Có một loài cây mọc dại xuất hiện ở khắp các tỉnh thành Việt Nam, có giá bán lên tới hơn 200.000đ/kg ở nước ngoài nhưng ít người để ý đến.
Thông thường sẽ thấy loài cây dại này ở các vùng bụi rậm, rừng thông hay ven sông suối, bạn có thể bắt gặp loài cây có lá nhìn giống như những "chuỗi tiền xu" như thế này.
Loài cây dại có giá khá "chát" nhắc đến ở đây là cây là cây chuỗi tiền (hay còn gọi là đồng tiền, vảy tê tê đẹp), tên khoa học là Phyllodium pulchellum. Cây thuộc dạng bụi nhỏ, thường cao khoảng 60cm.
Cây chuỗi tiền mọc rải rắc khắp nước ta từ Bắc vào Nam. Ngoài ra, cây còn phân bố ở Ấn Độ, Myanmar, Trung Quốc, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines, Australia…
Nhìn thoáng qua, chuỗi tiền thuộc dạng bụi nhỏ, cao khoảng 60cm, hoặc phát triển thành cây nhỡ với chiều cao lên tới 2,5 mét. Các cành thường nhỏ, hình tròn, phủ một lớp lông mịn màu xám.
Lá của cây là loại lá kép gồm ba lá chét. Lá chét ở giữa có hình trứng, bầu dục hoặc hơi ngược, chiều dài vào khoảng 6-9cm và rộng từ 3-5cm; phần chóp tù hoặc tròn, trong khi phần gốc thường thuôn nhọn. Hai lá chét bên tương tự về hình dáng nhưng kích thước nhỏ hơn, dài 3-5cm và rộng khoảng 2-3cm, phần gốc hơi lệch. Mỗi lá có từ 5 đến 7 cặp gân phụ.
Phần trục chính của lá dài khoảng 2-3cm, bao gồm cả cuống lá dài từ 6 đến 10 mm. Cuống lá chét ngắn, chỉ khoảng 2,5-3mm. Lá kèm có dạng hình tam giác hẹp, trong khi các lá kèm phụ có hình dáng giống như mũi dùi.
Hoa mọc thành chùm, mỗi cụm bao gồm nhiều bó, mỗi bó có từ 5 đến 6 hoa. Lá bắc sơ cấp có đầu nhọn ở giữa, hai bên là những thùy hình mắt chim, thường có lông ở mặt gân. Lá bắc phụ có hình trứng hẹp.
Mỗi hoa có cuống dài 1,5-3mm, đài hoa dài khoảng 2,5-3mm và có thể có nhiều hoặc ít lông. Tràng hoa mang màu trắng hoặc vàng nhạt, cao khoảng 5-6mm. Nhụy hoa dài từ 6 đến 7mm.
Quả đậu có hình dạng thuôn dài, kích thước khoảng 7-8mm dài và 4-5mm rộng. Quả thường chia thành 2-3 đốt, mỗi đốt có dạng gần tròn hoặc vuông. Hạt bên trong có chiều dài khoảng 2mm và rộng chừng 3mm.
Cây thuộc họ Đậu, tuy nhiên giá trị của nó không nằm ở quả đậu mà nằm ở rễ, cành và lá. Cả ba bộ phận này đều có thể được thu hái làm dược liệu, có giá trị quan trọng trong Đông y.
Rễ cây chuỗi tiền có vị nhạt, hơi chát, tính mát. Cành và lá có vị đắng nhạt, tính ôn hòa. Người ta thường dùng rễ cây để thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết, tiêu viêm… Cành và lá cây chuỗi tiền được dùng để hỗ trợ tiêu viêm, lợi tiểu, giảm phù nề.
Tại Trung Quốc, cây chuỗi tiền từ lâu cũng được sử dụng như một loại dược liệu với công dụng tương tự ở Việt Nam. Ngoài ra, người dân nước này còn dùng lá cây chuỗi tiền khô để pha trà, phần rễ có thể phơi khô và ủ thành rượu, có công dụng đáng kể trong điều trị xương khớp, thông tin trên Baijiahao.
Ở đất nước "tỷ dân" giá lá chuỗi tiền khô hiện ở mức khoảng 60 Nhân Dân Tệ/kg, tương đương hơn 222.000 đồng/kg. Ở nước ta, bạn có thể tìm mua hạt giống cây chuỗi tiền rừng với giá khoảng 90.000 đồng/gói.
Trúc Chi (t/h)
