng.
Tạo nền tảng cho Hải Phòng thành cực tăng trưởng mới
Phát biểu giải trình làm rõ cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, cơ chế đặc thù sẽ tạo nền tảng cho Hải Phòng trở thành cực tăng trưởng mới, lan tỏa mạnh mẽ trong vùng Đồng bằng sông Hồng và đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng 2 con số giai đoạn 2026 - 2030.
Bộ trưởng Thắng cho biết, sau 3 năm thực hiện Nghị quyết 35, nhiều kết quả tích cực đã đạt được, song vẫn còn những điểm nghẽn về tăng trưởng, cơ cấu đầu tư và hạ tầng kinh tế - xã hội chưa tương xứng với tiềm năng của Tp.Hà Nội. Do đó, việc ban hành nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 35 là cần thiết.
Theo Bộ trưởng, Nghị quyết mới sẽ kế thừa có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế và trong nước, đồng thời linh hoạt điều chỉnh chính sách phù hợp thực tế, đặc biệt trong bối cảnh Hải Dương sáp nhập với Hải Phòng.
Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với các địa phương để đảm bảo Nghị quyết không chỉ phát huy lợi thế riêng của từng địa phương mà còn thúc đẩy phát triển đồng bộ sau sáp nhập.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng (Ảnh: Media Quốc hội).
Đối với khu thương mại tự do, Bộ trưởng cho biết các chính sách được xây dựng trên cơ sở tham khảo mô hình của Đà Nẵng và kinh nghiệm quốc tế từ Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc.
Các cơ chế ưu đãi bao gồm: áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt, cho thuê đất không qua đấu giá, được sử dụng ngoại tệ trong sản xuất kinh doanh và cho phép doanh nghiệp nước ngoài thực hiện hoạt động chuyển khẩu hàng hoá…
"Việt Nam đang là một trong những nước hạn chế chuyển khẩu nghiêm ngặt nhất. Chính điều này đang làm giảm sức hút với các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực logistics và sản xuất", Bộ trưởng cho hay.
The ông Thắng, với mô hình khu thương mại tự do, Việt Nam có thể trở thành trung tâm trung chuyển, đóng gói, kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu, qua đó tăng thu ngoại tệ và việc làm. Bộ trưởng khẳng định các chính sách này sẽ được thực hiện thận trọng, có kiểm tra, giám sát chặt chẽ. Sau thời gian thí điểm, nếu hiệu quả, có thể đề xuất mở rộng phạm vi và luật hóa.
Trước ý kiến của nhiều đại biểu đề nghị bảo đảm tính tương thích giữa cơ chế đặc thù khu thương mại tự do của Hải Phòng và Đà Nẵng, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng bày tỏ hoàn toàn đồng tình. Ông cho biết, Bộ Tài chính đang phối hợp với Uỷ ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội để nghiên cứu 3 phương án xử lý.
Một là đưa cơ chế đặc thù của Đà Nẵng vào Nghị quyết chung nếu nội dung tương đồng với Hải Phòng.
Hai là trình Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết riêng cho Đà Nẵng sau.
Ba là nếu 2 phương án trên không khả thi, Chính phủ sẽ trình Quốc hội theo quy trình đầy đủ dù mất nhiều thời gian hơn.
Theo tờ tình của Chính phủ, Khu thương mại tự do Hải Phòng được tổ chức thành các khu chức năng: khu sản xuất, khu cảng và hậu cần cảng - logistics, khu thương mại - dịch vụ và các loại hình khu chức năng khác theo quy định của pháp luật.
Dự thảo nghị quyết đề xuất phân cấp cho UBND Thành phố quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới khu thương mại tự do gắn với Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải, Khu kinh tế ven biển phía Nam Hải Phòng tương tự như khu công nghiệp.
Chính sách này tạo hành lang pháp lý cho khu thương mại tự do thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù, đột phá để thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ, xuất khẩu, công nghiệp, R&D và nhân lực chất lượng cao.
Nới quy định đất đai, tạo quỹ phát triển hạ tầng chiến lược
Về chính sách thu hồi đất phục vụ phát triển dịch vụ logistics và hạ tầng khu dân cư, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc này sẽ được đưa vào thí điểm để trình Quốc hội theo đúng quy định tại Luật Đất đai và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
"Điều này nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong quy trình hiện nay, giúp Hải Phòng tận dụng quỹ đất hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư", ông Thắng nói.
Liên quan đến chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa và rừng sản xuất, Bộ trưởng nhấn mạnh thực tế tại Hải Phòng đang có nhiều diện tích đất nông nghiệp bị bỏ hoang do đô thị hóa nhanh. Trong khi đó, nhu cầu đất cho các khu công nghiệp và dự án trọng điểm ngày càng tăng.
Chính vì vậy, Chính phủ đề xuất cho phép Thành phố chủ động điều chỉnh chỉ tiêu sử dụng đất, nhằm rút ngắn thủ tục, đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án và thu hút đầu tư các dự án động lực trên địa bàn.
Quỹ đầu tư mạo hiểm do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ sẽ hỗ trợ các dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nhất là những dự án khó tiếp cận nguồn vốn thương mại.
Một trong những điểm mới nổi bật là đề xuất thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Quỹ sẽ hỗ trợ các dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nhất là những dự án khó tiếp cận nguồn vốn thương mại.
UBND Thành phố Hải phòng sẽ lập đề án, trình HĐND phê duyệt để xác định hình thức tổ chức, đối tượng nhận vốn, mức hỗ trợ, cơ chế kiểm soát và trách nhiệm quản lý vận hành.
Bộ trưởng cũng nhấn mạnh Quỹ sẽ hoạt động theo nguyên tắc thị trường, có bộ máy điều hành chuyên nghiệp, công khai và minh bạch, được kiểm toán định kỳ. Đặc biệt, để khuyến khích cán bộ đổi mới, Bộ Tài chính đề xuất cơ chế miễn trừ trách nhiệm với cán bộ quản lý quỹ nếu đã làm đúng quy trình nhưng gặp rủi ro trong đầu tư.
"Chính sách này phù hợp với tinh thần Nghị quyết 57 và Nghị quyết 198 của Quốc hội về bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm", ông Thắng nêu rõ.
