Xem xét tính khoa học, pháp lý xác định chính xác tội danh
Ngày 10/5, Thứ trưởng bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến, đã có công văn gửi Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hòa Bình đề nghị xét xử phúc thẩm khách quan, công tâm, khoa học trong Vụ án chạy thận nhân tạo khiến 8 bệnh nhân tử vong tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình.
Tại công văn này, lãnh đạo bộ Y tế có nêu rõ, ngày 30/01/2019, hội đồng xét xử sơ thẩm (HĐXX) - Tòa án nhân dân thành phố Hòa Bình đã tuyên án (Bản án số 08/2019/HSST) đối với vụ án "Vô ý làm chết người" và "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" liên quan đến sự cố y khoa làm 8 bệnh nhân chạy thận tử vong tại Bệnh viện đa khoa (BVĐK) tỉnh Hòa Bình.
Theo đó, HĐXX đã tuyên xử phạt: Bị cáo Hoàng Công Lương - Nguyên Bác sĩ khoa Hồi sức tích cực - BVĐK tỉnh Hòa Bình 42 tháng tù; Bị cáo Hoàng Đình Khiếu - Nguyên Phó Giám đốc - BVĐK tỉnh Hòa Bình 36 tháng tù; Bị cáo Trương Quý Dương - Nguyên Giám đốc - BVĐK tỉnh Hòa Bình 30 tháng tù; Bị cáo Đỗ Anh Tuấn - Giám đốc Công ty Cổ phần Dược phẩm Thiên Sơn 30 tháng tù…
Ngay sau khi tuyên án, dư luận xã hội trong và ngoài ngành y tế đã thực sự bất ngờ, bàng hoàng, bất bình dẫn đến hoang mang, lo lắng cho một số bị cáo trước bản án này. Đa số các ý kiến phản đối đều cho rằng việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đối với một số bị cáo trong vụ án này có phần khiên cưỡng, quy chụp, chưa đúng tội danh, oan sai.... dù đã được các Hội Hồi sức và lọc máu quốc gia, Tổng hội Y học Việt Nam, Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, Hiệp hội bệnh viện tư nhân Việt Nam… cùng nhiều chuyên gia trong lĩnh vực y tế và cả đại biểu Quốc hội lên tiếng, khuyến nghị nhưng cũng chưa được lắng nghe một cách nghiêm túc trên cơ sở khoa học pháp lý.
Bị cáo Hoàng Công Lương.
Ngày 13/5 tới, Toà án nhân dân tỉnh Hoà Bình sẽ xét xử phúc thẩm vụ án trên. Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp không chỉ cho các bác sĩ, nhân viên y tế, của BVĐK tỉnh Hoà Bình trong vụ án này mà còn cho cả ngành y tế trong hiện tại và tương lai, trước khi phiên tòa phúc thẩm được xét xử, bộ Y tế có một số ý kiến về vụ án này.
Trong văn bản có nêu, việc định tội danh và tuyên phạt trong phiên xét xử sơ thẩm đối với một số bị cáo còn thiếu khách quan và chưa bảo đảm khoa học pháp lý.
Công văn nêu rõ, để xác định chính xác tội danh Vô ý làm chết người và Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng cần phải được xem xét, đánh giá dưới góc độ khoa học pháp lý về chủ thể, khách thể, chủ quan, khách quan và các chứng cứ luận tội.
Đối với bị cáo Hoàng Công Lương, trong quá trình điều tra, Cơ quan cảnh sát điều tra tỉnh Hòa Bình đã 3 lần thay đổi tội danh đối với bị cáo Hoàng Công Lương, từ: "Tội Vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác", "Tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" cho đến "Tội Vô ý làm chết người" cho thấy Cơ quan này khá lúng túng trong việc xác định tội danh do không đủ cơ sở để buộc tội. Ngay cả việc Toà án nhân dân thành phố Hoà Bình tuyên xử phạt bị cáo Hoàng Công Lương về tội Vô ý làm chết người cũng chưa phù hợp.
Vì "Vô ý làm chết người" là hành vi của một người không thấy trước được hành vi của mình tác động vào cơ thể nạn nhân có khả năng gây ra chết người mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hoặc tuy thấy trước hành vi tác động vào cơ thể nạn nhân của mình có thể gây ra chết người nhưng tin rằng hậu quả đó không xảy ra (vô ý ở đây là vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả).
Bản án cho rằng bị cáo Lương "Ký đề xuất sửa chữa nhưng chưa nhận lại bàn giao hoặc chưa hỏi người có trách nhiệm sửa chữa hay có thẩm quyền để biết nước chạy thận đã an toàn mà đã ra y lệnh chạy thận cho bệnh nhân dẫn đến hậu quả. Xác định lỗi vô ý do cẩu thả" là chưa phù hợp với hành vi khách quan của của tội danh này vì lỗi này là lỗi hành chính, không tác động trực tiếp lên cái chết của nạn nhân.
Từ các phân tích trên cho thấy, việc xác định bị cáo Lương phạm tội Vô ý làm chết người là không đủ yếu tố cấu thành tội phạm về chủ thể, khách quan.
Ngoài ra, tại công văn trên cũng nêu rõ: Đối với bị cáo Đỗ Anh Tuấn- Giám đốc công ty CPDP Thiên Sơn Toà án nhân dân thành phố Hoà Bình tuyên xử phạt bị cáo Đỗ Anh Tuấn tội danh Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng là không phù hợp.
Đối với bị cáo Trương Quý Dương và bị cáo Hoàng Đình Khiếu Toà án nhân dân thành phố Hoà Bình tuyên xử phạt bị cáo Trương Quý Dương và bị cáo Hoàng Đình Khiếu tội danh Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng cũng không thật sự thuyết phục vì về chủ thể: Trách nhiệm của người đứng đầu có thể được đặt ra nhưng tính chất mức độ đến đâu thì phải chứng minh được mối quan hệ từ hành vi của chủ thể là 2 bị cáo đến hậu quả vụ án, trong khi để xảy ra sự cố chết người này, trách nhiệm chính là các bị cáo Bùi Mạnh Quốc, Trần Văn Sơn vì lỗi vô ý.
Về hành vi khách quan: Do không chứng minh được hành vi của bị cáo Trương Quý Dương và Hoàng Đình Khiếu có mối quan hệ như thế nào đến hậu quả của vụ án vì bị cáo Quốc và Sơn bị xét xử về lỗi vô ý thì không thể xác định lỗi trách nhiệm gián tiếp của gián tiếp vào lỗi vô ý được.
Tạo tiền lệ vô cùng nguy hiểm
Bộ Y tế cũng chỉ rõ những hậu quả của vụ án này đối với ngành Y tế, với đội ngũ thầy thuốc và nhân viên y tế trong cả nước.
Bộ Y tế cho rằng, nếu TAND và VKSND tỉnh Hòa Bình không chứng minh thỏa đáng về cả khoa học pháp lý và thực tiễn mà vẫn xác định tội danh và tuyên như bản án sơ thẩm sẽ gây ra tâm lý bất an cho toàn thể thầy thuốc, nhân viên y tế trong cả nước, những người đang hàng ngày trực tiếp cứu chữa, điều trị, chăm sóc bệnh nhân vì lý do an toàn nghề nghiệp của họ.
Từ đây, bất kỳ sự cố y khoa nào xảy ra dẫn đến tử vong của bệnh nhân thì không trừ ai, thầy thuốc, nhân viên y tế nào trực tiếp tham gia công tác cứu chữa, điều trị, chăm sóc người bệnh (như bị cáo Lương) hay người làm công tác quản lý, điều hành phụ trách chuyên môn y tế cơ sở y tế, hay những người gián tiếp cung cấp dịch vụ có liên quan đến công tác y tế thông qua thực hiện công tác xã hội hóa trong cơ sở y tế đều có khả năng gánh chịu trách nhiệm pháp lý hình sự khi sự cố y khoa xảy ra.
Các bị cáo tại phiên toà xét xử sơ thẩm lần 1.
"Nếu phiên phúc thẩm vẫn tuyên bị cáo Lương tội Vô ý làm chết người sẽ tạo ra một tiền lệ vô cùng nguy hiểm trong ngành Y vì ai cũng có thể bị điều tra, truy tố xét xử tội danh này mà bỏ qua việc truy tố các tội danh đặc trưng cho ngành Y tế là: "Tội vi phạm quy định về khám, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác” hay “Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính". Điều này sẽ tạo tiền lệ rất xấu cho y khoa Việt Nam.
Từ đây, các thầy thuốc, nhân viên y tế để thủ thân, an toàn cho mình sẽ bám vào các thủ tục hành chính, bám vào quy trình nhiều hơn, mất rất nhiều thời gian cho các công việc ngoài chuyên môn thay vì cho sự xả thân có tính mạo hiểm của nghề nghiệp để tận tâm chữa bệnh cứu người. Hậu quả cuối cùng, người chịu thiệt thòi nhất là người bệnh vì họ sẽ chết, chết rất đúng thủ tục, đúng quy trình và các cơ quan bảo vệ pháp luật sẽ không bắt bẻ họ vào đâu được”, Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến nêu.
Bộ Y tế kiến nghị phiên phúc thẩm ngày 13/5 tới đây, việc để xảy ra sự cố y khoa đặc biệt nghiêm trọng tại BVĐK tỉnh Hòa Bình có hậu quả nên cần thiết phải áp dụng các chế tài xử lý nghiêm khắc nhất.
Các bị cáo đều phải có trách nhiệm nhưng trách nhiệm đó là lỗi hay tội phạm, và mức độ chịu trách nhiệm pháp lý của các bị cáo cũng khác nhau nên phải được điều tra, truy tố, xét xử để bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm cũng như không làm oan người vô tội.
Bộ Y tế cũng cho rằng phải xác định số nạn nhân vụ án này, là 8 hay 9 người. Bởi kết quả giám định của CQCSĐT Công an tỉnh Hòa Bình chỉ ra nguyên nhân khiến 8 bệnh nhân tử vong ngày 29/5/2017 là do ngộ độc Florua nhưng cuối năm 2017 lại có thêm một bệnh nhân nữa tử vong, dù bệnh nhân này không được giám định có phải do florua hay không, lại được bổ sung thành sự cố y khoa khiến 9 người tử vong.
Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến nêu trong văn bản: “Việc thừa nhận thêm 1 người chết này làm tăng tình tiết tăng nặng, tăng số tiền bồi thường và cũng không đúng với bản chất khoa học trong nguyên nhân tử vong của bệnh nhân thứ 9 này”.
