Bộ trưởng Năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ Alparslan Bayraktar ngày 4/12 xác nhận Ankara đã gia hạn thêm một năm các hợp đồng nhập khẩu khí đốt tự nhiên từ Nga sắp hết hạn, trong bối cảnh quốc gia liên lục địa Á-Âu đang tích cực đa dạng hóa nguồn cung và giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng của Moscow.
Hiện Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là thị trường khí đốt lớn cuối cùng của Nga tại châu Âu sau nhiều năm bị siết chặt bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây liên quan đến xung đột Ukraine.
Hai đường ống chính đưa khí đốt Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ là Blue Stream (từ năm 2003) và TurkStream (từ năm 2020).
Tổng cộng 22 tỷ m3 khí đốt mỗi năm theo các hợp đồng với Gazprom sẽ tiếp tục được cung cấp trong năm 2026, nhưng chỉ với thời hạn ngắn hơn – một năm thay vì nhiều năm như trước.
Dù gia hạn hợp đồng, tỉ trọng khí đốt Nga trong cơ cấu tiêu thụ năng lượng của Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm mạnh: từ hơn 50% năm 2018 xuống còn dưới 40% hiện nay.
Trong các bình luận hạn chế với các phóng viên tại Istanbul ngày 4/12, Bộ trưởng Bayraktar cho biết việc gia hạn chỉ là giải pháp ngắn hạn, không phải chiến lược dài hạn như trước đây.
Để bổ sung nguồn cung, Thổ Nhĩ Kỳ đang tăng tốc nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG). Công ty nhập khẩu khí nhà nước BOTAŞ đã ký hàng loạt hợp đồng dài hạn, phần lớn với các nhà cung cấp Mỹ. Năm 2025, Mỹ đã trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn thứ 4 của Thổ Nhĩ Kỳ với 5,5 tỷ m3.
Trong cuộc gặp tại Nhà Trắng vào tháng 9/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump yêu cầu Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngừng mua dầu từ Nga, nhà cung cấp lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ kể từ năm 2022. Ảnh: Atlantic Council
Đáng chú ý, Ankara không chỉ mua LNG mà còn muốn tham gia vào khâu thượng nguồn. Bộ trưởng Bayraktar cho biết công ty dầu khí nhà nước TPAO đang đàm phán với các gã khổng lồ năng lượng Mỹ như Chevron và ExxonMobil để đầu tư trực tiếp vào các dự án sản xuất khí đốt tại Mỹ.
Mục tiêu là "đảm bảo toàn bộ chuỗi giá trị" và phòng ngừa rủi ro tăng giá với khoảng 1.500 chuyến hàng LNG mà Thổ Nhĩ Kỳ đã cam kết mua từ Mỹ trong 15 năm tới. Một thỏa thuận có thể được ký vào tháng 1/2026.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang mở rộng hạ tầng tiếp nhận LNG khi nước này dự kiến bổ sung thêm 2 tàu FSRU (tái khí hóa lưu trữ nổi) trong vài năm tới, nâng tổng công suất khí hóa lên đáng kể so với mức hiện tại 50 tỷ m3/năm (với 3 tàu FSRU và 2 nhà máy khí hóa trên bờ.
Song song với khí đốt, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang giảm nhập khẩu dầu thô Nga – nguồn cung lớn nhất kể từ năm 2022.
Dữ liệu của Kpler cho thấy các nhà máy lọc dầu Thổ Nhĩ Kỳ đã cắt giảm mạnh lượng dầu Nga trong tháng 11. Bộ trưởng Bayraktar nhận định các công ty tư nhân sẽ tiếp tục xu hướng này, tương tự cách họ từng tuân thủ lệnh trừng phạt Iran giai đoạn 2016-2017.
Về khí đốt, Ankara cũng đang đàm phán gia hạn hợp đồng 10 tỷ m3/năm với Tehran, vốn sẽ hết hạn vào tháng 7/2026, và tăng cường nhập khẩu từ Turkmenistan, với hợp đồng hiện có ở mức 1,3 tỷ m3/năm qua đường ống Iran.
Trước dự báo tiêu thụ điện sẽ tăng mạnh trong thập kỷ tới, Thổ Nhĩ Kỳ lên kế hoạch xây thêm ít nhất 2 nhà máy điện hạt nhân mới. Hiện nước này đang đàm phán với KEPCO (Hàn Quốc) và AtkinsRealis (Canada), đồng thời Westinghouse (Mỹ) bày tỏ mong muốn tham gia dự án thứ hai.
Minh Đức (Theo Reuters, Oil Price)
